L'italianu ye una llingua románica, basada na variante toscana, habiendo gran diferencia ente tolos dialeutos italianos hasta'l puntu de considerar variantes como'l lombardu, vénetu, sicilianu, etc.. como idiomes propiamente dichos. Dende esti puntu de vista l'italianu oficial fálenlu como idioma maternu menos de 30 millones de persones.
| italiano y Italiano | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Faláu en | |||||||||||
| Faláu en | Italia, San Marín, Suiza, Ciudá del Vaticanu, Croacia, Eslovenia, Grecia, Albania, Etiopía, Libia, Eritrea y Somalia | ||||||||||
| Númberu de falantes | |||||||||||
| |||||||||||
| Datos | |||||||||||
| Familia | llingües italianes centromeridionales y llingües del sur d'Europa | ||||||||||
| Estáu de vulnerabilidá | 1 seguru | ||||||||||
| Sistema d'escritura |
alfabeto italiano (es)  y alfabetu llatín | ||||||||||
| Reguláu por |
Accademia della Crusca (es) | ||||||||||
| Códigos | |||||||||||
| ISO 639-1 | it | ||||||||||
| ISO 639-2 | ita | ||||||||||
| ISO 639-3 | ita | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
El toscanu impúnxose tres la reunificación italiana por ser la variante más prestixosa al escribir Dante, Boccaccio y Petrarca les primeres grandes obres lliteraries de la península itálica na Baxa Edá Media.
Presencia del italianu nel mundu
L'italianu fálase n'Italia, u ye idioma nacional, en dos cantones del sur de Suiza u ye cooficial, y notros munchos países.
Destaquen los 4 millones d'italoparlantes n'Estaos Xuníos.
Posición dientro de la Familia románica
La consideración de llingua única a tolo que se fala n'Italia ye bien abegoso: los idiomes descendientes del llatín estrémense en dos grupos: l'oriental, qu'inclúi al rumanu y aromúnicu (macedorrumanu) y l'occidental, dividíu en llingües galo-ibériques como'l francés, les demás llingües d'oil, l'occitanu, francoprovenzal, retorromanu y les llingües galo-italianes (lombardu, piamontés, vénetu, ligur, etc.) y la rama italorrománicu incluye el sicilianu, calabrés, napolitanu y el propiu "italianu" o toscanu. La llinia divisoria ente galoitalianes y italoromániques ta asitiada xusto nel entamu de la península cerca de Rimini.
Pola imposición del toscanu, idiomes con antigua tradición lliteraria como'l vénetu o que gozaron del estatus d'idioma oficial, como'l piamontés nel Reinu d'El Piamonte-Cerdeña, la llingua ligur na República de Xénova o'l Napolitanu nel Reinu de les Dos Sicilies, tan arrequexaos anguaño a la categoría de dialeutos, magar qu'Italia reconoz como idiomes al sardu y friulián, magar que nenguna d'estes llingües caben dientro de la rama ítalo-romance.
Clasificación llingüística
- Indoeuropéu
- Itálicu
- Románicu
- Románicu oriental
- Italorrománicu
- Toscanu
- Italianu
- Toscanu
- Italorrománicu
- Románicu oriental
- Románicu
- Itálicu
Pronunciación
Equi amuésase la pronunciación de lletres o diágrafos del italianu.
| Lletra o diágrafu | Fonemes |
|---|---|
| A, a | /a/ |
| B, b | /b/ |
| C, c | /k/ antes de a, o, u, /t͡ʃ/ antes de e o i |
| CH, ch | /k/ |
| D, d | /d/ |
| E, e | /e/ /ɛ/ |
| F, f | /f/ |
| G, g | /g/ antes de a, o, u /ʒ/ antes de e o i |
| GN, gn | /ɲ/ igual que la ñ |
| GLI, gli | /ʎ/ como la ll del asturianu |
| H, h | ye muda |
| I, i | /i/ /j/ |
| L, l | /l/ |
| M, m | /m/ |
| N, n | /n/ |
| O, o | /o/ /ɔ/ |
| P, p | /p/ |
| Q, q | /kw/ |
| R, r | /ɾ/ /r/ |
| S, s | /s/ |
| SC, sc | /ʃ/ como la x del asturianu |
| T, t | /t/ |
| U, u | /u/ |
| V, v | /v/ |
| Z, z | /ts/ o /dz/ |
Consulta la edición de Wikipedia n'idioma italianu.
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
