Іўрыт
мова семіцкай сям'і, дзяржаўная мова Ізраіля / From Wikipedia, the free encyclopedia
Іўры́т (саманазва: עִבְרִית, вымаўл. [ʔivˈʁit] або [ʕivˈɾit]) — мова семіцкай сям'і афразійскай макрасям'і, гістарычная мова яўрэяў і іх продкаў, свяшчэнная мова іудаізму. Меркаваныя найранейшыя пісьмовыя сведчанні мовы — Х ст. да н.э.[4]
Артыкул або раздзел вымагае перапрацоўкі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Іўрыт | |
---|---|
Саманазва | עִבְרִית |
Краіны | Ізраіль, Заходні бераг Іардана, сектар Газа[1], у астатніх краінах (як літургічная мова) |
Рэгіёны | Блізкі Усход |
Афіцыйны статус | Ізраіль |
Арганізацыя, якая рэгулюе | Акадэмія мовы іўрытberu |
Агульная колькасць носьбітаў |
|
Статус | у бяспецы[d][3] |
Класіфікацыя | |
Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
|
|
Пісьменнасць | яўрэйскі алфавіт |
Моўныя коды | |
ДАСТ 7.75–97 | ивр 198 |
ISO 639-1 | he |
ISO 639-2 | heb |
ISO 639-3 | heb |
WALS | heb |
Ethnologue | heb |
Linguasphere | 12-AAB-a |
ABS ASCL | 4204 |
IETF | he |
Glottolog | hebr1246 |
Вікіпедыя на гэтай мове |
Яўрэйскі алфавіт чытаецца справа налева | |||||
---|---|---|---|---|---|
Алеф א | Бэт ב | Гімэль ג | Далет ד | ||
Хэ ה | Ваў ו | Заін ז | Хэт ח | Тэт ט | Ёд י |
Каф כך | Ламэд ל | Мэм מם | Нун נן | Самэх ס | Аін ע |
Пэ פף | Цадзі צץ | Куф ק | Рэш ר | Шын ש | Таў ת |
Спыніў сваё існаванне ў якасці размоўнай мовы прыкладна ў ІІ ст. н.э., аднак захоўваўся як мова яўрэйскага богаслужэння і рабінскай літаратуры. У ХІХ ст. мова была адроджана, і цяпер на мове размаўляе прыкладна 9 млн чал.[5][6] (з іх 7 млн — ізраільцяне)[7][8]. ЗША — другая па колькасці носьбітаў іўрыта краіна, дзе налічваецца каля 222 тыс. чал., якія свабодна гавораць на мове[9], у асноўным выхадцы з Ізраіля. Перапіс насельніцтва Рэспублікі Беларусь 2009 году засведчыў, што ў краіне пражывае 12 926 чалавек, чыя нацыянальнасць вызначана як яўрэі, з іх 245 чалавек вызначылі мову сваёй нацыянальнасці як родную[10].
Сучасны іўрыт – адна з афіцыйных моў Ізраіля побач з арабскай. Старажытнаяўрэйская мова (біблейскі іўрыт) з'яўляецца мовай рэлігіі і вывучаецца ў сучасных яўрэйскіх супольнасцях свету, а таксама з'яўляецца літургічнай мовай самарыцян. Як замежная мова іўрыт у асноўным вывучаецца яўрэямі; асобамі, якія вывучаюць іудаізм або Ізраіль, а таксама археолагамі і лінгвістамі, якія спецыялізуюцца ў галіне Блізкага Усходу. Акрамя таго, іўрыт нярэдка вывучаецца багасловамі і ў хрысціянскіх семінарыях. На старажытнаяўрэйскай мове напісана Тора, тагачасная форма старажытнаяўрэйскай зведала росквіт каля VI ст. да н.э. З гэтае прычыны іўрыт таксама вядомы як свяшчэнная мова (іўр.: לְשׁוֹן הַקֹּדֶשׁ, Leshon HaKodesh).