Γαλλία
χώρα της δυτικής Ευρώπης From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Γαλλία (γαλλικά: France, [lower-greek 1]), επίσημα Γαλλική Δημοκρατία[lower-greek 2], είναι κράτος της Ευρώπης. Το πολίτευμά της είναι η ενιαία, ημιπροεδρική δημοκρατία, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών και του πληθυσμού της βρίσκεται στη Δυτική Ευρώπη περιλαμβάνοντας όμως και κάποιες περιοχές και εδάφη διάσπαρτα σε ολόκληρη την υφήλιο. Η συνολική έκταση της Γαλλίας, ανέρχεται σε 674.843 τ.χλμ. και έχει πληθυσμό 68.373.000 κατοίκους (σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2024[4]). Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη είναι το Παρίσι.
| Γαλλική Δημοκρατία
République française | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Liberté, Égalité, Fraternité Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη | |||
.svg) Η θέση της Γαλλίας (πράσινο) στην Ε.Ε. (ανοιχτό πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Παρίσι 48°51′24″N 2°21′07″E | ||
| Γαλλικά | |||
| Ενιαία Ημιπροεδρική Δημοκρατία | |||
| Εμανουέλ Μακρόν Μισέλ Μπαρνιέ | |||
Νομοθετικό σώμα • Άνω βουλή • Κάτω βουλή | Κοινοβούλιο Γερουσία Εθνοσυνέλευση | ||
| Ανεξαρτησία • Από τη Ρώμη • Από τους Φράγκους • Ισχύον Σύνταγμα | 486 843 4 Οκτωβρίου 1958 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα Ακτογραμμή | 674.843 1 km2 (42η) 0,26 2.889 km 4.668 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 1-2024 • Απογραφή 2010 • Πυκνότητα | 68.373.000 [1] 2 (20η) 62.793.432 101,3 κατ./km2 (112η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2022) • Κατά κεφαλή | $3.66 τρις.[2] (9η) $56.036 [2] (26η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2022) • Κατά κεφαλή | $2.94 τρις. $[2] (7η) $45.028 $[2] (23η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,903[3] (28η) – πολύ υψηλός | ||
| Νόμισμα | Ευρώ 3 € (EUR) | ||
| • Θερινή ώρα | CET 4 (UTC +1) (UTC +2) | ||
| ISO 3166-1 | FR | ||
| Internet TLD | .fr και .eu ως μέλος της ΕΕ | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +33 | ||
1 - Μητροπολιτική: 551.695 km² 2 - Μητροπολιτική: 66.143.000 3 - Σε όλη την επικράτεια εκτός από τις υπερπόντιες κτήσεις του Ειρηνικού όπου ισχύει το Φράγκο CFP. 4 - Στη Μητροπολιτική Γαλλία. | |||
Επίσημη γλώσσα της Γαλλίας, είναι η γαλλική και νόμισμά της είναι το ευρώ. Το σύνθημά της είναι «Ελευθερία, Ισότητα, Αδερφοσύνη», και η σημαία της αποτελείται από τρεις κάθετες λωρίδες χρώματος μπλε, άσπρου και κόκκινου. Ο ύμνος της είναι Η Μασσαλιώτιδα. Η συνταγματική αρχή της είναι «κυβέρνηση του λαού, από τον λαό και υπέρ του λαού»[5].
Η Γαλλία ως χώρα σχηματίστηκε τον Πρώιμο Μεσαίωνα, παίρνοντας το όνομά της (Φρανς) από τους Φράγκους. Από τις αρχές του 17ου αιώνα, έως το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, κατείχε μεγάλη αποικιακή αυτοκρατορία.
Από τη δεκαετία του 1950, είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι πυρηνική δύναμη, και ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Γαλλία παίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία με τον πολιτισμό της, τη γλώσσα της και τις δημοκρατικές και κοσμικιστικές της αξίες.
Η Γαλλία κατείχε, το 2012, την πέμπτη θέση παγκοσμίως στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν. Η οικονομία της, κεφαλαιοκρατικού τύπου με αρκετά ισχυρή κρατική παρέμβαση. Είναι ένας από τους ηγέτες παγκοσμίως στους τομείς των τροφίμων, της αεροναυπηγικής, των αυτοκινήτων, των προϊόντων πολυτελείας, του τουρισμού και των πυρηνικών.
Με πληθυσμό 67 εκατομμύρια κατοίκους, η Γαλλία είναι μια ανεπτυγμένη χώρα με πολύ υψηλό δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης[6].
Θέση και σύνορα
Η μητροπολιτική Γαλλία βρίσκεται στα δυτικά άκρα της Ευρώπης. Βρέχεται από τη Βόρεια Θάλασσα στον βορρά, από τη Μάγχη στα βορειοδυτικά, από τον Ατλαντικό ωκεανό στα δυτικά και από τη Μεσόγειο Θάλασσα νοτιοανατολικά. Συνορεύει με το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο στα βορειοανατολικά, με τη Γερμανία και την Ελβετία στα ανατολικά, με την Ιταλία και το Μονακό στα νοτιοανατολικά, με την Ισπανία και την Ανδόρρα στα νοτιοδυτικά.
Μολονότι τα νότια σύνορα της χώρας καθορίζονται από οροσειρές τα βορειοανατολικά σύνορα δεν καθορίζονται από γεωγραφικά όρια[σημ. 1] αλλά από γλωσσικά [σημ. 2].
Η μητροπολιτική Γαλλία περιλαμβάνει πολλά νησιά, εκ των οποίων τα κυριότερα είναι η Κορσική και τα παράκτια νησιά. Η μητρόπολη εκτείνεται μεταξύ 42°19'46" και 51°5'47" βορείου γεωγραφικού πλάτους και μεταξύ 4°46' δυτικού και 8°14'42" ανατολικού μήκους.
Η Γαλλία περιλαμβάνει πολλά εδάφη εκτός Ευρώπης, που ονομάζονται υπερπόντια εδάφη, που βρίσκονται σε όλους τους ωκεανούς πλην του Αρκτικού.
Αυτά τα εδάφη έχουν ποικίλους τύπους τοπικής αυτοδιοικήσεως της Γαλλίας και βρίσκονται:
- στη Νότια Αμερική: η Γαλλική Γουιάνα
- στον Ατλαντικό ωκεανό: το Σαιν Πιερ και Μικελόν και, στις Αντίλλες, η Γουαδελούπη, η Μαρτινίκα, ο Άγιος Μαρτίνος και ο Άγιος Βαρθολομαίος
- στον Ειρηνικό ωκεανό: η Γαλλική Πολυνησία, η Νέα Καληδονία, οι νήσοι Ουαλίς και Φουτουνά και το Κλίπερτον
- στον Ινδικό ωκεανό: η Ρεϋνιόν, η Μαγιότ, οι Διάσπαρτες Νήσοι, οι Νήσοι Κροζέ, οι Νήσοι Κεργκελέν και Νήσοι Αγίου Παύλου και Νέου Άμστερνταμ
- στην Ανταρκτική: η Αδελία Γη[σημ. 3]
Μέσω αυτών των υπερπόντιων εδαφών, η Γαλλία έχει χερσαία σύνορα με τη Βραζιλία και το Σουρινάμ, καθώς και με την Ολλανδία μέσω του γαλλικού τμήματος του Αγίου Μαρτίνου.
Η επιφάνεια της μητροπολιτικής Γαλλίας είναι 552.000 τετρ. χιλιόμετρα[7] ή περίπου ένα εκτάριο ανά κάτοικο. Συμπεριλαμβανομένων όλων των υπερπόντιων εδαφών που βρίσκονται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας η συνολική επιφάνεια είναι 675.000 τ.χλμ.
Είναι η 42η μεγαλύτερη σε επιφάνεια χώρα στον κόσμο. Είναι ακόμη η τρίτη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης, μετά τη Ρωσία και την Ουκρανία, δεύτερη αν συμπεριλάβουμε τους υπερπόντιους νομούς, και η μεγαλύτερη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα ηπειρωτικά μητροπολιτικά της εδάφη εκτείνονται σε περίπου 1.000 χιλιόμετρα από βορρά προς νότο και από ανατολή προς δύση.
Το μήκος της ακτογραμμής της, συμπεριλαμβανομένων και των υπερπόντιων εδαφών, είναι 8.245 χιλιόμετρα.
Γεωλογία, τοπογραφία και υδρογραφία
Το μητροπολιτικό έδαφος της Γαλλίας προσφέρει μια μεγάλη ποικιλία τοπογραφικών συνόλων και φυσικών τοπίων[GF 1]. Μεγάλα τμήματα του σημερινού εδάφους της Γαλλίας έχουν υψωθεί κατά τη διάρκεια αρκετών τεκτονικών δραστηριοτήτων, κυρίως κατά την Ερκύνια Ορογένεση τον Παλαιοζωικό Αιώνα οπότε σχηματίστηκε ο αρμορικανικός Ορεινός Όγκος, ο κεντρικός Ορεινός Όγκος, η Μορβάν, τα Βόσγια, η οροσειρά των Αρδεννών και η Κορσική[GF 2]. Οι ορεινοί όγκοι των Άλπεων, των Πυρηναίων και του Ιούρα είναι πολύ νεότεροι και έχουν υποστεί λιγότερη διάβρωση[GF 2] — οι Άλπεις φτάνουν στα 4.810 μέτρα υψόμετρο στο Λευκό Όρος[8]. Παρά το γεγονός ότι το 60% των κοινοτήτων έχουν ταξινομηθεί ως περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας, οι κίνδυνοι αυτοί παραμένουν μέτριοι[9].
Αυτοί οι ορεινοί όγκοι οριοθετούν πολλές λεκάνες ιζηματογενέσεως, όπως η λεκάνη της Ακουιτανίας στα νοτιοδυτικά και η λεκάνη του Παρισιού στον βορρά[GF 2] — η τελευταίας περιλαμβάνει αρκετές περιοχές με ιδιαίτερα εύφορα εδάφη, κυρίως τα λασπώδη οροπέδια του Μπως και του Μπρι [GF 3]. Επιπλέον, διάφορα φυσικά περάσματα, όπως η κοιλάδα του Ροδανού, διευκολύνουν τις επικοινωνίες[GF 4]. Τα παράλια προσφέρουν τοπία αρκετά αντιφατικά[GF 5].
Το υδρογραφικό σύστημα της Γαλλίας είναι κυρίως οργανωμένο σε τέσσερις μεγάλους ποταμούς, τον Λίγηρα, τον Σηκουάνα, τον Γαρούνα και τον Ροδανό[GF 6], στους οποίους μπορούμε να προσθέσουμε τον Μόσα και τον Ρήνο, μικρότερης σημασίας στη Γαλλία αλλά μείζονος σημασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η γαλλική λεκάνη απορροής των τεσσάρων πρώτων αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 62 % της μητροπολιτικής περιοχής[GF 6].
Η Γαλλία έχει υπό τη δικαιοδοσία και την κυριαρχία της 11 εκατομμύρια τετρ. χλμ. θαλασσίου χώρου, σε τρεις ωκεανούς και το 97% στα υπερπόντια εδάφη[10].
Κλίμα
Το κλίμα της μητροπολιτικής Γαλλίας είναι εύκρατο[GF 7], επηρεαζόμενο από τον αντικυκλώνα των Αζορών όπως και η υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη[11], με αρκετές περιφερειακές ή τοπικές διαφοροποιήσεις. Η σημερινή τυπολογία προσδιορίζει έξι μεγάλες κλιματικές ζώνες[GF 7].
Προϊστορία και αρχαιότητα
Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης ζωής στη σημερινή Γαλλία χρονολογούνται περίπου από το 1,8 εκατομμύρια χρόνια πριν.[13] Τις επόμενες χιλιετίες, οι άνθρωποι αντιμετώπισαν ένα σκληρό και μεταβλητό κλίμα, που χαρακτηρίστηκε από πολλές περιόδους παγετώνων. Οι πρώτοι ανθρωπίδες ήταν νομάδες κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες.[13] Η Γαλλία διαθέτει μεγάλο αριθμό τοιχογραφημένων σπηλαίων από την ανώτερη παλαιολιθική εποχή, συμπεριλαμβανομένου ενός από τα πιο διάσημα και καλύτερα διατηρημένα, το Λασκώ[13] (περίπου 18.000 π.Χ.). Στο τέλος της τελευταίας περιόδου των παγετώνων (10.000 π.Χ.), το κλίμα έγινε πιο ήπιο.[13]
Μετά από έντονη δημογραφική και αγροτική ανάπτυξη μεταξύ της 4ης και 3ης χιλιετίας, η μεταλλουργία εμφανίστηκε στα τέλη της 3ης χιλιετίας, όπου αρχικά επεξεργαζόταν χρυσό, χαλκό και μπρούτζο, καθώς και αργότερα σίδηρο.[14] Η Γαλλία έχει πολυάριθμες μεγαλιθικές τοποθεσίες από τη νεολιθική περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της εξαιρετικά πυκνής τοποθεσίας με πέτρες στο Καρνάκ (περίπου 3.300 π.Χ.).
Το 600 π.Χ., Ίωνες Έλληνες από τη Φώκαια ίδρυσαν την αποικία της Μασσαλίας, στις ακτές της Μεσογείου. Αυτό την καθιστά την παλαιότερη πόλη της Γαλλίας.[15][16] Ταυτόχρονα, ορισμένες γαλατικές κελτικές φυλές διείσδυσαν σε μέρη της Ανατολικής και Βόρειας Γαλλίας και εξαπλώθηκαν σταδιακά στην υπόλοιπη χώρα μεταξύ του 5ου και 3ου αιώνα π.Χ.[17] Η έννοια της Γαλατίας εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που αντιστοιχεί στα εδάφη των κελτικών οικισμών μεταξύ του Ρήνου, του Ατλαντικού Ωκεανού, των Πυρηναίων και της Μεσογείου. Τα σύνορα της σύγχρονης Γαλλίας αντιστοιχούν κατά προσέγγιση στην αρχαία Γαλατία, η οποία κατοικούνταν από Κέλτες Γαλάτες.
Γύρω στο 390 π.Χ., ο Γαλάτης αρχηγός Βρέννος και τα στρατεύματά του έφτασαν στην Ιταλία μέσω των Άλπεων, νίκησαν τους Ρωμαίους στη Μάχη του Αλία και πολιόρκησαν και λεηλάτησαν τη Ρώμη.[18] Η Γαλλική εισβολή άφησε τη Ρώμη αποδυναμωμένη και οι Γαλάτες συνέχισαν να παρενοχλούν την περιοχή μέχρι το 345 π.Χ., όταν συνήψαν επίσημη συνθήκη ειρήνης με τη Ρώμη.[19] Αλλά οι Ρωμαίοι και οι Γαλάτες θα παρέμεναν αντίπαλοι για τους επόμενους αιώνες και οι Γαλάτες θα συνέχιζαν να αποτελούν απειλή στην Ιταλία.[20]
Γύρω στο 125 π.Χ., το νότιο τμήμα της Γαλατίας κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, οι οποίοι ονόμασαν αυτή την περιοχή Provincia Nostra («Η Επαρχία μας»), που με τον καιρό εξελίχθηκε στο όνομα Προβηγκία στα γαλλικά. Ο Ιούλιος Καίσαρας κατέκτησε την υπόλοιπη Γαλατία και κατέστειλε μια εξέγερση του Γαλάτη αρχηγού Βερκιγγετορίξ το 52 π.Χ.[21]
Η Γαλατία χωρίστηκε από τον Αύγουστο σε ρωμαϊκές επαρχίες.[22] Πολλές πόλεις ιδρύθηκαν κατά τη Γαλλο-Ρωμαϊκή περίοδο, συμπεριλαμβανομένου του Λούγδουνου (σημερινή Λυών), που θεωρείται η πρωτεύουσα των Γαλατών.[22] Οι Γαλάτες αναμίχθηκαν με Ρωμαίους αποίκους και τελικά υιοθέτησαν τη ρωμαϊκή κουλτούρα και τηρωμαϊκή γλώσσα (τα λατινικά, από τα οποία εξελίχθηκε η γαλλική γλώσσα).
Από τη δεκαετία του 250 έως τη δεκαετία του 280 μ.Χ., η Ρωμαϊκή Γαλατία βρέθηκε σε σοβαρή κρίση με τα οχυρά σύνορά της να δέχονται επιθέσεις σε πολλές περιπτώσεις από βαρβάρους.[23] Ωστόσο, η κατάσταση βελτιώθηκε στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα, που ήταν περίοδος αναβίωσης και ακμής για τη Ρωμαϊκή Γαλατία.[24] Το 312, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α ' ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Στη συνέχεια, οι χριστιανοί, που μέχρι τότε διώκονταν, αυξήθηκαν ραγδαία σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.[25] Όμως, από τις αρχές του 5ου αιώνα ξαναρχίζουν οι Βαρβαρικές Επιδρομές.[26] Τευτονικές φυλές εισέβαλαν στην περιοχή από τη σημερινή Γερμανία, οι Βησιγότθοι εγκαταστάθηκαν στα νοτιοδυτικά, οι Βουργουνδοί κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Ρήνου και οι Φράγκοι στον βορρά.[27]
Μεσαίωνας
Στο τέλος της περιόδου της Αρχαιότητας, η αρχαία Γαλατία χωρίστηκε σε πολλά γερμανικά βασίλεια και σε ένα υπόλοιπο Γαλλο-Ρωμαϊκό έδαφος, γνωστό ως το Βασίλειο του Συαγρίου. Ταυτόχρονα, Κέλτες Βρετανοί, φεύγοντας από τον αγγλοσαξονικό οικισμό της Βρετανίας, εγκαταστάθηκαν στο δυτικό τμήμα της Αρμορικής. Ως αποτέλεσμα, η Αρμορικανή χερσόνησος μετονομάστηκε σε Βρετάνη και η κελτική κουλτούρα αναβίωσε.
Ο πρώτος ηγέτης που έγινε βασιλιάς όλων των Φράγκων ήταν ο Κλόβις Α', ο οποίος άρχισε τη βασιλεία του το 481, κατατροπώνοντας τις τελευταίες δυνάμεις των Ρωμαίων κυβερνητών της επαρχίας το 486. Ο Κλόβις ανέκτησε τα νοτιοδυτικά από τους Βησιγότθους, βαφτίστηκε το 508 και έγινε κύριος της σημερινής δυτικής Γερμανίας.
Οι Φράγκοι ασπάστηκαν τον χριστιανικό γαλλορωμαϊκό πολιτισμό και η αρχαία Γαλατία μετονομάστηκε τελικά σε Φραγκία ("Γη των Φράγκων"). Οι Γερμανοί Φράγκοι υιοθέτησαν τις ρομανικές γλώσσες, εκτός από τη βόρεια Γαλατία όπου οι ρωμαϊκοί οικισμοί ήταν λιγότερο πυκνοί και όπου εμφανίστηκαν οι γερμανικές γλώσσες. Ο Κλόβις έκανε το Παρίσι πρωτεύουσά του και ίδρυσε τη δυναστεία των Μεροβίγγεων, αλλά το βασίλειό του δεν επέζησε από τον θάνατό του. Οι Φράγκοι αντιμετώπισαν τη γη καθαρά ως ιδιωτική ιδιοκτησία και τη μοίρασαν στους κληρονόμους τους, έτσι τέσσερα βασίλεια προέκυψαν από τα βασίλεια του Κλόβις: το Παρίσι, η Ορλεάνη, το Σουασόν και το Ρενς. Οι τελευταίοι Μεροβίγγοι βασιλιάδες έχασαν την εξουσία από τους μαγιορδόμους. Ένας μαγιορδόμος, ο Κάρολος Μαρτέλος, νίκησε τους εισβολείς Ομεϋάδες στη Μάχη του Πουατιέ (732) και κέρδισε σεβασμό και δύναμη. Ο γιος του, ο Πεπίνος ο Βραχύς, άρπαξε το στέμμα της Φραγκίας από τους εξασθενημένους Μεροβίγγειους και ίδρυσε τη δυναστεία των Καρολιδών. Ο γιος του Πεπίνου, ο Καρλομάγνος, επανένωσε τα φραγκικά βασίλεια και έχτισε μια τεράστια αυτοκρατορία σε όλη τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη.
Ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Πάπα Λέοντα Γ' και έτσι εγκαθίδρυσε τη μακροχρόνια ιστορική σύνδεση της Γαλλικής Κυβέρνησης με την Καθολική Εκκλησία,[28] ο Καρλομάγνος προσπάθησε να αναβιώσει τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το πολιτιστικό της μεγαλείο. Ο γιος του Καρλομάγνου, Λουδοβίκος Α' (Αυτοκράτορας 814–840), κράτησε την αυτοκρατορία ενωμένη. Ωστόσο, μετά τον θάνατό του, το 843, με τη Συνθήκη του Βερντέν, η αυτοκρατορία μοιράστηκε μεταξύ των τριών γιων του Λουδοβίκου, με την Ανατολική Φραγκία να πηγαίνει στον Λουδοβίκο τον Γερμανικό, τη Μέση Φραγκία στον Λοθάριο Α΄ και τη Δυτική Φραγκία στον Κάρολο τον Φαλακρό. Η Δυτική Φραγκία προσέγγιζε την περιοχή που καταλάμβανε και ήταν ο πρόδρομος της σύγχρονης Γαλλίας.[29]
Κατά τον 9ο και 10ο αιώνα, συνεχώς απειλούμενη από τις εισβολές των Βίκινγκ, η Γαλλία έγινε ένα πολύ αποκεντρωμένο κράτος: οι τίτλοι και τα εδάφη των ευγενών έγιναν κληρονομικά και η εξουσία του βασιλιά έγινε περισσότερο θρησκευτική παρά κοσμική και έτσι ήταν λιγότερο αποτελεσματική και συνεχώς αμφισβητήθηκε από ισχυρούς ευγενείς. Έτσι εγκαθιδρύθηκε η φεουδαρχία στη Γαλλία. Με τον καιρό, ορισμένοι από τους υποτελείς του βασιλιά θα γινόταν τόσο ισχυροί που συχνά αποτελούσαν απειλή για τον βασιλιά. Για παράδειγμα, μετά τη Μάχη του Χάστινγκς το 1066, ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής πρόσθεσε τον «Βασιλέα της Αγγλίας» στους τίτλους του, και έγινε υποτελής (ως Δούκας της Νορμανδίας) και ίσος (ως βασιλιάς της Αγγλίας) του βασιλιά της Γαλλίας.
Η δυναστεία των Καρολίγγων κυβέρνησε τη Γαλλία μέχρι το 987, όταν ο Ούγος Καπέτος, δούκας της Γαλλίας και κόμης του Παρισιού, στέφθηκε βασιλιάς των Φράγκων.[30] Οι απόγονοί του — οι Καπετίδες, ο Οίκος των Βαλουά και ο Οίκος των Βουρβόνων — ενοποίησαν προοδευτικά τη χώρα μέσω πολέμων και δυναστικής κληρονομιάς στο Βασίλειο της Γαλλίας, το οποίο ανακηρύχθηκε πλήρως το 1190 από τον Φίλιππο Β' της Γαλλίας (Φίλιππος Αύγουστος). Οι μεταγενέστεροι βασιλιάδες επέκτειναν την απευθείας κατοχή της βασιλικής κυριαρχίας τους, καταλαμβάνοντας πάνω από τη μισή σύγχρονη ηπειρωτική Γαλλία μέχρι τον 15ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους του βορρά, του κέντρου και της δυτικής Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η βασιλική εξουσία γινόταν ολοένα και πιο διεκδικητική, επικεντρωμένη σε μια ιεραρχικά σχεδιασμένη κοινωνία που διακρίνει την αριστοκρατία, τον κλήρο και τους απλούς πολίτες.
Η γαλλική αριστοκρατία έπαιξε εξέχοντα ρόλο στις περισσότερες σταυροφορίες για την αποκατάσταση της πρόσβασης των Χριστιανών στους Αγίους Τόπους. Οι Γάλλοι ιππότες αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της σταθερής ροής ενισχύσεων καθ' όλη τη διάρκεια των διακοσίων ετών των Σταυροφοριών, με τέτοιο τρόπο που οι Άραβες αναφέρονταν ομοιόμορφα στους σταυροφόρους ως Franj που ελάχιστα νοιαζόταν αν κατάγονταν πραγματικά από τη Γαλλία.[31] Οι Γάλλοι Σταυροφόροι εισήγαγαν επίσης τη γαλλική γλώσσα στον Λεβάντε, καθιστώντας τα γαλλικά τη βάση της lingua franca (λιτ. «Φραγκική γλώσσα») των Σταυροφόρων κρατών.[31] Οι Γάλλοι ιππότες αποτελούσαν επίσης την πλειοψηφία τόσο στους Οσπιτάλιους όσο και στους Ναΐτες. Οι τελευταίοι, ειδικότερα, κατείχαν πολυάριθμες περιουσίες σε όλη τη Γαλλία και τον 13ο αιώνα ήταν οι κύριοι τραπεζίτες για το γαλλικό στέμμα, έως ότου ο Φίλιππος Δ' εξολόθρευσε το τάγμα το 1307.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φιλίππου του Βαλουά, η γαλλική μοναρχία έφτασε στο απόγειο της μεσαιωνικής της δύναμης.[32] Ωστόσο, η θέση του Φίλιππου στον θρόνο αμφισβητήθηκε από τον Εδουάρδο Γ' της Αγγλίας το 1337, και η Αγγλία και η Γαλλία ξεκίνησαν τον Εκατονταετή Πόλεμο.[33] Όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, η Γαλλία χτυπήθηκε από τον Μαύρο Θάνατο: οι μισοί από τους 17 εκατομμύρια κατοίκους της Γαλλίας πέθαναν.[34][35]
Αναγέννηση
Κατά την περίοδο 1420-30 μία νεαρή χωριατοπούλα, η Ζαν ντ' Αρκ, εμφανίστηκε στη γαλλική αυλή, λέγοντας πως πήρε από τον Θεό τη διαταγή να μπει επικεφαλής του γαλλικού στρατού και να στεφτεί ο Κάρολος, ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου, Βασιλέας της Γαλλίας στη Ρενς. Η Ζαν ντ' Αρκ ανέλαβε πράγματι την ηγεσία του στρατού, με αποτέλεσμα να εμψυχωθούν οι Γάλλοι και να εκδιώξουν τους Άγγλους εισβολείς. Η ίδια, όμως, προδόθηκε και βρήκε τραγικό θάνατο. Ο Κάρολος στέφθηκε βασιλέας ως Κάρολος Ζ΄. Οι Γάλλοι έως το 1450 πέτυχαν την ανακατάληψη του μεγαλύτερους μέρους της χώρας και το τέλος του πολέμου βρήκε ισχυροποιημένο τον γαλλικό θρόνο και τη χώρα ενωμένη.
Τον 16ο αιώνα διαδόθηκε πολύ στη Γαλλία η θρησκευτική μεταρρύθμιση και έγιναν οπαδοί της πολλοί ευγενείς και μέλη της βασιλικής οικογένειας. Εναντίον των Ουγενότων (Γάλλων διαμαρτυρομένων) στράφηκε ο βασιλέας και η Εκκλησία και ακολούθησαν πολλές αιματηρές συμπλοκές. Ολόκληρη η χώρα χωρίστηκε σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα και ο σκληρός εμφύλιος πόλεμος συντάραξε τη Γαλλία. Το 1572 δόθηκε βασιλική διαταγή, σύμφωνα με την οποία θανατώθηκαν χιλιάδες Ουγενότοι στο Παρίσι και σε διάφορες άλλες γαλλικές πόλεις (νύκτα του Αγίου Βαρθολομαίου). Το 1598 εκδόθηκε από τον βασιλέα Ερρίκο Δ΄ το Έδικτο της Νάντης, σύμφωνα με το οποίο οι Ουγενότοι απέκτησαν κάποιες ελευθερίες και έτσι αποκαταστάθηκε η ειρήνη και η τάξη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου η Γαλλία γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και ευημερία. Η γεωργία σημείωσε σπουδαία εξέλιξη, ζωηρή κίνηση άρχισε να παρατηρείται στο εμπόριο και γενικότερα η οικονομία βελτιωνόταν ολοένα και περισσότερο. Τα γαλλικά πλοία αναζήτησαν νέες πηγές πλούτου στα πέρατα του κόσμου και η Γαλλία άρχισε να αποκτά αποικίες στον Νέο Κόσμο. Δώδεκα χρόνια μετά από την έκδοση του Εδίκτου της Νάντης δολοφονήθηκε ο Ερρίκος Δ΄ και τον διαδέχτηκε ο ανήλικος γιος του, Λουδοβίκος ΙΓ΄, τον οποίο επιτρόπευε η μητέρα του Μαρία των Μεδίκων. Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της εξασθένησε η βασιλική εξουσία, εξαιτίας της νέας διαμάχης, που ξέσπασε ανάμεσα στους Ουγενότους και τους Καθολικούς.
17ος αιώνας
Το 1614 και ενώ είχε την αντιβασιλεία η Μαρία των Μεδίκων, ανέβηκε στην εξουσία ο καρδινάλιος Ρισελιέ. Στη συνέχεια έγινε πρωθυπουργός του Λουδοβίκου ΙΓ΄ και πήρε στα χέρια του τον απόλυτο έλεγχο της κρατικής μηχανής. Κατέβαλε συνεχείς προσπάθειες για 20 ολόκληρα χρόνια, με σκοπό την αποκατάσταση της εξασθενημένης βασιλικής εξουσίας. Μια άλλη επιδίωξη του ήταν να μεταβάλει τη Γαλλία στο ισχυρότερο ευρωπαϊκό κράτος. Ο Ρισελιέ εξουδετέρωσε όλες τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας και εκμηδένισε κυρίως την αντίδραση των ευγενών και των Ουγενότων. Επέβαλε βαριά φορολογία στους αγρότες και στους έμπορους των πόλεων, έδωσε νέα ώθηση στο εξωτερικό εμπόριο και συντέλεσε στην επέκταση των ορίων της Γαλλικής Αυτοκρατορίας στη Βόρεια Αμερική, την Καραϊβική, καθώς και σε άλλα μέρη του κόσμου. Επιτυχίες σημείωσε και στην εξωτερική πολιτική. Έτσι αντιτάχτηκε με επιτυχία στις πανίσχυρες αψβουργικές μοναρχίες της Αυστρίας και της Ισπανίας και γενικότερα προετοίμασε με το έργο του τον δρόμο της απόλυτης μοναρχίας του Λουδοβίκου ΙΔ΄.
Το 1643 ανέβηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, σε πολύ νεαρή ηλικία. Κατά τα πρώτα 18 χρόνια της βασιλείας του είχε πρωθυπουργό τον καρδινάλιο Μαζαρέν, ο οποίος ακολούθησε την πολιτική του Ρισελιέ. Κατά την περίοδο που ο βασιλιάς ήταν ανήλικος ξέσπασε μια έντονη εσωτερική αντίδραση, η οποία όμως εκμηδενίστηκε και έτσι αποκαταστάθηκε το διεθνές γόητρο της Γαλλίας. Ο Λουδοβίκος, μετά την ενηλικίωσή του, άρχισε να κυβερνά μόνος του και εξελίχτηκε στον ισχυρότερο μονάρχη της Ευρώπης. Ανακάλεσε το Έδικτο της Νάντης και άρχισε άγριος διωγμός των Ουγενότων. Πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα και όσοι αρνούνταν να προσχωρήσουν στον Καθολικισμό θανατώνονταν. Πολέμησε εναντίον της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Αγγλίας, χωρίς να πετύχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Διακρινόταν για τις απολυταρχικές του αντιλήψεις και πίστευε ότι ήταν αντιπρόσωπος του Θεού στη γη. Κατά συνέπεια δεν ήταν υποχρεωμένος να λογοδοτήσει σε κανένα. Δική του ήταν η περίφημη φράση: «Το κράτος είμαι εγώ» (L' Etat c' est moi). Συγκέντρωσε στα χέρια του ολόκληρη την εξουσία, διακρίθηκε για την ισχύ και τη μεγαλοπρέπεια του, για αυτό τον αποκάλεσαν «Βασιλιά Ήλιο».
18ος - 19ος αιώνας
Με τις αρχές του 18oυ αιώνα συμπίπτει και η άνοδος στον θρόνο του Λουδοβίκου ΙΕ΄, δισέγγονου του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Φαινομενικά, η βασιλική εξουσία ήταν ισχυρή και ακμαία, αλλά κάτω από την ψεύτικη αυτή εικόνα κρύβονταν και ενεργούσαν καταλυτικές δυνάμεις. Αποτέλεσμα του Επταετούς πολέμου ήταν να νικηθεί η Γαλλία από την Αγγλία και να χάσει τα περισσότερα από τα εδάφη της στη Βόρεια Αμερική. Το 1774 ανέβηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄, ο οποίος βρήκε τον λαό δυσαρεστημένο εξαιτίας των δυσμενών κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συνθηκών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την εμφάνιση μιας μαζικής και μορφωμένης αστικής τάξης, προκάλεσε διάφορες διαμαρτυρίες, και εξεγέρσεις που κατέληξαν στην επανάσταση (1789).
Η οικονομία της Γαλλίας είχε εξασθενίσει σημαντικά, εξαιτίας της βοήθειας που πρόσφερε στις επαναστατημένες αμερικανικές αποικίες εναντίον της Αγγλίας. Ο βασιλιάς βρέθηκε σε πολύ άσχημη θέση και για να εξοικονομήσει χρήματα, συγκάλεσε τους αντιπρόσωπους των τριών τάξεων, δηλ. των κληρικών, των ευγενών και των αστών. Έγινε μια απαγορευμένη συγκέντρωση στην αίθουσα του σφαιριστηρίου, κατά την οποία ορισμένοι αντιπρόσωποι της αστικής τάξης αυτοαναγορεύτηκαν σε Εθνοσυνέλευση και αποφάσισαν να καταρτίσουν το Σύνταγμα της χώρας. Στις 14 Ιουλίου 1789 καταλήφθηκε από τον λαό του Παρισιού η Βαστίλη, μια παλιά φυλακή, που συμβόλιζε τις καταπιέσεις του παλιού καθεστώτος. Τον Αύγουστο εκδόθηκε από την εθνοσυνέλευση η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με τα γεγονότα αυτά άρχισε επανάσταση, η οποία έπαιρνε όλο και σφοδρότερη μορφή. Τον Σεπτέμβριο του 1792, η Γαλλία ανακηρύχτηκε δημοκρατία, ενώ λίγους μήνες μετά αποκεφαλίστηκε ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και η γυναίκα του Μαρία Αντουανέτα. Την εξουσία πήραν στα χέρια τους ριζοσπάστες ηγέτες, όπως ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, οι οποίοι άρχισαν να εξοντώνουν όλους τους πολέμιους της επανάστασης.
Στο μεταξύ η Γαλλία άρχισε εξωτερικούς πολέμους με πέντε δυνάμεις, ανάμεσα στις οποίες και η Αγγλία. Το καθεστώς της Τρομοκρατίας έπαυσε το 1794 και από το 1795 και για την επόμενη τετραετία η Γαλλία διακυβερνήθηκε από το Διευθυντήριο. Το 1799 ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Γαλλίας ο Ναπολέοντας Βοναπάρτης, ο οποίος σχημάτισε την Υπατεία. Ήταν τριμελής επιτροπή, στην οποία πρώτος ύπατος ήταν ο ίδιος και επομένως σ’ αυτόν ανήκε η πρωτοβουλία όλων των αποφάσεων. Ύστερα από διαταγή του συντάχτηκε ο γνωστός Ναπολεόντειος Κώδικας, που αποτελεί, ακόμα και σήμερα, το θεμέλιο του γαλλικού αστικού δικαίου. Οι σχέσεις της Γαλλίας με τον πάπα αποκαταστάθηκαν με την υπογραφή του Κονκορδάτου του 1801. Το 1804 ο Ναπολέοντας αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας και με τους Ναπολεόντειους πολέμους (1803-1815) νίκησε τους περισσότερους εχθρούς της χώρας του και κατόρθωσε να επεκτείνει το βασίλειο του.
Το 1812, επικεφαλής της Μεγάλης Στρατιάς ο Ναπολέων, εισέβαλε στη Ρωσία και κατέλαβε τη Μόσχα. Οι Ρώσοι υποχωρούσαν συνέχεια καταστρέφοντας καθετί που μπορούσε να εξυπηρετήσει τον εισβολέα. Ο Ναπολέοντας αναγκάστηκε να διατάξει την υποχώρηση προς τη Γαλλία, αλλά ο γαλλικός στρατός καταστράφηκε από τα χιόνια, το δυνατό κρύο και τις συνεχείς επιθέσεις των Ρώσων. Οι εχθροί του Ναπολέοντα, παίρνοντας θάρρος από την ήττα του στη Ρωσία, συνασπίστηκαν εναντίον του. Το 1814 παραιτήθηκε και εξορίστηκε στο νησί Έλβα της Μεσογείου. Στο μεταξύ, βασιλιάς της Γαλλίας έγινε ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ και χώρα αποτέλεσε συνταγματική μοναρχία. Τον Μάρτιο του 1815 όμως ο Ναπολέοντας ξαναγύρισε στη Γαλλία και διακυβέρνησε τη χώρα μόνο για ένα διάστημα 100 ημερών. Ο Ναπολέοντας νικήθηκε οριστικά τον Ιούνιο του 1815 στη μάχη του Βατερλώ, στο Βέλγιο, από έναν πολυεθνικό στρατό, με επικεφαλής τον Άγγλο δούκα του Ουέλλινγκτον και τον Πρώσο στρατηγό φον Μπλύχερ. Λίγο αργότερα εξορίστηκε στο νησάκι του Νότιου Ατλαντικού, Αγία Ελένη, όπου και πέθανε, το 1821, από καρκίνο.
Η περίοδος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΗ΄ και του Κάρολου Ι΄ σφραγίστηκε από μεγαλύτερο περιορισμό των φιλελεύθερων δημοκρατικών θεσμών που είχε επιβάλει η γαλλική επανάσταση. Η αυξημένη δυσαρέσκεια των λαϊκών μαζών των πόλεων, όπου ήταν συγκεντρωμένη η μεταλλευτική και η υφαντουργική βιομηχανία, οδήγησε στο ξέσπασμα δύο διαδοχικών επαναστάσεων, την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830 και την Επανάσταση του 1848.
Πρόεδρος της Δεύτερης Δημοκρατίας εκλέχτηκε ο Λουδοβίκος Ναπολέοντας, που διέλυσε την εθνοσυνέλευση και στέφθηκε αυτοκράτορας το 1852. Τα επεκτατικά του σχέδια τόσο στον στρατιωτικό τομέα όσο και στο διπλωματικό επίπεδο έφεραν τη Γαλλία μπροστά σε νέα οικονομική αδυναμία. Τη στιγμή αυτή διάλεξε το ισχυρό πρωσικό βασίλειο υπό την ηγεσία του Βίσμαρκ για να κηρύξει τον πόλεμο τον Ιούλιο του 1870. Οι ειρηνευτικοί όροι υπήρξαν βαρύτατοι για τη Γαλλία, της οποίας ο στρατός κατατροπώθηκε σε τρεις μήνες.
Η δεύτερη αυτοκρατορία καταλύθηκε με το τέλος του γαλλοπρωσικού πολέμου και με την προσάρτηση του μεγαλύτερου τμήματος της Αλσατίας και της Λωρραίνης στο πρωσικό βασίλειο. Μετά τη συνθήκη του 1871, οι Γάλλοι επαναστάτησαν και ανακήρυξαν ξανά τη Γαλλία δημοκρατία. Οι εργάτες και φιλελεύθεροι του Παρισιού, εγκαθίδρυσαν δική τους εξουσία, τη γνωστή Παρισινή Κομμούνα. Ο στρατός των Βερσαλλιών κατέλυσε την Κομμούνα και με την Τρίτη Δημοκρατία η Γαλλία μπήκε σε νέα περίοδο ανάπτυξης.
20ός αιώνας
Η Γαλλία πήρε μέρος (ιδρυτικό μέλος) στην Αντάντ και πολέμησε στο πλευρό των Άγγλων κατά της Αυστροουγγαρίας (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος). Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο και με τη βοήθεια των Άγγλων και των Αμερικανών κατόρθωσαν να απωθήσουν τους Γερμανούς από το γαλλικό έδαφος. Το 1919, με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, η Γαλλία ανέκτησε την Αλσατία και τη Λωρραίνη, ενώ η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλει πολεμική αποζημίωση τεράστιου ύψους. Στη δεκαετία 1930-40 η γαλλική οικονομία ξαναβρήκε τον ρυθμό της.
Τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν οι στρατιές του Χίτλερ εισέβαλαν στην Πολωνία, η Γαλλία και η Αγγλία έσπευσαν σε βοήθεια, η οποία, όμως, περιορίστηκε σε φραστικές επιθέσεις. Όμως, η Γερμανία εισέβαλε στη Γαλλία από τα σύνορα του Βελγίου, αχρηστεύοντας τη μεγάλη αμυντική γραμμή Μαζινό. Τον Ιούνιο του 1940 ο Στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν υπέγραψε ανακωχή με τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο τμήμα της χώρας να περιέλθει υπό γερμανική στρατιωτική κατοχή και το υπόλοιπο να διοικείται από αυταρχικό φιλογερμανικό καθεστώς υπό τον Πεταίν. Η μεγάλη μάζα πήρε ενεργά μέρος στο αντιστασιακό μέτωπο, οργανώνοντας από απεργίες μέχρι σαμποτάζ και ανταρτοπόλεμο. Ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ τέθηκε επικεφαλής του κινήματος των «Ελεύθερων Γάλλων» και έστειλε μήνυμα στον γαλλικό λαό. Μετά την απελευθέρωση έγινε προσωρινός πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τέταρτης Δημοκρατίας. Εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας ο ρυθμός της ανασυγκρότησης της Γαλλίας από τον πόλεμο ήταν βραδύς. Από το 1949 και μετά, το σύνολο της βιομηχανικής παραγωγής έφτασε στα προπολεμικά επίπεδα. Το ίδιο έγινε και με τη γεωργική παραγωγή και το εμπόριο.
Πήρε ενεργό μέρος στην Ένωση της Ευρώπης για τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συμμετείχε στο ΝΑΤΟ. Τα γεγονότα της Αλγερίας το 1958 διαδέχτηκε η Πέμπτη Δημοκρατία του Σαρλ Ντε Γκωλ. Ψηφίστηκε νέο σύνταγμα. Ο Ντε Γκωλ παρέμεινε πρόεδρος για 11 χρόνια, με το όνειρο να μετατρέψει τη Γαλλία σε μια «ηγετική δύναμη» στην Ευρώπη. Απέσυρε τη χώρα από το ΝΑΤΟ και αρνήθηκε επίμονα την είσοδο της Αγγλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ). Το 1969 απορρίφθηκε η πρόταση του για νέες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και μετά από αυτό παραιτήθηκε. Οι Γάλλοι εξέλεξαν δεύτερο πρόεδρο της Πέμπτης Δημοκρατίας τον γκωλικό Ζωρζ Πομπιντού.
Η Γαλλία διαιρείται σε 13 περιοχές στη Μητροπολιτική Γαλλία και 5 στις υπερπόντιες περιοχές:
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 82,5 χρόνια (79,8 χρόνια οι άνδρες και 85,1 οι γυναίκες).[36]
Ο πληθυσμός της χώρας είναι 68.373.000 [1] (20η στον κόσμο) σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 0,33% με 2,04 παιδιά ανά οικογένεια (εκτίμηση 2021). Ρυθμός γεννήσεων 11,77 γεννήσεις/1000 πληθυσμού και θανάτου 9,58 θάνατοι/1000 πληθυσμού (εκτίμηση 2021).[37]
Μεγαλύτερες πόλεις
| # | Πόλη | Διοικητική Περιοχή | Πληθυσμός πόλης | Πληθυσμός μητροπολιτικής |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Παρίσι | Ιλ-ντε-Φρανς | 2.190.327 | 13.024.518 |
| 2 | Μασσαλία | Προβηγκία-Άλπεις-Κυανή Ακτή | 870.731 | 1.873.270 |
| 3 | Λυών | Ωβέρνη-Ρον-Αλπ | 522.969 | 2.280.845 |
| 4 | Τουλούζη | Οξιτανία | 493.465 | 1.454.158 |
| 5 | Νίκαια | Προβηγκία-Άλπεις-Κυανή Ακτή | 347.060 | 1.006.402 |
| 6 | Νάντη | Περιοχή του Λίγηρα | 318.808 | 972.828 |
| 7 | Μονπελιέ | Οξιτανία | 295.542 | 607.896 |
| 8 | Στρασβούργο | Γκραντ Εστ | 287.228 | 790.087 |
| 9 | Μπροντώ | Νέα Ακουιτανία | 260.958 | 1.363.711 |
| 10 | Λιλ | Ω-ντε-Φρανς | 234.475 | 1.510.079 |
Η Γαλλία έχει μια ανεπτυγμένη μικτή οικονομία υψηλού εισοδήματος, που χαρακτηρίζεται από σημαντική κρατική συμμετοχή, οικονομική ποικιλομορφία, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και υψηλή καινοτομία. Για δύο περίπου αιώνες, η γαλλική οικονομία κατατάσσεται σταθερά ανάμεσα στις δέκα μεγαλύτερες παγκοσμίως. Αυτή τη στιγμή είναι το ένατο μεγαλύτερο στον κόσμο με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, το έβδομο μεγαλύτερο από το ονομαστικό ΑΕΠ και το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και με τις δύο μετρήσεις.[38] Η Γαλλία θεωρείται οικονομική δύναμη, μέλος του G7, των κορυφαίων βιομηχανικών χωρών, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και της Ομάδας των Είκοσι μεγαλύτερων οικονομιών.
Η οικονομία της Γαλλίας έχει μεγάλη διαφοροποίηση: οι υπηρεσίες αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα τόσο του εργατικού δυναμικού όσο και του ΑΕΠ,[39] ενώ ο βιομηχανικός τομέας αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο του ΑΕΠ και παρόμοιο ποσοστό απασχόλησης. Η Γαλλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη μεταποιητική χώρα στην Ευρώπη, πίσω από τη Γερμανία και την Ιταλία, και κατατάσσεται στην όγδοη θέση στον κόσμο ως προς το μερίδιο της παγκόσμιας μεταποιητικής παραγωγής, με 1,9%.[40] Λιγότερο από το 2 τοις εκατό του ΑΕΠ παράγεται από τον πρωτογενή τομέα, δηλαδή τη γεωργία,[41] ωστόσο ο γεωργικός τομέας της Γαλλίας είναι από τους μεγαλύτερους σε αξία και ηγείται στην ΕΕ ως προς τη συνολική παραγωγή.[42]
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Γαλλία κατέλαβε την 30η θέση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, με περίπου 45.000 δολάρια ανά κάτοικο. Κατέλαβε την 23η θέση στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, υποδεικνύοντας πολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη. Η δημόσια διαφθορά είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο, με τη Γαλλία να κατατάσσεται σταθερά μεταξύ των 30 λιγότερο διεφθαρμένων χωρών από τότε που ξεκίνησε ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς το 2012: κατέλαβε την 22η θέση το 2021, σημειώνοντας άνοδο μία θέση σε σχέση με το προηγούμενο έτος.[43][44] Η Γαλλία είναι δαπανά το δεύτερο μεγαλύτερο ποσό στην Ευρώπη στην έρευνα και την ανάπτυξη, με πάνω από 2 τοις εκατό του ΑΕΠ. Παγκοσμίως, κατέχει τη 12η θέση.[45]
Γεωργία
Η γαλλική γεωργία βασίστηκε αρχικά στην καλλιέργεια ειδών διατροφής. Πολύ γρήγορα, τα κρασιά της, τα οπωρικά και οι βιομηχανικές της καλλιέργειες απέκτησαν μεγάλη φήμη. Το σιτάρι καλλιεργείται κυρίως στο Βόρειο και Βορειοδυτικό τμήμα της χώρας και αποτελεί ένα από τα πιο βασικά γεωργικά προϊόντα της Γαλλίας. Μεγάλες ποσότητες του εξάγονται στο εξωτερικό. Παράγει επίσης, βρώμη, σίκαλη, κριθάρι, ζαχαρότευτλα, ρύζι, καλαμπόκι, πατάτες και όλα τα είδη των λαχανικών. Στους γαλλικούς οπωρώνες παράγονται άφθονα και ποικίλα φρούτα, όπως αχλάδια, μήλα, πορτοκάλια, κεράσια, δαμάσκηνα, βερίκοκα κτλ.
Τα αμπελοειδή αποτελούν μια από τις χαρακτηριστικές καλλιέργειες της μεσημβρινής Γαλλίας. Παράλληλα με την παραγωγή κοινών κρασιών, στη Γαλλία παράγεται η πλουσιότερη και περισσότερο φημισμένη ποικιλία κρασιών υψηλής ποιότητας. Το κρασί αποτελεί το γνωστότερο προϊόν της Γαλλίας και εξάγεται σε μεγάλες ποσότητες. Αμπελώνες υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις γαλλικές περιοχές. Τα γαλλικά κρασιά θεωρούνται από τα καλύτερα όλου του κόσμου. Υπάρχει μεγάλος αριθμός ποικιλιών, γεύσεων και αποχρώσεων, όπως τα ροζέ της Προβηγκίας, τα ερυθρά του Ροδανού, τα λευκά του Λίγηρα και της Αλσατίας, τα αφρώδη της Καμπανίας (σαμπάνιες), το πιο φημισμένο κρασί είναι το Μπορντό.
Ο κτηνοτροφικός πλούτος της χώρας αυξάνει σταθερά. Στον τομέα της κτηνοτροφίας αφθονούν τα ζώα για την παραγωγή κρέατος και γάλακτος. Τα βοοειδή αντιπροσωπεύουν το μισό περίπου των εκτρεφομένων ζώων. Τα προβατοειδή εκτρέφονται άλλα για το κρέας τους και άλλα για το γάλα τους. Ένα μεγάλο μέρος από την παραγωγή γάλακτος χρησιμοποιείται για την παρασκευή των πολυάριθμων ποικιλιών των (επίσης διάσημων) γαλλικών τυριών. Στη δεκαετία του 60 εφαρμόστηκαν σχέδια αναδασμού (δηλ. ένωση των μικρών αγροτεμαχίων και αναδιανομή στους κατόχους τους. Έτσι αυξήθηκε σημαντικά το μέγεθος τους.
Κρασί
Οι απόγονοι των Γαλατών είναι που ανήγαγαν την παραγωγή κρασιού σε επιστήμη. Αυτοί που έμαθαν στον υπόλοιπο κόσμο, ότι το κρασί δεν είναι απλά ένα ακόμα φυτικό προϊόν αλλά είναι ένας ζωντανός οργανισμός που απαιτεί την αμέριστη προσοχή του παραγωγού, από την αρχή που θα φυτευτεί το σταφύλι μέχρι να βγει το πώμα της φιάλης στο τραπέζι του καταναλωτή.
Η παραγωγή του κρασιού είναι τέχνη. Η προώθησή του απαιτεί φαντασία. Και η κατανάλωσή του, σύμφωνα με τους Γάλλους, είναι ένας συνδυασμός των δύο. Γι’ αυτό και σήμερα τα κρασιά τους κρατούν επάξια την πρώτη θέση στο μυαλό των απανταχού «σομελιέ». Όχι πως και άλλες χώρες δεν έχουν αξιόλογες ποικιλίες σταφυλιών και ωραία κρασιά, το εναντίον. Απλά οι Γάλλοι παραγωγοί θεωρούν την κάθε φιάλη παιδί τους και την προσέχουν αναλόγως.
Στη Γαλλία υπάρχουν 13 οινοποιητικές περιοχές. Περισσότερο ή λιγότερο γνωστές όλες έχουν να επιδείξουν ξεχωριστά κρασιά τόσο στη γεύση όσο και στα αρώματα. Οι κυριότερες από αυτές είναι:
- Η πιο γνωστή ποικιλία κρασιού ή καλύτερα οινοποιητική περιοχή είναι η Καμπανία που παράγει τη γνωστή μας σαμπάνια. Η περιοχή αυτή βρίσκεται βορειοανατολικά του Παρισιού και κρατάει τα σκήπτρα της οινοποιίας χάρη στην τυχαία ανακάλυψη του μοναχού Ντομ Περινιόν (Dom Pérignon).
Ο μοναχός αυτός κατάλαβε ότι το διοξείδιο του άνθρακα παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή του κρασιού και ότι εμφιαλώνοντας το κρασί πριν την ολοκλήρωση της ζύμωσης το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό. Το πόσο δίκιο είχε, το ξέρουμε πλέον όλοι. Οι πιο γνωστές ετικέτες από αυτή την περιοχή είναι η Dom Pérignon, η Moët et Chandon, η Ruinart, η Krug, η Pommery, η Veuve Clicquot και η Mumm μεταξύ άλλων.
- Μία άλλη περιοχή που χρόνια διεκδικεί τα πρωτεία από την Καμπανία είναι η περιοχή του Μπορντό. Βρίσκεται νοτιοανατολικά του Παρισιού και περηφανεύεται (όχι αδίκως) για τα κρασιά της. Εδώ συναντούμε ίσως τα πιο ποιοτικά και ακριβά κρασιά της Γαλλίας. Υπάρχουν πάνω από επτά χιλιάδες σατώ (chateaux) (που κυριολεκτικά σημαίνει πύργος) και καλλιεργούνται περίπου εκατόν είκοσι χιλιάδες αμπελώνων. Η ποικιλία αυτή είναι η αγαπημένη των Ευρωπαίων αφού το 67% των εξαγωγών καταναλώνεται εκτός Γαλλίας. Οι κυριότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι η Μερλό, η Καμπερνέ Σοβινιόν, η Καμπερνέ Φραν,η Σεμιλιόν, και η Σοβινιόν που δίνουν τις γνωστές ετικέτες του Château Margaux, Pétrus, Château Penin κ.α.
- Τα κρασιά της Βουργουνδίας είναι και αυτά από τα πιο φημισμένα κρασιά στον κόσμο. Το 1415 με το βασιλικό διάταγμα τα κρασιά που επιτρεπόταν να ονομάζονται κρασιά Βουργουνδίας καθοριζόταν να είναι τα κρασιά που θα παράγονταν πάνω από τη γέφυρα της πόλης Sens. Για πάνω από 1.500 χρόνια οι μοναχοί σε αυτή περιοχή καλλιεργούν τη γη της και έχουν προσφέρει από τα καλύτερα κρασιά που έχουμε δοκιμάσει. Τα κρασιά της περιοχής αυτής είναι αυστηρώς ελεγχόμενα και χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, α) τα Premier Cru με 600 αμπελώνες να συγκαταλέγονται στους κατάλληλους για αυτά τα κρασιά και β) τα Grand Cru που θεωρούνται τα καλύτερα των καλύτερων. Μόνο 33 αμπελώνες έχουν το προνόμιο να συγκαταλέγονται στους αμπελώνες που μπορούν να προσφέρουν τα σταφύλια τους για την παραγωγή αυτών των κρασιών. Η περιοχή αυτή μας έχει προσφέρει μερικά από τα καλύτερα κρασιά, όπως Chambertin, Clos Vougeot, Corton, Corton-Charlemagne,Montrachet, Musigny, La Tache. Γενικά, στην περιοχή της Βουργουνδίας, οι εκτάσεις των αμπελώνων είναι χωρισμένες σε μικρότερες και υπάρχουν πάνω από 3.500 καλλιεργητές που έχουν τα 2/3 των 24.000 εκταρίων αμπελώνων που καλλιεργούνται σε αυτή την περιοχή.
Βιομηχανία
Η γαλλική βιομηχανία, με τη σημερινή της μορφή, αποτελεί πρόσφατο σχετικά δημιούργημα. Στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης δεν υπήρχαν στη Γαλλία επαρκείς ποσότητες άνθρακα και σιδήρου, τα οποία αποτελούν δύο βασικά προϊόντα για την εδραίωση της βιομηχανίας. Οι βιομηχανικές της ανάγκες δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν από τα σκόρπια αποθέματα άνθρακα. Στην Αλσατία-Λωραίνη και κοντά στο Σάαρ υπήρχαν μεγάλα αποθέματα σιδήρου, που περιείχαν μεγάλες ποσότητες φωσφόρου, για αυτό θεωρούνταν, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ως μη εκμεταλλεύσιμα. Την εποχή που οι Άγγλοι ανακάλυψαν μια μέθοδο για την αξιοποίηση των σιδηρομεταλλευμάτων αυτής της κατηγορίας, η Γαλλία αναγκάστηκε να εκχωρήσει τις περιοχές αυτές στη Γερμανία. Η Αλσατία-Λωραίνη επιστράφηκε στη Γαλλία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη η χαλυβουργική βιομηχανία της Γαλλίας. Ο χάλυβας χρησιμοποιείται για την κατασκευή γεωργικών μηχανών, τροχαίου υλικού, αεροπλάνων και μηχανών αεροπλάνων, σιδηροδρομικών μηχανών και πλοίων. Επίσης χρησιμοποιείται πολύ στη γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία, τα προϊόντα της οποίας έχουν μεγάλη απήχηση στη διεθνή αγορά, ενώ ένα μεγάλο μέρος του χάλυβα εξάγεται στο εξωτερικό. Κατά την περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η Γαλλία κατέβαλε επίμονες και συντονισμένες προσπάθειες, με σκοπό να εκσυγχρονίσει τη μεταλλευτική βιομηχανία της Λωραίνης. Σήμερα κατέχει την πρώτη θέση στον κόσμο σε παραγωγή σιδηρομεταλλεύματος.
Άφθονη είναι και η υδροηλεκτρική ενέργεια της Γαλλίας, που προέρχεται από τους πολυάριθμους ποταμούς της. Αξιόλογη ήταν και η συμβολή των γαλλικών ποταμών στην ανάπτυξη της υφαντουργίας. Σε ολόκληρη την κοιλάδα του Ροδανού, καθώς και στη Ρουέν, επί του Σηκουάνα, υπάρχουν εργοστάσια, στα οποία κατασκευάζονται συνθετικά υφάσματα. Τα Βόρεια και τα Βορειοανατολικά τμήματα της Γαλλίας αποτελούν σπουδαία κέντρα βιομηχανίας βαμβακερών και μάλλινων υφασμάτων. Κοιτάσματα πετρελαίου έχουν βρεθεί στην περιοχή Παρεντίς, κοντά στο Μπορντό, καθώς και στο λεκανοπέδιο του Παρισιού. Μετά την ανεξαρτητοποίηση της Αλγερίας έγιναν ειδικές συμβάσεις, με τις οποίες η Γαλλία εξασφάλισε τα δύο τρίτα περίπου από τα πετρέλαια της πρώην αποικίας της. Στα Πυρηναία και κοντά στην πόλη Λακ βρέθηκαν, το 1951, τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου. Η περιοχή της Λακ αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα βιομηχανίας χημικών και πλαστικών προϊόντων.
Ένα άλλο επίτευγμα της Γαλλίας είναι ότι κατόρθωσε να τιθασεύσει και την ενέργεια των παλιρροιών και να κατασκευάσει τον πρώτο παλιρροϊκό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στον ποταμό Ρανς, κοντά στη Ντινάν της Βρετάνης. Στο Οντελλό των Πυρηναίων έχει εγκατασταθεί ένας μεγάλος πειραματικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Σημαντική είναι, επίσης, στην ενεργειακή παραγωγή της χώρας και η ύπαρξη πυρηνικών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Αξιόλογη είναι και η υφαντουργική βιομηχανία που κατατάσσεται ανάμεσα στις πρώτες του κόσμου, καθώς και η χημική βιομηχανία, βιομηχανίες κεραμικής, χαρτιού και ελαστικού, οι γεωργικές βιομηχανίες.
Συγκοινωνίες
Η Γαλλία κατατάσσεται ανάμεσα στις χώρες που διαθέτουν τα καλύτερα οργανωμένα συγκοινωνιακά δίκτυα του κόσμου. Το οδικό δίκτυο της Γαλλίας κατασκευάστηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους και τελειοποιήθηκε από τα τέλη του Μεσαίωνα. Οι οδικές συγκοινωνίες χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των διάφορων εμπορευμάτων ενώ για τις μεγαλύτερες αποστάσεις χρησιμοποιούνται σιδηροδρομικές συγκοινωνίες. Η Γαλλία διαθέτει τους ταχύτερους συρμούς στην Ευρώπη (TGV / Train de Grande Vitesse, δηλαδή «Τραίνο Υψηλών Ταχυτήτων» στα Γαλλικά) με ταχύτητες έως και 320χλμ/ώρα.
Λιγότερο σημαντικές είναι οι μεταφορές που διεξάγονται με ποταμόπλοια στο εσωτερικό της χώρας. Σπουδαιότερες είναι οι πλωτές λεωφόροι του Βορρά, του Πα-ντε-Καλαί και του Σομ. Για τις θαλάσσιες μεταφορές υπάρχουν πολλά επιβατικά και πετρελαιοφόρα σκάφη, που συνιστούν έναν από τους ωραιότερους στόλους του κόσμου. Τα σπουδαιότερα γαλλικά λιμάνια είναι η Μασσαλία, το Σαιν-Μαλό, το Καλαί, το Σερμπούρ και η Χάβρη. Η Γαλλία συνδέεται θαλάσσια με όλες τις χώρες του κόσμου.
Το γαλλικό συγκοινωνιακό δίκτυο συμπληρώνεται με τις αεροπορικές συγκοινωνίες, με τις οποίες μεταφέρονται εμπορεύματα, επιβάτες και το ταχυδρομείο. Σχεδόν όλες οι μεγάλες γαλλικές πόλεις διαθέτουν αεροδρόμιο.
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά και η σήμανση είναι από τις αρτιότερες της Ευρώπης.
Κύριο λήμμα: Τέχνη στη Γαλλία
Αν και τα πρώτα δείγματα της τέχνης στη Γαλλία ξεκινούν την εποχή του Καρλομάγνου, μόνο από τον 10ο αιώνα και ύστερα αναπτύσσεται η καλλιτεχνική δραστηριότητα για να φτάσει σε μεγάλη ανάπτυξη τον επόμενο αιώνα. Στη Βουργουνδία και στην Προβηγκία ανευρίσκονται μοναστηριακά κτίσματα της ρομανικής αρχιτεκτονικής. Στο τέλος του Μεσαίωνα εξελίσσεται ο γοτθικός ρυθμός με τα λεπτά αρχιτεκτονικά μέλη και τους λεπτόμορφους σχηματισμούς. Αυτή η τάση διατηρείται ακόμη και μετά τα μέσα του 16ου αιώνα. Την επίδραση της Αναγέννησης τη δέχτηκε η Γαλλία προς τα τέλη του 15ου αιώνα, κάτω από τη λάμψη της Φλωρεντίας και την επίδραση των ιταλικών καλλιτεχνικών κέντρων της περιόδου. Οι Βερσαλλίες, το πιο πολυτελές ανάκτορο στην Ευρώπη, φανερώνουν την τάση για μεγάλα και πολυτελή αρχιτεκτονικά κτίσματα τον 17ο αιώνα.
Ως αντίδραση στον κλασικισμό έρχεται ο 18ος αιώνας, ο οποίος, όπως και στη λογοτεχνία, είναι διαποτισμένος από τα νέα κοινωνικά ρεύματα. Η σχέση καλλιτέχνη και κοινού γίνεται αμεσότερη. Η προσωπογραφία είναι κύριο γνώρισμα αυτής της εποχής. Αναφαίνεται, όμως, πάλι και νέο κύμα κλασικισμού, το οποίο διαφαίνεται στο Πάνθεον του Παρισιού. Ο 19ος αιώνας βλέπει το ξαναγύρισμα σε παλαιότερες μορφές, ενώ ταυτόχρονα ο νατουραλισμός και ο λογοτεχνικός ρομαντισμός επηρεάζουν τις τάσεις στις τέχνες. Στις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα επιβλήθηκε ο ιμπρεσιονισμός, ο οποίος διατηρήθηκε και στις αρχές του επόμενου. Μερικοί από τους εκπρόσωπους του ήταν οι Κλωντ Μονέ, Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ, Πωλ Γκωγκέν και Πωλ Σεζάν. Ο 20ος αιώνας έχει ανάμεικτες επιδράσεις και κατευθύνσεις. Ο κυβισμός, ο σουρεαλισμός, η αφηρημένη τέχνη, που αποτελούν το κοινό γνώρισμα της διεθνούς καλλιτεχνικής πορείας, σημαδεύουν και την αρχιτεκτονική και τη γλυπτική.
Κύριο λήμμα: Γαλλικός κινηματογράφος
Η Γαλλία κατέχει προνομιακή θέση στην ιστορία του κινηματογράφου και στη διαδικασία παραγωγής ταινιών. Οι αδελφοί Λυμιέρ, Ωγκύστ και Λουί Λυμιέρ, το 1895 εφηύραν τον κινηματογράφο [46] και Γάλλοι επιστήμονες και πρωτοπόροι του κινηματογράφου όπως οι Ζωρζ Μελιές, Λεόν Γκωμόν και Σαρλ Πατέσυνέβαλαν στην ανάπτυξη της γαλλικής και παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας. Η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτις στον κόσμο, η Αλίς Γκι-Μπλασέ, ήταν επίσης Γαλλίδα. Αρκετά σημαντικά κινηματογραφικά κινήματα, όπως η Νουβέλ Βαγκ στη δεκαετία του 1960, άρχισαν στη χώρα.
Η Γαλλία έχει μια ισχυρή κινηματογραφική βιομηχανία, εν μέρει και λόγω της προστασίας που παρέχεται από την κυβέρνηση της Γαλλίας. Παρά τον ανταγωνισμό του Χόλυγουντ, η Γαλλία συνεχίζει δυναμικά στη δημιουργία ταινιών, το 2015 παρήγαγε περισσότερες ταινίες από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα [47] και ήταν έκτη παραγωγός σε παγκόσμιο επίπεδο. Φιλοξενεί επίσης τα βραβεία Σεζάρ, τα βραβεία Λυμιέρ και το Φεστιβάλ των Καννών, ένα από τα πιο σημαντικά και διάσημα φεστιβάλ ταινιών στον κόσμο.
Ο γαλλικός κινηματογράφος είναι πολύ πλούσιος όσον αφορά την ποικιλία σκηνοθετών (Ζωρζ Μελιές, Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, Λυκ Μπεσσόν ...), ηθοποιών (Αλέν Ντελόν, Λουί ντε Φυνές, Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Οντρέ Τοτού ...) και ταινιών (Τα Παιδιά του Παραδείσου (1945), Ασύλληπτη Απόδραση (1966), Ο Κόκκινος Κύκλος (1970), Απέραντο Γαλάζιο (1988), Άθικτοι (2011)...). Από τη δεκαετία του 1980, ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής έχει επικεντρωθεί σε ρομαντικές κομεντί (Αμελί (2001), The Artist (2011)...), κοινωνικές (Το Μίσος, 1995, Ανάμεσα στους τοίχους, 2008) και κυρίως σε κωμωδίες (Οι Επισκέπτες (1993), Είναι τρελοί αυτοί οι Βόρειοι (2008)...).
Μεγάλη είναι η ανάπτυξη του γαλλικού πολιτισμού σε όλους τους τομείς καθώς και η επίδραση του σε όλο τον δυτικό πολιτισμό. Η ανάπτυξη του γαλλικού πολιτισμού ξεκίνησε τον Μεσαίωνα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η βαθμιαία αλλοίωση της λατινικής γλώσσας στη Γαλατία κατέληξε στον σχηματισμό μιας νέας γλώσσας, της γαλλικής. Παραδοσιακά θεωρείται ότι οι «Όρκοι του Στρασβούργου» (842) είναι το πρώτο κείμενο που γράφτηκε στη γαλλική γλώσσα. Γενικά όμως θεωρείται ότι η γαλλική γλώσσα άρχισε να χρησιμοποιείται στα γραπτά κείμενα μετά τον 12ο αιώνα, όταν άρχισαν να παρουσιάζουν και έναν πραγματικά λογοτεχνικό χαρακτήρα.
12ος και 13ος αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του Μεσαίωνα
Τα επικά ποιήματα υμνούν, εξαίρουν το πατριωτικό και θρησκευτικό ιδεώδες στην εποχή των σταυροφοριών. Το «Τραγούδι του Ρολάνδου» (12ος αιώνας) είναι το ωραιότερο από αυτά. Ακολουθούν τα ιπποτικά μυθιστορήματα με θέματα από πολεμικές και ερωτικές περιπέτειες. Φανερώνουν μια κοινωνία που εμπνέεται από το ιπποτικό πνεύμα, όπως τα έργα «Τριστάνος και Ιζόλδη», οι «Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης» κ.α. Τότε δημιουργείται και η λυρική ποίηση, καθώς και το ξεκίνημα μιας αστικής λογοτεχνίας με σατιρικές και ηθικολογικές διαθέσεις. Παράλληλα εμφανίζεται το θεατρικό είδος.
14ος και 15ος αιώνας
Αν και σε αυτήν την περίοδο καλλιεργήθηκαν τα είδη λόγου που άνθισαν στους προηγούμενους αιώνες, χαρακτηριστικό της είναι η ανάπτυξη της δραματικής τέχνης. Το θέατρο εμπνέεται πάντα από θέματα θρησκευτικά, δημιουργεί όμως διάφορα μυστήρια με θέματα παρμένα από την Αγία Γραφή. Η κωμωδία επηρεάζεται από την Ιταλία.
16ος αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του 16ου αιώνα
Το έργο του Ραμπελέ εκφράζει τον ουμανισμό της αναγέννησης που ζητά να βρει στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα ένα νέο ιδεώδες. Έπειτα από το 1550 και η λυρική ποίηση ξαναγεννιέται, χάρη στον Πιερ ντε Ρονσάρ και την κίνηση της Πλειάδας, ομάδας λογοτεχνών με στόχο τη δημιουργία γαλλικής λογοτεχνίας που μπορεί να συναγωνιστεί την ιταλική. Ο Μοντέν αναζητώντας νέους δρόμους θα επηρεάσει σοβαρά τον επόμενο αιώνα με τα δοκίμιά του.
17ος αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του 17ου αιώνα
Στο πρώτο μισό του αιώνα οι συγγραφείς προσπάθησαν να βάλουν σε τάξη τα λογοτεχνικά είδη και τις διάφορες μορφές της σκέψης. Ο Καρτέσιος (René Descartes) καθιερώνει μία παγκόσμια μέθοδο κριτικής. Ο Κορνέιγ (Corneille) χαρίζει στην τραγωδία την κανονική της δομή. Ο Πασκάλ (Pascal) εκφράζεται σε μια φωτεινή πρόζα που επηρεάζει όλη την ηθική του αιώνα. Όλοι αυτοί οι συγγραφείς προετοιμάζουν τον δρόμο στους λογοτέχνες που έπειτα από το 1660 θα ενσαρκώσουν το κλασικό ιδεώδες. Τα έργα τους τείνουν προς την τελειότητα, χάρη στην κοινωνικότητα της μορφής, την αρμονία της σύνθεσης και την ακρίβεια της έκφρασης. Τα μεγάλα κλασικά έργα είναι: οι μύθοι του Λα Φοντέν (La Fontaine), οι κωμωδίες του Μολιέρου (Molière), οι τραγωδίες του Ρακίνα (Racin), η ποίηση του Μπουαλό. Στην περίοδο από το 1680 έως τη Γαλλική Επανάσταση αναπτύχθηκε το κίνημα του Διαφωτισμού, που στηρίχθηκε στον ορθολογισμό και ευνόησε την ανάπτυξη της φιλοσοφίας και των φυσικών επιστημών. Οι ριζοσπαστικές ιδέες του γαλλικού διαφωτισμού διαδόθηκαν στην προεπαναστατική Ελλάδα, όπου βρήκαν ένθερμους υποστηρικτές.
18ος αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του 18ου αιώνα
Το κριτικό πνεύμα που γεννήθηκε από τον καρτεσιανό ορθολογισμό αναπτύσσεται. Έτσι κυριαρχούν τα έργα σε πεζό λόγο, που αποσκοπούν στο να πείθουν με την ανάλυση και τη συζήτηση σχετικά με θέματα που αναφέρονται στη φυσική, την κοινωνία και την πολιτική. Οι μεγάλοι φιλόσοφοι αυτού του αιώνα είναι ο Βολταίρος, που το γόητρο του καλύπτει όλους τους άλλους, ο Μοντεσκιέ, ο Ντιντερό και ο Ρουσώ.
19ος αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του 19ου αιώνα
Ο ερχομός του ρομαντισμού προαναγγέλλεται με τα έργα του μεγάλου φιλέλληνα Σατομπριάν και της κυρίας Ντε Σαέλ. Ο ρομαντισμός αυτός αποτελεί μία αντίδραση στην κλασική τάξη, γιατί θέλει να αφήσει κάθε ελευθερία στον συγγραφέα. Η καθαυτή ρομαντική επανάσταση ξέσπασε πρώτα στο θέατρο και στο μυθιστόρημα και αργότερα στην ποίηση. Η κριτική εκπροσωπείται από τον Σεν Μπεβ, η ιστορία από τους Τιερί και Μισελιέ, η φιλοσοφία από τον εκλεκτισμό του Βικτόρ Κουζέν και τον θετικισμό του Ογκίστ Κοντ. Από το 1850 αναφαίνονται νέες τάσεις, που, αν και εξωτερικά είναι αντίθετες στον ρομαντισμό, πηγάζουν συχνά από το ρεύμα του. Στην ποίηση διακρίνονται οι παρνασσικοί Θεόφιλος Γκωτιέ και Λεκόντ ντε Λιλ. Οι Σαρλ Μπωντλαίρ, Αρθούρος Ρεμπώ και Πολ Βερλέν δημιουργούν την κίνηση του Συμβολισμού. Στο μυθιστόρημα κυριαρχεί ο ρεαλισμός, με τα έργα του Γκυστάβ Φλομπέρ και τη νατουραλιστική σχολή του Εμίλ Ζολά. Στο θέατρο θριαμβεύουν τα δράματα του Αλέξανδρου Δουμά.
20ός αιώνας
Κύριο λήμμα: Γαλλική λογοτεχνία του 20ού αιώνα
Η γαλλική λογοτεχνία του 20ού αιώνα δέχεται βαθιά επίδραση από τις πολιτικές, ηθικές, καλλιτεχνικές και ιστορικές κρίσεις. Το λογοτεχνικό κίνημα που κυριαρχεί στη Γαλλία του 20ού αιώνα είναι ο υπερρεαλισμός (surrealisme) με εκπροσώπους όπως οι Αντρέ Μπρετόν (André Breton), θεμελιωτή του κινήματος, και Ρομπέρ Ντενό (Robert Desnos), ενώ στη φιλοσοφία αναδεικνύεται ο υπαρξισμός, με θεμελιωτές τον Ζαν Πολ Σαρτρ (Jean-Paul Sartre) και τον Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus). Το νέο μυθιστόρημα (Nouveau Roman), θεωρητικοποιημένο από τον Αλαίν Ρομπ - Γκριγιέ αρχικά περιλαμβάνει λίγους λογοτέχνες, οι οποίοι, όμως, εμπνέουν με τη σειρά τους άλλους σημαντικούς συγγραφείς, όπως οι Ζαν Φιλίπ Τουσαίν (Jean-Philippe Toussaint), Κριστιάν Οστέρ (Christian Oster) κ. ά. Σημαντικές λογοτεχνικές μορφές του αιώνα υπήρξαν, επίσης, η Μαργκερίτ Ντυράς (Marguerite Duras), Μαργκερίτ Γιουρσενάρ (Marguerite Υοurcenar) - αν και Βελγικής καταγωγής η πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή στη Γαλλική Ακαδημία, Μπορίς Βιάν, Μαρσέλ Προυστ (Marcel Proust), Ρεϊμόν Κενό (Raymond Queneau), Αντρέ Μαλρώ (André Malraux), Ανρί Τρουαγιά (Henri Troyat), Σιμόν ντε Μποβουάρ (Simone de Beauvoir) και ο Ζωρζ Σιμενόν (Georges Simenon).
Η Γαλλία είναι Ημιπροεδρική Δημοκρατία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να έχει σημαντικές εξουσίες και αρμοδιότητες και με διευρυμένο εκτελεστικό ρόλο.Ο Πρωθυπουργός ηγείται της Κυβέρνησης η οποία μετά το 1958 έχει περιορισμένες εξουσίες και βρίσκεται υπό τη σκέπη του Προέδρου της Γαλλίας γιατί χωρίς την έγκρισή του δεν παραμένει στην εξουσία. Παρόλα αυτά έχει και αυτή σημαντικές αρμοδιότητες κυρίως στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας με εκείνες του προέδρου πάντως να υπερέχουν. Στις 21 Ιουλίου του 2008[48] το Κοινοβούλιο ενέκρινε οριακά, με 539 ψήφους υπέρ έναντι 537 κατά, την τροποποίηση του Συντάγματος.
Στις 24 Μαρτίου του 2009 η Γαλλία ανακοίνωσε ότι θα καταβάλει αποζημιώσεις σε πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό όπως επίσης και σε κατοίκους που παρουσίασαν προβλήματα υγείας συνεπεία των πυρηνικών δοκιμών της χώρας, αρχικά στην Αλγερία και στη συνέχεια στη Γαλλική Πολυνησία εντός 30 ετών.[49]
Η Κυβέρνηση Φιγιόν ψήφισε ένα νέο συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο, που πυροδότησε αντιδράσεις σε όλη τη Γαλλία. Με βάση αυτό, το όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση αυξήθηκε από τα 60 στα 62 χρόνια.[50]
Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[37]
Στις 11 Μαρτίου του 2009 ο Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωσε επίσημα την επιστροφή - έπειτα από 43 χρόνια -της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.[51] Εξαιτίας της απόφασης αυτής, η Κυβέρνηση Φίγιον ήρθε αντιμέτωπη με πρόταση μομφής. Με 329 ψήφους κατά της πρότασης μομφής έναντι 238 υπέρ η κυβέρνηση έλαβε την ψήφο εμπιστοσύνης από το κοινοβούλιο στις 17 Μαρτίου του 2009.[52]
Η Γαλλία διατηρεί στρατιωτικές βάσεις σε άλλες χώρες. Στις 26 Μαΐου του 2009 ο πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν εγκαινίασε στρατιωτική βάση στο Αμπού Ντάμπι (στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα).[53]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
