Ιανουαριανή Εξέγερση
Πολωνική εξέγερση κατά της κατοχικής Ρωσικής Αυτοκρατορίας τον 19ο αιώνα / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ιανουαριανή Εξέγερση (πολωνικά: powstanie styczniowe, λιθουανικά: 1863 metų sukilimas, ουκρανικά: Січневе повстання, ρωσικά: Польское восстание , λευκορωσικά: Паўстанне 1863–1864 гадоў) ήταν εξέγερση, κυρίως, στο Βασίλειο της Πολωνίας της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που είχε ως στόχο την αποκατάσταση της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Ξεκίνησε στις 22 Ιανουαρίου 1863 και συνεχίστηκε έως ότου οι τελευταίοι εξεγερθέντες αιχμαλωτίστηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις το 1864.
Ιανουαριανή Εξέγερση | |||
---|---|---|---|
Πολωνο-Ρωσικοί Πόλεμοι | |||
Πολωνία - Έτος 1863, του Γιαν Ματέικο, 1864, ελαιογραφία, 156 × 232 εκ., Εθνικό Μουσείο της Κρακοβίας. Στη φωτογραφία είναι ο απόηχος της αποτυχημένης Ιανουαριανής Εξέγερσης του 1863. Οι αιχμάλωτοι περιμένουν τη μεταφορά τους στη Σιβηρία. Ρώσοι αξιωματικοί και στρατιώτες επιβλέπουν έναν σιδερά που βάζει δεσμά σε μια γυναίκα (Πολωνία). Η ξανθιά κοπέλα δίπλα της εκπροσωπεί τη Λιθουανία. | |||
Χρονολογία | 22 Ιανουαρίου 1863 – 18 Ιουνίου 1864 (70074434480000000001 έτος, 148 ημέρες) | ||
Τόπος | Πολωνία, Λιθουανία, Λευκορωσία και Ουκρανία, τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας | ||
Έκβαση | Ρωσική νίκη | ||
Αντιμαχόμενοι | |||
Ηγετικά πρόσωπα | |||
Δυνάμεις | |||
| |||
Απώλειες | |||
|
Ήταν η πιο μακροχρόνια εξέγερση στη διαμελισμένη Πολωνία. Η σύγκρουση αφορούσε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και είχε αναμφισβήτητα βαθιές επιπτώσεις στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις και τελικά προκάλεσε μια αλλαγή κοινωνικού και ιδεολογικού παραδείγματος στα εθνικά γεγονότα, που συνέχισαν να έχουν αποφασιστική επιρροή στη μετέπειτα ανάπτυξη της πολωνικής κοινωνίας.[3]
Μια συρροή παραγόντων κατέστησε την εξέγερση αναπόφευκτη στις αρχές του 1863. Η πολωνική αριστοκρατία και οι αστικοί κύκλοι λαχταρούσαν για την ημιαυτόνομη θέση που είχαν στο Συνέδριο της Πολωνίας πριν από την προηγούμενη εξέγερση, μια γενιά νωρίτερα το 1830, και η νεολαία που ενθαρρύνθηκε από την επιτυχία του ιταλικού κινήματος ανεξαρτησίας επιθυμούσε επειγόντως το ίδιο αποτέλεσμα. Η Ρωσία είχε αποδυναμωθεί από τον Κριμαϊκό Πόλεμο και είχε εισαγάγει μια πιο φιλελεύθερη στάση στην εσωτερική της πολιτική, που ενθάρρυνε την υπόγεια εθνική κυβέρνηση της Πολωνίας να σχεδιάσει ένα οργανωμένο χτύπημα κατά των Ρώσων κατακτητών της όχι νωρίτερα από την άνοιξη του 1863.[3] Δεν είχαν υπολογίσει τον Αλεξάντερ Βιελοπόλσκι, τον φιλορώσο αρχισυντηρητικό επικεφαλής της πολιτικής διοίκησης στο ρωσικό διαμελισμό, ο οποίος είχε άλλα σχέδια. Ο Βιελοπόλσκι γνώριζε ότι η διακαή επιθυμία των συμπατριωτών του για ανεξαρτησία έφτανε στο τέλος, κάτι που ήθελε να αποφύγει πάση θυσία. Σε μια προσπάθεια να εκτροχιάσει το πολωνικό εθνικό κίνημα, προώθησε τον Ιανουάριο τη στρατολόγηση νεαρών Πολωνών ακτιβιστών στον Ρωσικό Αυτοκρατορικό Στρατό για 20ετή υπηρεσία. Αυτή η απόφαση είναι που πυροδότησε την Ιανουαριανή Εξέγερση του 1863, το αποτέλεσμα που ο Βιελοπόλσκι ήθελε να αποφύγει.[4]
Στην εξέγερση των νεαρών Πολωνών στρατευσίμων προστέθηκαν σύντομα υψηλόβαθμοι Πολωνοί-Λιθουανοί αξιωματικοί και μέλη της πολιτικής τάξης. Οι εξεγερμένοι, ακόμη κακοδιοργανωμένοι, ήταν πολύ περισσότεροι και δεν είχαν επαρκή ξένη υποστήριξη και αναγκάστηκαν σε επικίνδυνες αντάρτικες τακτικές. Τα αντίποινα ήταν γρήγορα και ανελέητα. Οι δημόσιες εκτελέσεις και οι απελάσεις στη Σιβηρία έπεισαν τελικά πολλούς Πολωνούς να εγκαταλείψουν τον ένοπλο αγώνα. Επιπλέον, ο Τσάρος Αλέξανδρος Β΄ έπληξε σκληρά τους γαιοκτήμονες και, κατά συνέπεια, ολόκληρη την οικονομία, με μια ξαφνική απόφαση το 1864 για την οριστική κατάργηση της δουλοπαροικίας στην Πολωνία.[5] Η διάλυση των κτημάτων που ακολούθησε και η εξαθλίωση πολλών αγροτών έπεισε τους μορφωμένους Πολωνούς να στραφούν στην ιδέα της «οργανικής εργασίας», της οικονομικής και πολιτιστικής αυτοβελτίωσης.[6]