مالیزیا
From Wikipedia, the free encyclopedia
مالیزیا (بە ئینگلیزی: Malaysia) یان فیدراسیۆنی مالیزیا، وڵاتێکی پاشایەتی دەستووریی فیدراڵییە لە باشووری ڕۆژھەڵاتی کیشوەری ئاسیا. پایتەختەکەی شاری کوالالومپورە. لە ١٣ ویلایەت و ٣ ھەرێمی فیدڕاڵی پێکھاتووە و یەکێکە لە ئەندامانی گەلانی کۆمۆنوێلت. و ڕووبەرەکەی دەگاتە ٣٢٩٬٨٤٧ کم٢ بەمەش دەبێت ٦٧ەمین وڵات لەڕووی ڕووبەری جوگرافییەوە؛ و بەھۆی دەریای باشووری چین بووەتە دوو لەتی قەبارە لێکچوو: مالیزیای نیمچەدوورگەیی و مالیزیای ڕۆژھەڵات. سنووری ئاوی و وشکانی لەگەڵ تایلاند، سینگاپور، ڤیێتنام، ئیندۆنیزیا و بڕونای ھەیە و سنووری ئاوی لەگەڵ فلیپینیش ھەیە.
مالیزیا | ||||
---|---|---|---|---|
دروشم: "Bersekutu Bertambah Mutu" "یەکیەتی هێزە"[1] |
||||
سروود: Negaraku وڵاتەکەم |
||||
پایتەخت و گەورەترین شار | کوالالومپور[a] پۆرت مۆرێسبی (administrative centre) 3°08′N 101°42′E | |||
زمانە فەرمییەکان | Malaysian[b] | |||
Official script | Latin alphabet[c] | |||
Used for some purposes | English[d] | |||
گرووپە ڕەگەزییەکان |
|
|||
ناوی هاووڵاتی | مالیزیایی | |||
دەوڵەت | Federal constitutional elective monarchy and Federal parliamentary democracy | |||
- | King | Muhammad V | ||
- | Prime Minister | Mahathir Mohamad (PH) | ||
- | Deputy Prime Minister | Wan Azizah Ismail (PH) | ||
Independence | ||||
- | From the شانشینی یەکگرتوو (Malaya only) | ٣١ ئاب ١٩٥٧ | ||
- | Federation of Malaya, Sabah, Sarawak, and سینگاپور[e] | ١٦ ئەیلوول ١٩٦٣ | ||
ڕووبەر | ||||
- | سەرجەم | ٣٢٩٬٨٤٧ کیلۆمەتری چوارگۆشە (67th) ١٢٧٬٣٥٥ مایلی چوارگۆشە |
||
- | ئاو (%) | ٠٫٣ | ||
ژمارەی دانیشتوان | ||||
- | بەراوردی ٢٠١٠ | ٣٢٬٤٤٧٬٣٨٥ (42nd) | ||
- | سەرژمێریی 2010[2] | ٢٨٬٣٣٤٬١٣٥ (42th) | ||
- | چڕی | ٨٦ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (114th) ٢١٦٫٤٥کەس لە مایلی چوارگۆشە |
||
GDP (PPP) | بەراوردی ٢٠١١ | |||
- | سەرجەم | $442.010 billion[3] (29th) | ||
- | سەرانە | $15,385[3] (47th) | ||
GDP (nominal) | بەراوردی ٢٠١١ | |||
- | سەرجەم | $247.781 billion[3] (38th) | ||
- | سەرانە | $8,624[3] (58th) | ||
Gini (٢٠٠٢) | ٤٦٫١ (٣٦th) | |||
HDI (٢٠١١) | 0.781[4] (high) (٦١th) | |||
دراو | Ringgit (RM) (MYR ) |
|||
ناوچەی کاتی | MST (UTC+٨) | |||
- | ھاوین (DST) | Not observed (UTC+٨) | ||
شێوازەکانی ڕێکەوتنووسین | dd-mm-yyyy | |||
لای لێخوڕین | Left | |||
پاوانی ئینتەرنێت | .my | |||
کۆدی تەلەفۆن | +٦٠ | |||
^ a. کوالالومپور is the capital city and is home to the legislative branch of the Federal government. پۆرت مۆرێسبی is the primary seat of the federal government where the executive and judicial branches are.
^ b. The terminology as per government policy is Bahasa Malaysia (literally Malaysian language)[5] but legislation continues to refer to the official language as Bahasa Melayu (literally Malay language).[6] ^ c. Under the National Language Act 1967: "The script of the national language shall be the Rumi [Latin] script: provided that this shall not prohibit the use of the Malay script, more commonly known as the Jawi script, of the national language."[7] ^ d. English may be used for some purposes under the National Language Act 1967. ^ e. Singapore became an independent country on 9 August 1965.[8] |
مالیزیا لە بنەڕەتدا شانشینی مالای بوو کە لە سەدەی ھەژدەھەمەوە ببووە ژێردەستەی ئیمپراتۆریەتیی بریتانی. دواتر لە ١٩٤٨ فیدڕاسیۆنی مالیزی دروست بوو و لە ٣١ی ئابی ١٩٥٧ سەربەخۆیی بەدەستھێنا.[9]