Γουαδελούπη
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Γουαδελούπη (γαλλικά: Guadeloupe) είναι αρχιπέλαγος και υπερπόντιο διαμέρισμα της Γαλλίας στην ανατολική Καραϊβική Θάλασσα με έκταση 1.628 τ.χλμ. και πληθυσμό 378.561[1] κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Τα δύο κύρια νησιά της Γουαδελούπης, η Μπας-Τερ και η Γκραντ-Τερ, χωρίζονται από ένα στενό πορθμό και συχνά αναφέρονται ως ένα νησί. Το αρχιπέλαγος περιλαμβάνει, επίσης, τα μικρότερα νησιά Μαρί-Γκαλάντ (Marie-Galante), Λα Ντεζιράντ (La Désirade), και Ιλ ντε Σαιντ (Îles des Saintes). Είναι υπερπόντια περιοχή της Γαλλίας, στην οποία ανήκει από το 1635. Το όνομα της πρωτεύουσας είναι Μπας-Τερ.
| Γουαδελούπη
Guadeloupe | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Liberté, Égalité, Fraternité Ελευθερία, Ισότητα, Αδερφοσύνη | |||
 | |||
| Μπας-Τερ | |||
| Γαλλικά | |||
Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου | Αρί Σαλίς | ||
| Υπερπόντιοι νομοί και περιοχές της Γαλλίας | Από το 1946 | ||
| • Σύνολο | 1.628 km2 | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 2024 • Πυκνότητα | 378.561[1] (181η) 232,5 κατ./km2 (64η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2006) • Κατά κεφαλή | 7,75 δις € 19.272 ευρώ | ||
| Νόμισμα | Ευρώ (€ EUR) | ||
Έπαρχος (νομάρχης) είναι από τις 11 Ιανουαρίου 2023 o Ξαβιέρ Λεφόρ.[2] Ο Αρί Σαλίς είναι επικεφαλής του περιφερειακού συμβουλίου, από τις 18 Δεκεμβρίου 2015 και ο Γκι Λοσμπάρ από την 1η Ιουλίου 2021 πρόεδρος του Διαμερισματικού Συμβουλίου (Conseil départemental).[3]
Το αρχιπέλαγος ονομαζόταν Καρουκέρα (ή «Το νησί των όμορφων νερών») από τους αυτόχθονες Αραουάκους.[4]
Ο Χριστόφορος Κολόμβος ονόμασε το νησί Σάντα Μαρία ντε Γκουαδαλούπε το 1493 προς τιμήν της Παναγίας της Γουαδελούπης, έναν ναό της Παναγίας που τιμάται στην ισπανική πόλη Γουαδελούπη, στην Εστρεμαδούρα.[4] Αφού έγινε γαλλική αποικία, το ισπανικό όνομα διατηρήθηκε. Τα νησιά είναι τοπικά γνωστά ως Γκουάντα (Gwada).[5]
Προ-αποικιακή εποχή
Τα νησιά κατοικήθηκαν για πρώτη φορά από αυτόχθονες λαούς της Αμερικής, πιθανώς από το 3000 π.Χ.[6][7][8] Οι Αραουάκοι είναι η πρώτη αναγνωρίσιμη ομάδα. Ωστόσο, το 1400 μ.Χ. εκτοπίστηκαν από τους Καραΐβους.[4]
15ος-17ος αιώνας
Ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που είδε τη Γουαδελούπη. Έφτασε στο νησί τον Νοέμβριο του 1493 και της έδωσε το σημερινό της όνομα.[4] Αρκετές προσπάθειες αποικισμού από τους Ισπανούς τον 16ο αιώνα απέτυχαν λόγω επιθέσεων από τους γηγενείς λαούς.[4] Το 1626 οι Γάλλοι υπό τον Πιέρ Μπελαίν ντ'Εσναμπίκ άρχισαν να ενδιαφέρονται για τη Γουαδελούπη, εκδιώκοντας τους Ισπανούς αποίκους.[4] Η γαλλική «Εταιρεία Αμερικανικών Νήσων» (Compagnie des Îles de l'Amérique) εγκαταστάθηκε στη Γουαδελούπη το 1635, υπό την καθοδήγηση των Σαρλ Λιενάρ ντε Λ'Ολίβ και Ζαν ντυ Πλεσί ντ'Οσονβίλ, οι οποίοι κατέλαβαν επίσημα το νησί για τη Γαλλία και έφεραν Γάλλους αγρότες για να αποικίσουν τη γη. Αυτό οδήγησε στον θάνατο πολλών αυτόχθονων ανθρώπων από ασθένειες και βία.[9] Μέχρι το 1640, ωστόσο, η Εταιρεία Αμερικανικών Νήσων είχε χρεοκοπήσει και, ως εκ τούτου, πούλησαν τη Γουαδελούπη στον Σαρλ Ουέλ (Charles Houël du Petit Pré) που ξεκίνησε την πρώτη φυτεία, με τους πρώτους Αφρικανούς σκλάβους να φτάνουν το 1650.[10][11] Η αντίσταση των σκλάβων ήταν αμέσως εκτενής, με μια ανοιχτή εξέγερση το 1656 που κράτησε αρκετές εβδομάδες και ταυτόχρονη έξαρση μαζικών λιποταξιών που διήρκεσαν τουλάχιστον δύο χρόνια έως ότου οι Γάλλοι ανάγκασαν τους αυτόχθονες ανθρώπους να σταματήσουν να τους βοηθούν.[12] Η κυριότητα του νησιού μεταβιβάστηκε στη Γαλλική Εταιρεία Δυτικών Ινδιών προτού προσαρτηθεί στη Γαλλία το 1674 υπό την εποπτεία της αποικίας της Μαρτινίκας.[4] Η θεσμοθετημένη δουλεία, που επιβλήθηκε με τον Μαύρο Κώδικα από το 1685, οδήγησε σε μια ακμάζουσα οικονομία στηριζόμενη στις φυτείες ζάχαρης.[13]
18ος-19ος αιώνας
Κατά τη διάρκεια του Επταετούς πολέμου οι Βρετανοί κατέλαβαν τη Γουαδελούπη από το 1759 έως τη Συνθήκη των Παρισίων (1763).[4] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Πουάντ-α-Πιτρ έγινε σημαντικό λιμάνι και οι αγορές των Βρετανικών αποικιών της Βορείου Αμερικής ανοίχτηκαν στη ζάχαρη της Γουαδελούπης, η οποία εμπορευόταν για φτηνά τρόφιμα και ξυλεία. Η οικονομία επεκτάθηκε γρήγορα, δημιουργώντας τεράστιο πλούτο για τους ευρωπαίους αποίκους.[14] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, περίπου 18.000 σκλάβοι εισήχθησαν στη Γουαδελούπη.[10] Τόσο ευημερούσα ήταν η Γουαδελούπη εκείνη την εποχή που σύμφωνα με τη Συνθήκη του Παρισιού το 1763 η Γαλλία έχασε τις καναδικές αποικίες της σε αντάλλαγμα για τη Γουαδελούπη.[15] Οι φυτείες καφέ ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1720,[16] στις οποίες εργάστηκαν επίσης σκλάβοι και το 1775 το κακάο είχε επίσης γίνει ένα σημαντικό εξαγωγικό προϊόν.[10]
Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 έφερε χάος στη Γουαδελούπη. Σύμφωνα με το νέο επαναστατικό νόμο, οι ελεύθεροι έγχρωμοι άνθρωποι είχαν τα ίδια δικαιώματα. Εκμεταλλευόμενη την αναρχία στην πολιτική, η Βρετανία εισέβαλε στη Γουαδελούπη το 1794, και οι Γάλλοι απάντησαν στέλνοντας στρατιώτες με επικεφαλής τον Βικτόρ Υζ, οι οποίοι πήραν τα εδάφη και κατάργησαν τη δουλεία.[4] Στη Βασιλεία του Τρόμου που ακολούθησε περισσότεροι από 1.000 άποικοι σκοτώθηκαν.[14]
Το 1802 η Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία επανέφερε την προεπαναστατική κυβέρνηση και τη δουλεία, προκαλώντας μια εξέγερση σκλάβων με επικεφαλής τον Λουί Ντελγκρέ.[4] Οι γαλλικές αρχές ανταποκρίθηκαν γρήγορα, με αποκορύφωμα τη μάχη της Ματουμπά στις 28 Μαΐου του 1802. Συνειδητοποιώντας ότι δεν είχαν καμία πιθανότητα επιτυχίας, ο Ντελγκρέ και οι οπαδοί του αυτοκτόνησαν μαζικά ανατινάζοντας σκόπιμα τις αποθήκες πυρίτιδας.[17][18] Το 1810 οι Βρετανοί κατέλαβαν ξανά το νησί, παραδίδοντάς το στη Σουηδία το 1813.[19]
Στη Συνθήκη των Παρισίων (1814), η Σουηδία παραχώρησε τη Γουαδελούπη στη Γαλλία, δημιουργώντας το Ταμείο της Γουαδελούπης. Το 1815 το Συνέδριο της Βιέννης αναγνώρισε οριστικά τον γαλλικό έλεγχο της Γουαδελούπης.[4][10]
Η δουλεία καταργήθηκε στη Γαλλική Αυτοκρατορία το 1848.[4] Από το 1854 προσλήφθηκαν εργαζόμενοι από τη γαλλική αποικία Πουντουτσέρι της Ινδίας.[εκκρεμεί παραπομπή] Οι απελευθερωμένοι σκλάβοι είχαν δικαίωμα ψήφου από το 1849, αλλά η γαλλική ιθαγένεια και η ψηφοφορία δεν δόθηκε στους Ινδούς πολίτες έως το 1923, χάρη σε μεγάλο βαθμό στις προσπάθειες του Ανρί Σινταμπαρόμ.[20]
20ος-21ος αιώνας
Το 1936 ο Φελίξ Εμπουέ έγινε ο πρώτος μαύρος κυβερνήτης της Γουαδελούπης.[21] Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, η Γουαδελούπη αρχικά τέθηκε υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης του Βισύ, ενώ αργότερα εντάχθηκε στην Ελεύθερη Γαλλία το 1943.[4] Το 1946, η αποικία της Γουαδελούπης έγινε υπερπόντιος νομός της Γαλλίας.[4]
Εντάσεις δημιουργήθηκαν στη μεταπολεμική εποχή σχετικά με την κοινωνική δομή της Γουαδελούπης και τη σχέση της με την ηπειρωτική Γαλλία. Η «Σφαγή του Αγίου Βαλεντίνου» συνέβη το 1952, όταν απεργοί εργάτες εργοστασίων στο Λε Μουλ πυροβολήθηκαν από έφεδρους της γαλλικής αστυνομίας (Compagnies républicaines de sécurité), με αποτέλεσμα τέσσερις θανάτους.[22][23][24] Τον Μάιο του 1967 οι φυλετικές εντάσεις ξέσπασαν σε ταραχές μετά από ρατσιστική επίθεση σε μια μαύρη κάτοικο της Γουαδελούπης, με αποτέλεσμα οκτώ θανάτους.[25][26][27]
Ένα κίνημα ανεξαρτησίας αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970, ωθώντας τη Γαλλία να κηρύξει τη Γουαδελούπη γαλλική περιοχή το 1974.[4] Η Λαϊκή Ένωση για την Απελευθέρωση της Γουαδελούπης (UPLG) (Union populaire pour la libération de la Guadeloupe) έκανε εκστρατεία για πλήρη ανεξαρτησία και μέχρι τη δεκαετία του 1980 η κατάσταση είχε γίνει βίαιη με τις ενέργειες ομάδων όπως η Ένοπλη απελευθερωτική ομάδα (Groupe de libération armée) (GLA) και η Επαναστατική Συμμαχία της Καραϊβικής (Alliance révolutionnaire caraïbe) (ARC).
Μεγαλύτερη αυτονομία παραχωρήθηκε στη Γουαδελούπη το 2000.[4] Μέσω δημοψηφίσματος το 2003, ο Άγιος Μαρτίνος και ο Άγιος Βαρθολομαίος ψήφισαν να διαχωριστούν από τη διοικητική δικαιοδοσία της Γουαδελούπης, το οποίο τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή έως το 2007.[4]
Τον Ιανουάριο του 2009, τα συνδικάτα και άλλοι γνωστοί ως Λιανάζ Κοντ Πουοφιτασιόν (Liyannaj Kont Pwofitasyon) απήργησαν ζητώντας καλύτερους μισθούς.[28] Οι απεργοί ήταν εξοργισμένοι με τους χαμηλούς μισθούς, το υψηλό κόστος ζωής, τα υψηλά επίπεδα φτώχειας σε σχέση με την ηπειρωτική Γαλλία και τα επίπεδα ανεργίας που είναι από τα χειρότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.[29] Η κατάσταση κλιμακώθηκε γρήγορα, επιδεινώθηκε από αυτό που θεωρήθηκε ως αναποτελεσματική αντίδραση από τη γαλλική κυβέρνηση, έγινε βίαιη και προκάλεσε την ανάπτυξη επιπλέον αστυνομίας αφού πυροβολήθηκε και δολοφονήθηκε ένας ηγέτης της ένωσης (Jacques Bino).[30] Η απεργία διήρκεσε 44 ημέρες και εξαπλώθηκε και στη γειτονική Μαρτινίκα. Ο Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί επισκέφθηκε αργότερα το νησί, υποσχόμενος μεταρρύθμιση.[31] Ο τουρισμός υπέφερε πολύ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και επηρέασε επίσης την τουριστική περίοδο του 2010.[32]
Η Γουαδελούπη διαιρείται σε δύο διαμερίσματα (arrondissements) τα οποία υποδιαιρούνται σε 40 καντόνια (cantons).
Τα διαμερίσματα:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
