Каталін Карыко
From Wikipedia, the free encyclopedia
Каталін Карыко (венг.: Karikó Katalin; нар. 17 студзеня 1955, Сольнак, Венгерская Народная Рэспубліка) — амерыканскі біяхімік венгерскага паходжання, якая спецыялізуецца на РНК- апасродкаваных механізмах. Яе даследаванні заключаліся ў распрацоўцы in vitro мРНК, якая транскрыбуецца, для бялковай тэрапіі. Лаўрэат Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне 2023 года разам з Дру Вайсманам за «адкрыцці, якія тычацца мадыфікацый нуклеазідных асноў, якія дазволілі распрацаваць эфектыўныя мРНК-вакцыны супраць COVID-19»[11]. Яна была сузаснавальнікам і генеральным дырэктарам RNARx з 2006 па 2013 год[12]. З 2013 года была звязана з BioNTech RNA Pharmaceuticals, спачатку ў якасці віцэ-прэзідэнта, а ў 2019 годзе была павышана да старэйшага віцэ-прэзідэнта. Яна таксама з’яўляецца ад’юнкт-прафесарам Пенсільванскага ўніверсітэта[12].
Каталін Карыко | |
---|---|
венг.: Karikó Katalin | |
Дата нараджэння | 17 студзеня 1955(1955-01-17)[1] (69 гадоў) |
Месца нараджэння | |
Грамадзянства | |
Дзеці | С’юзан Франсія |
Род дзейнасці | даследчыца, біяхімік, выкладчыца ўніверсітэта |
Навуковая сфера | messenger RNA[d][5] і біяхімія |
Месца працы | |
Альма-матар | |
Член у | |
Узнагароды |
Rosenstiel Award[d] (2020) прэмія Сечэньі[d] (15 сакавіка 2021) For Human Dignity Award[d] (2021) медаль Вільгельма Экснера[d] (2021) прэмія прынцэсы Астурыйскай за дасягненні ў навуковых і тэхнічных даследаваннях[d] (2021) член Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі[d] (2021) прэмія Луізы Грос-Хорвіц (2021) прэмія Ласкера — Дэбейкі за клінічныя медыцынскія даследаванні[d] (2021) прэмія доктара Поля Янсена за даследаванні ў вобласці біямедыцыны[d] (2021) William B. Coley Award[d] (2021) медаль Джона Скота[d] (2021) |
Сайт | pennmedicine.org/… (англ.) |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Праца Карыко ўключае навуковыя даследаванні РНК-апасродкаванай актывацыі імуннай сістэмы, вынікам чаго стала сумеснае адкрыццё з амерыканскім імунолагам Дру Вайсманам нуклеазідных мадыфікацый, якія душаць імунагеннасць РНК. Гэтыя даследаванні разглядаюцца як дадатковы ўклад у тэрапеўтычнае выкарыстанне мРНК. Разам з Вайсманам яна валодае патэнтамі ЗША на прымяненне неімунагеннай РНК, мадыфікаванай нуклеазідамі. Гэтая тэхналогія была ліцэнзавана BioNTech і Moderna для распрацоўкі сваіх тэхналогій замены бялкоў, і таксама выкарыстоўвалася для іх вакцын супраць COVID-19[13]. Яна і Вайсман атрымалі мноства ўзнагарод, у тым ліку прэстыжную прэмію Ласкера-Дэбейкі за клінічныя медыцынскія даследаванні.