Ισλανδία
χώρα στην Ευρώπη From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ισλανδία (ισλανδικά: Ísland) είναι νησιωτική χώρα της Βόρειας Ευρώπης, ευρισκόμενη στον βόρειο Ατλαντικό ωκεανό και ανάμεσα στη Γροιλανδία, τη Σκωτία, τις Νήσους Φερόες και τη Νορβηγία. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 383.726 κάτοικους,[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024, και πρωτεύουσά της είναι το Ρέικιαβικ. Κατά μια ερμηνεία, ταυτίζεται με το νησί Θούλη που επισκέφτηκε ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης στο ταξίδι που έκανε τον 4ο αιώνα π.Χ., περί τα 332 - 310 π.Χ. Η Εθνική εορτή στη χώρα είναι ανήμερα της 17ης Ιουνίου.
| Ισλανδία
Ísland | |||
|---|---|---|---|
| |||
.svg) Η θέση της Ισλανδίας (πράσινο) στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Ρέικιαβικ 64°08′N 21°56′W | ||
| Ισλανδικά | |||
| προεδρευόμενη κοινοβουλευτική Δημοκρατία | |||
| Χάλα Τομασδότιρ Κατρίν Γιακομπσντότιρ | |||
| Ανεξαρτησία • Αυτονομία • Κυριαρχία • Δημοκρατία και ισχύον Σύνταγμα | από τη Δανία 1η Φεβρουαρίου 1904 1η Δεκεμβρίου 1918 17 Ιουνίου 1944 | ||
| • Σύνολο • % Νερό Ακτογραμμή | 103.000 km2 (108η) 2,7 4.970 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 1-2024 • Πυκνότητα | 383.726[1] (179η) 3,7 κατ./km2 (232η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 16,519 δισ. $[2] 49.135 $[2] | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 20,047 δισ. $[2] 59.629 $[2] | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,959 [3] (3η) – πολύ υψηλός | ||
| Νόμισμα | Ισλανδική Κορόνα (ISK) | ||
| GMT (UTC +0) | |||
| ISO 3166-1 | IS | ||
| Internet TLD | .is | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +354 | ||
Η Ισλανδία διαθέτει οικονομία αγοράς με σχετικά χαμηλή φορολογία, σε σύγκριση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ.[4] Διατηρεί ένα σκανδιναβικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που παρέχει καθολική υγειονομική περίθαλψη και τριτοβάθμια εκπαίδευση στους πολίτες του.[5] Η Ισλανδία κατέχει υψηλή οικονομική, πολιτική και κοινωνική σταθερότητα και ισότητα. Το 2016, κατατάχθηκε ως η 9η πιο ανεπτυγμένη χώρα στον κόσμο από τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και κατατάσσεται στην πρώτη θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης. Η Ισλανδία βασίζεται σχεδόν πλήρως στην ανανεώσιμη ενέργεια. Επηρεασμένη από τη συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση, ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα του έθνους απέτυχε συστηματικά τον Οκτώβριο του 2008, οδηγώντας σε σοβαρή ύφεση, ουσιαστική πολιτική αναταραχή, τη διαμάχη Icesave και τη θεσμοθέτηση ελέγχων κεφαλαίου. Κάποιοι τραπεζίτες φυλακίστηκαν.[6] Από τότε, η οικονομία έχει ανακάμψει σημαντικά, σε μεγάλο βαθμό χάρη στον τουρισμό.[7][8][9]
Ο Ισλανδικός πολιτισμός χτίστηκε κάτω από τη Σκανδιναβική κληρονομιά της χώρας. Οι περισσότεροι Ισλανδοί είναι απόγονοι Γαελικών και Γερμανικών εποικιστών. Τα Ισλανδικά, μία Βόρεια Γερμανική γλώσσα, και κατάγεται από τα Παλαιά Νορβηγικά και είναι στενά συνδεδεμένη με τη Φεροϊκή γλώσσα και τις Δυτικές Νορβηγικές διαλέκτους. Η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας περιλαμβάνει την παραδοσιακή Ισλανδική κουζίνα, την Ισλανδική λογοτεχνία και μεσαιωνικές σάγκες. Η Ισλανδία έχει τον μικρότερο πληθυσμό από κάθε άλλο μέλος του NATO και είναι η μόνη χώρα-μέλος χωρίς ένοπλες δυνάμεις. Η ισλανδική ακτοφυλακή είναι χαμηλά εξοπλισμένη, και είναι επιφορτισμένη στην άμυνα.[10]
Δείτε επίσης: Ονόματα της Ισλανδίας
Οι Σάγκες των Ισλανδών λένε ότι ένας Νορβηγός ονόματι Ναντόντ (ή Νανταντόρ) ήταν ο πρώτος Νορβηγός που έφτασε στην Ισλανδία, και τον 9ο αιώνα την ονόμασαν Σνέλαντ ή «χιονισμένη γη» επειδή χιόνιζε. Μετά τον Ναντόντ, έφτασε ο Σουηδός Γκάρνταρ Σβάβαρσσον και έτσι το νησί ονομάστηκε Γκαρνταρσχόλμουρ που σημαίνει «Νήσος του Γκαρντάρ».
Στη συνέχεια ήρθε ένας Βίκινγκ με το όνομα Φλόκι Βιλγκέρνταρσον. Η κόρη του πνίγηκε καθ'οδόν και μετά τα ζώα του πέθαναν λόγω έλλειψης τροφής. Οι σάγκες λένε ότι ο μάλλον απολιθωμένος Φλόκι ανέβηκε σε ένα βουνό και είδε ένα φιόρδ (Ισαφιόρδουρ) γεμάτο παγόβουνα, που τον οδήγησε να δώσει στο νησί το νέο και το σημερινό του όνομα.[11] Η ιδέα ότι οι άποικοι Βίκινγκ της Ισλανδίας επέλεξαν αυτό το όνομα για να αποθαρρύνουν την αποίκηση του νησιού τους είναι απλώς ένας μύθος.[11]
Η Ισλανδία βρίσκεται στον Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό, λίγο νοτιότερα από τον Αρκτικό κύκλο. Ο Αρκτικός κύκλος διέρχεται από το νησί Γκρίμσεϊ βόρεια των ακτών της Ισλανδίας, αλλά όχι από την ίδια την ενδοχώρα. Σε αντίθεση με τη γειτονική Γροιλανδία, η Ισλανδία θεωρείται ότι ανήκει στην Ευρώπη και όχι τη Βόρειο Αμερική, αν και γεωλογικά το νησί δεν ανήκει σε καμία από τις δύο αυτές ηπειρωτικές πλάκες. Επίσης, λόγω πολιτιστικών, οικονομικών και γλωσσικών ομοιοτήτων, η Ισλανδία ομαδοποιείται με τις Σκανδιναβικές χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Η πιο κοντινή γη είναι η Γροιλανδία που απέχει 287 χλμ. και τα νησιά Φερόε (420 χλμ.). Η κοντινότερη απόσταση από την ηπειρωτική Ευρώπη είναι 970 χλμ. από τη Νορβηγία.
Η Ισλανδία είναι το 18ο νησί σε έκταση στον κόσμο, και το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρώπη μετά τη Μεγάλη Βρετανία. Το κύριο νησί της Ισλανδίας καταλαμβάνει έκταση 101.826 τετρ. χλμ., ενώ η συνολική έκταση του Ισλανδικού κράτους είναι 103.000 τετρ. χλμ. Από τη συνολική έκταση της χώρας, το 62,7% καταλαμβάνει η τούνδρα, το 14,3% αποτελείται από παγετώνες και λίμνες, ενώ μόνο το 23% έχει βλάστηση.[12] Οι μεγαλύτερες λίμνες είναι η Θόρισβατν (Þórisvatn) με έκταση 83 ως 88 τετρ. χλμ. και η Θινγκβαλαβάτν (Þingvallavatn) με 82 τετρ. χλμ., ενώ επίσης μεγάλες είναι η Μυβάτν (Mývatn) και η Λογκουρίν (Lögurinn). Η λίμνη Οσκιουβάτν (Öskjuvatn) είναι η βαθύτερη της Ισλανδίας με βάθος 220 μ.
Η ακτογραμμή της Ισλανδίας με συνολικό μήκος 4.970 χλμ. έχει έντονο διαμελισμό με πάρα πολλά φιόρδ. Στις ακτές βρίσκονται και οι περισσότεροι οικισμοί, καθώς τα υψίπεδα του εσωτερικού της χώρας είναι ψυχρά, ορεινά και ακατοίκητα. Οι κύριες πόλεις είναι η πρωτεύουσα Ρέικιαβικ, το Κόπαβογκουρ (Kópavogur), το Χάφναρφιορδουρ (Hafnarfjörður), το Κέφλαβικ και το Άκουρεϊρι.[13]
Γεωλογική δραστηριότητα
Η Ισλανδία είναι μία νεαρή γεωλογικά περιοχή, η οποία βρίσκεται πάνω στη μεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού. Η θέση αυτή σημαίνει έντονη γεωλογική δραστηριότητα και μεγάλο αριθμό ηφαιστείων, όπως τα Χέκλα (Hekla), Ελντγκιάου (Eldgjá), Χερδουμπρέιδ (Herðubreið) και Έλντφετλ (Eldfell). Το νησί είναι ένα από τα δύο μέρη παγκόσμια, στα οποία η μεσοωκεάνια ράχη ανέρχεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσης έρευνας των σχηματισμών της.
Στην Ισλανδία υπάρχει επίσης πληθώρα από γκέιζερ (θερμοπίδακες, ισλ. Γκεϊσίρ, Geysir), με πιο γνωστά το Γκέιζερ (από το οποίο προέρχεται η διεθνής ονομασία του θερμοπίδακα) και το Στρόκουρ (Strokkur). Μετά από μία περίοδο αδράνειας, το Γκέιζερ επανήλθε ενεργά μετά από τους σεισμούς του 2000. Με το δυναμικό της γεωθερμίας να υφίσταται έντονη εκμετάλλευση, αλλά και επειδή πολλοί ποταμοί και καταρράκτες είναι κατάλληλοι για υδροηλεκτρικά έργα, οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν πρόσβαση σε θερμό νερό και θέρμανση από φυσικές πηγές.
Όπως είναι φυσικό, το κλίμα είναι ψυχρό και το 10% της έκτασης του νησιού είναι καλυμμένο από παγετώνες. Παρόλα αυτά, το Ρεύμα του Κόλπου περνάει από τις ακτές τις χώρας και κάνει το κλίμα κάπως πιο ήπιο. Τα καλοκαίρια είναι ξηρά και δροσερά, ενώ οι χειμώνες είναι σχετικά ήπιοι, για το γεωγραφικό πλάτος της χώρας, και με αρκετά ισχυρούς ανέμους. Η μέση θερμοκρασία στην πρωτεύουσα Ρέικιαβικ είναι 11˚C τον Ιούλιο και -1 °C τον Φεβρουάριο.
Στατιστικά στοιχεία
- Έκταση: 103.000 τετρ. χλμ. (Ξηρά: 100.250 τετρ. χλμ., Ύδατα: 2.750 τετρ. χλμ.)
- Μήκος ακτογραμμής: 4.970 χλμ.
- Μέγιστο υψόμετρο: Όρος Χβαναντάλσνιουκουρ: 2.110 μ.
- Ελάχιστο υψόμετρο: Ατλαντικός ωκεανός: 0 μ.
Πηγή: CIA World Factbook Αρχειοθετήθηκε 2020-05-18 στο Wayback Machine.
Δορυφορική εικόνα της Ισλανδίας: 9 Σεπτεμβρίου 2002
Δορυφορική εικόνα της Ισλανδίας: 28 Ιανουαρίου 2004
Κλίμα
Τύποι Κλιματικής ταξινόμησης Κέππεν της Ισλανδίας
Ο παγετώνας Εϊγιαφιάτλαγιοκουτλ, ένας από τους χαμηλότερους παγετώνες της Ισλανδίας
Το κλίμα της Ισλανδίας είναι υποαρκτικό. Το θερμό Ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού σιγουροποιεί τις γενικά υψηλότερες ετήσεις θερμοκρασίες απ'ότι σε άλλα μέρη με παρόμοιο γεωγραφικό πλάτος. Περιοχές με παρόμοια κλίματα περιλαμβάνουν τις Αλεούτιες νήσους, τη χερσόνησο της Αλάσκας και τη Γη του Πυρός, αν και αυτές οι περιοχές είναι πιο κοντά στον ισημερινό. Λόγω της εγγύτητας με την Αρκτική, οι ακτές του νησιού παραμένουν ελεύθερες απο πάγο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι εισβολές πάγου είναι σπάνιες, και η τελευταία συνέβη στη βόρεια ακτή το 1969.[14]
Το κλίμα ποικίλλει μεταξύ των διαφόρων περιοχών του νησιού. Σε γενικές γραμμές, η νότια ακτή είναι πιο ζεστή, υγρότερη και πιο ανεμώδης από τη βόρεια. Τα Κεντρικά Υψίπεδα είναι το πιο κρύο τμήμα της χώρας. Οι πεδινές εσωτερικές περιοχές στον βορρά είναι οι ξηρότερες. Η χειμερινή χιονόπτωση είναι πιο συχνή στον βορρά από τον νότο.
Η υψηλότερη θερμοκρασία αέρα που καταγράφηκε ήταν στους 30.5 °C στις 22 Ιουνίου 1939 στο Τεϊγκαρχόρν στη νοτιοανατολική ακτή. Η χαμηλότερη ήταν στους −38 °C και καταγράφηκε στις 22 Ιανουαρίου 1918 στο Γκρίμσταδιρ και το Μοδρουνταλούρ στη βορειοανατολική ενδοχώρα. Τα ρεκόρ θερμοκρασίας για το Ρέικιαβικ είναι 26.2 °C στις 30 Ιουλίου 2008 και −24.5 °C στις 21 Ιανουαρίου 1918.
| Κλιματικά δεδομένα Ρέικιαβικ, Ισλανδία (1961–1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 1.9 | 2.8 | 3.2 | 5.7 | 9.4 | 11.7 | 13.3 | 13.0 | 10.1 | 6.8 | 3.4 | 2.2 | 7,0 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | −3 | −2.1 | −2 | 0.4 | 3.6 | 6.7 | 8.3 | 7.9 | 5.0 | 2.2 | −1.3 | −2.8 | 1,9 |
| Πηγή #1: Ισλανδικό Μετεωρολογικό Γραφείο[15] | |||||||||||||
| Πηγή #2: Μηνιαίες κλιματικές μέσες τιμές όλων των Ισλανδικών μετερολογικών σταθμών[16] | |||||||||||||
| Κλιματικά δεδομένα Ακουρέιρι, Ισλανδία (1961–1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 0.9 | 1.7 | 2.1 | 5.4 | 9.5 | 13.2 | 14.5 | 13.9 | 9.9 | 5.9 | 2.6 | 1.3 | 6,7 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | −5.5 | −4.7 | −4.2 | −1.5 | 2.3 | 6.0 | 7.5 | 7.1 | 3.5 | 0.4 | −3.5 | −5.1 | 0,2 |
| Πηγή #1: Ισλανδικό Μετεωρολογικό Γραφείο[15] | |||||||||||||
| Πηγή #2: Μηνιαίες κλιματικές μέσες τιμές όλων των Ισλανδικών μετερολογικών σταθμών[16] | |||||||||||||
Γεωθερμία
Τα ιδιαίτερα γεωλογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά της Ισλανδίας, η οποία διαθέτει πάνω από 200 ηφαίστεια και περισσότερες από 600 θερμές πηγές , την καθιστούν ενεργειακά αυτόνομη. Στην ηφαιστειακή ζώνη της, υπάρχουν τουλάχιστον 20 περιοχές υψηλής θερμοκρασίας που περιέχουν πεδία ατμού με υπόγειες θερμοκρασίες που φτάνουν τους 250°C σε βάθος 1.000 m. Αρχειοθετήθηκε 2022-05-19 στο Wayback Machine. Η Ισλανδία αντικαθιστά τις συμβατικές πηγές ενέργειας με ανανεώσιμες πήγες όπως ο υδροηλεκτρισμός (Υδροηλεκτρική ενέργεια) και η Γεωθερμία, το 84% της συνολικής ενέργειας της χώρας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από το ποσοστό αυτό το 66% καλύπτεται από τη γεωθερμία. Συγκεκριμένα στην παραγωγή ηλεκτρισμού, το 2018, το 73,3% της παραγωγής στη χώρα προήλθε από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, ενώ το 26,67% από γεωθερμικούς [17].Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή ηλεκτρισμού η γεωθερμική ενέργεια ήταν το 1978, με την κατασκευή του πρώτου γεωθερμικού σταθμού «Krafla» ενώ πλέον στη χώρα λειτουργούν 7 σταθμοί που η συνολική παραγωγή τους έφτασε 6.009,8 GWh το 2018.[18]
Η κύρια πηγή θερμότητας στη χώρα είναι η γεωθερμική ενέργεια με ποσοστό χρήσης 89,6% το 2018. Μάλιστα το πρώτο σύστημα οικιακής θέρμανσης, βασισμένο στη γεωθερμία, κατασκευάστηκε από έναν αγρότη, ο οποίος μετέφερε με σωλήνες στη φάρμα του το ζεστό νερό από κοντινές θερμές πηγές το 1908![18] Παράλληλα η ενέργεια που αντλείται από τη γεωθερμία, χρησιμοποιείται για τη θέρμανση κολυμβητήριων, ποδοσφαιρικών γηπέδων [19], θερμοκηπίων καθώς επίσης και στις ιχθυοκαλλιέργειες. Επιπλέον αντλείται ζεστό νερό το οποίο τροφοδοτεί συστήματα, που βρίσκονται τοποθετημένα σε σκεπές κτιρίων και δρόμους για το λιώσιμο χιονιού.
Στην Ισλανδία η έρευνα, η εκμετάλλευση και η ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων εξαρτάται από ειδική διαδικασία αδειοδότησης που προβλέπεται στον σχετικό Νόμο 57/1998 και απαιτεί την παροχή άδειας από την Εθνική Ενεργειακή Αρχή είτε αφορά χρήση σε ιδιωτική είτε σε δημόσια γη. Επίσης η ιδιοκτησία των πόρων δεν μπορεί να πωληθεί από το κράτος ή τους δήμους, αν και τα δικαιώματα χρήσης μπορούν να εκμισθωθούν σε έναν προγραμματιστή για έως και 65 χρόνια με δυνατότητα παράτασης. Τα δικαιώματα για την αξιοποίηση καθορίζονται από τον Πρωθυπουργό.[20]
Ωστόσο, η Υπηρεσία σχεδιασμού της Ισλανδίας μελετά και γνωμοδοτεί, αναλόγως τη βιωσιμότητα του έργου της αξιοποίηση μιας γεωθερμικής πηγής, βασιζόμενη σε κριτήρια όπως οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την τοπική κοινωνία, καθώς και τη δυναμική του πόρου ώστε να αποφευχθεί η υπερεκμετάλλευσή του.[21]
Υδροηλεκτρισμός
Η Ισλανδία διαιρείται σε 8 περιφέρειες και επιπλέον σε 23 επαρχίες και 25 ανεξάρτητες πόλεις και 76 δήμους. Οι περιφέρειες:
Οι οχτώ περιφέρειες χρησιμοποιούνται κυρίως για στατιστικούς σκοπούς. Οι δικαιοδοσίες επαρχιακών δικαστηρίων χρησιμοποιούν μια παλαιότερη έκδοση της διαίρεσης. Μέχρι το 2003, οι εκλογικές περιφέρειες για τις κοινοβουλευτικές εκλογές ήταν οι ίδιες με τις περιφέρειες, αλλά με μια τροποποίηση του συντάγματος, άλλαξαν στις τρέχουσες έξι εκλογικές περιφέρειες:
- Βόρειο Ρέικιαβικ και Νότιο Ρέικιαβικ (περιφέρειες πόλης),
- Νοτιοδυτική (τέσσερις μη συνεχείς προαστιακές περιοχές γύρω από το Ρέικιαβικ);
- Βορειοδυτική και Βορειοανατολική (βόρειο μισό της Ισλανδίας, χωρισμένο). και,
- Νότια (νότιο μισό της Ισλανδίας, εξαιρώντας το Ρέικιαβικ και τα προάστια).
Η ανακατανεμητική αλλαγή έγινε για να εξισορροπηθεί το βάρος των διαφόρων περιφερειών της χώρας, δεδομένου ότι προηγουμένως μια ψήφος στις αραιοκατοικημένες περιοχές της χώρας θα μετρούσε πολύ περισσότερο από μια ψήφο στην περιοχή του Ρέικιαβικ. Η ανισορροπία μεταξύ των επαρχιών μειώθηκε από το νέο σύστημα, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται.
Οι 74 δήμοι στην Ισλανδία κυβερνούν τοπικά ζητήματα, όπως τα σχολεία, τις μεταφορές και τη ζωνοποίηση.[22] Αυτές είναι οι πραγματικές υποδιαιρέσεις δεύτερου επιπέδου στην Ισλανδία, καθώς οι εκλογικές περιφέρειες δεν έχουν αρμοδιότητα εκτός από τις εκλογές και για στατιστικούς λόγους. Το Ρέικιαβικ είναι μακράν ο πολυπληθέστερος δήμος, περίπου τέσσερις φορές πολυπληθέστερο από το Κοπαβόγκουρ, τον δεύτερο μεγαλύτερο δήμο της χώρας.[23]
Εκλογικές περιφέρειες της Ισλανδίας
Δήμοι της Ισλανδίας
Πρώιμη περίοδος (μέχρι το 930 μ.Χ.)
Η Ισλανδία αποτέλεσε το τελευταίο μεγάλο νησί του κόσμου που κατοικήθηκε. Οι πρώτοι άποικοι ήταν Σκανδιναβοί, κυρίως Νορβηγοί Βίκινγκ και οι Κέλτες δούλοι τους από την Ιρλανδία και τη Σκοτία. Μετανάστευσαν στο νησί στα τέλη του 9ου και τον 10ο αιώνα. Η περίοδος 874 - 930 θεωρείται η φάση του αρχικού αποικισμού της χώρας. Υπάρχει η άποψη ότι Ιρλανδοί μοναχοί επισκέφτηκαν το νησί περίπου τριάντα χρόνια πριν τους Βίκινγκ, αλλά αποχώρησαν πριν αυτοί κατοικήσουν το νησί.
Ο πρώτος Σκανδιναβός που ανακάλυψε το νησί ήταν ο Βίκινγκ Naddoddr, καθώς κατευθυνόμενος προς τις Νήσους Φερόες έχασε την πορεία του. Έμεινε εκεί ένα διάστημα και ονόμασε την περιοχή Snæland (Χώρα του χιονιού). Στη συνέχεια, και επίσης κατά λάθος, ο Σουηδός Βίκινγκ Γκάρνταρ Σβάβαρσον (Garðarr Svavarsson) βρέθηκε στην Ισλανδία. Ανακάλυψε ότι πρόκειται για νησί, και την ονόμασε Garðarshólmi. Ο πρώτος Σκανδιναβός που έπλευσε σκόπιμα προς την Ισλανδία ήταν ο Φλόκι Βίλκερδαρσον (Flóki Vilgerðarson), ο οποίος έδωσε στη χώρα και το σημερινό της όνομα: Ísland (Ισλανδία).
Πρώτος μόνιμος έποικος θεωρείται ο Νορβηγός φύλαρχος Ινγκόλφ Άρναρσον (Ingólfur Arnarson).[24] Εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη νοτιοδυτική Ισλανδία σε μία περιοχή που ο ίδιος ονόμασε Ρέικιαβικ (Reykjavík), που σημαίνει Όρμος του καπνού. Ο τόπος αυτός έμελλε να γίνει στο μέλλον πρωτεύουσα της χώρας. Υπάρχει ακόμα η άποψη ότι πρώτος μόνιμος κάτοικος της Ισλανδίας πρέπει να θεωρείται ο Náttfari, σκλάβος του Γκάρνταρ Σβάβαρσον, που παρέμεινε στο νησί όταν ο κύριός του επέστρεψε στη Σκανδιναβία.
 | |
| Χάρτης της Ισλανδίας | |
| Πληθυσμός | Υψόμετρο |
πάνω από 100.000  |
πάνω από 1.000 μ.  |
πάνω από 10.000  |
έως 2.000 μ.  |
| πάνω από 10.000 |
έως 1.000 μ.  |
πάνω από 1.000  |
έως 500 μ.  |
κάτω από 1.000  |
έως 200 μ.  |
μόνιμο παγοκάλυμμα  | |
Οι Ισλανδοί είναι περήφανοι για αυτό που ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αποτελεί «το αρχαιότερο κοινοβούλιο του κόσμου», το Αλθίνγκι (Alþingi). Ιδρύθηκε το 930 και ήταν μία σύναξη των αρχηγών των διαφόρων περιοχών της χώρας, που συγκαλούνταν κάθε καλοκαίρι, και όπου συζητούνταν διάφορα νομοθετικά ζητήματα. Το Αλθίνγκι είχε μόνο νομοθετική και δικαστική εξουσία, χωρίς να διαθέτει άμεσα εκτελεστικά όργανα των αποφάσεών του.
Η περίοδος της Ισλανδικής κοινοπολιτείας, όπως ονομάζεται η περίοδος αυτή, υπήρξε εποχή ανάπτυξης για το νησί. Το διάστημα αυτό Ισλανδοί δημιούργησαν οικισμούς στις γειτονικές περιοχές της νοτιοδυτικής Γροιλανδίας και έφτασαν ως τα ανατολικά του Καναδά, χωρίς όμως να μπορέσουν να εγκατασταθούν μόνιμα.
Οι κάτοικοι της Ισλανδίας αυτή την περίοδο ήταν παγανιστές και λάτρευαν θεούς όπως ο Οντίν, ο Θωρ και ο Λόκι. Σταδιακά όμως, χωρίς να λείπουν και οι αντεγκλήσεις, ο Χριστιανισμός κέρδισε έδαφος, κυρίως κατά τις αρχές του 11ου αιώνα.
Κατά τη διάρκεια του 11ου και του 12ου αιώνα που ακολούθησαν, η ευρεία ελευθερία και αυτονομία που απολάμβαναν οι τοπικές κοινότητες έδωσε τη θέση της στη συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια ορισμένων οικογενειών, γεγονός που έβλαψε ανεπανόρθωτα την Ισλανδική Κοινοπολιτεία.
Περίοδος της κυριαρχίας Νορβηγίας και Δανίας
Η Ισλανδική Κοινοπολιτεία παρέμεινε ανεξάρτητη μέχρι το 1262, οπότε με συνθήκη προσχώρησε στον έλεγχο της Νορβηγικής μοναρχίας. Η συνθήκη αυτή έβαλε τέρμα στη βιαιότερη περίοδο της Ισλανδικής ιστορίας, που ξεκίνησε το 1220 και χαρακτηριζόταν από αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ φατριών του νησιού.
Η κτήση της Ισλανδίας βρέθηκε στον έλεγχο της Δανίας-Νορβηγίας στα τέλη του 14ου αιώνα όταν η Δανία και η Νορβηγία αποτέλεσαν ένα κράτος με την Ένωση του Κάλμαρ (1397-1520). Όταν τα δύο βασίλεια χωρίστηκαν με τη Συνθήκη του Κιέλου το 1814, η Ισλανδία έμεινε στη δικαιοδοσία της Δανίας.
1814–1918: Κίνημα ανεξαρτησίας
Το 1814, μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, η Δανία-Νορβηγία χωρίστηκε σε δύο ξεχωριστά βασίλεια μέσω της Συνθήκης του Κιέλου, αλλά η Ισλανδία παρέμεινε εξαρτώμενη από τη Δανία. Καθ'όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το κλίμα της χώρας συνέχισε να γίνεται ψυχρότερο, με αποτέλεσμα τη μαζική μετανάστευση στον Νέο Κόσμο, ιδιαίτερα στην περιοχή Γκιμλί, στη Μανιτόμπα του Καναδά, η οποία μερικές φορές αναφέρεται ως Νέα Ισλανδία. Περίπου 15.000 άνθρωποι μετανάστευσαν σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό 70.000 κατοίκων.[25]
Μια εθνική συνείδηση προέκυψε κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, εμπνευσμένη από τις ρομαντικές και εθνικιστικές ιδέες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Ένα κίνημα ανεξαρτησίας της Ισλανδίας διαμορφώθηκε στη δεκαετία του 1850 υπό την ηγεσία του Γιόν Σίγκουρντσον, βασισμένο στον αυξανόμενο ισλανδικό εθνικισμό, εμπνευσμένο από τους Φιόλνισμεν (ισλανδικά: Fjölnismenn) και άλλους Ισλανδούς διανοούμενους διαφωτισμένους στη Δανία. Το 1874, η Δανία παραχώρησε στην Ισλανδία ένα σύνταγμα και περιορισμένη εγχώρια εξουσία. Αυτό επεκτάθηκε το 1904 και ο Χάνες Χαφστάιν υπηρέτησε ως πρώτος υπουργός για την Ισλανδία στο δανικό υπουργικό συμβούλιο.
19ος και αρχές 20ού αιώνα
Στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να δημιουργείται η εθνική συνείδηση των Ισλανδών. Το Αλθίνγκι, που ήταν ενεργό την προηγούμενη περίοδο αποκλειστικά σαν δικαστικός οργανισμός, καταργήθηκε το 1800. Ένας νέος οργανισμός με το ίδιο όνομα ιδρύθηκε το 1843 σαν συμβουλευτικό σώμα.
Το 1874, η Δανία αναγνώρισε στην Ισλανδία αυτονομία, η οποία επεκτάθηκε περαιτέρω το 1904. Η Πράξη της ένωσης της 1ης Δεκεμβρίου του 1918 αναγνώρισε στην Ισλανδία ανεξαρτησία, με κοινό βασιλιά με τη Δανία, ενώ η Δανία ορίστηκε αρμόδια για την άμυνα της Ισλανδίας και για την αντιπροσώπευσή της στις εξωτερικές της σχέσεις.
Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κατοχή της Δανίας από τη Γερμανία δημιούργησε προβλήματα στην Ισλανδία. Το κοινοβούλιο της χώρας αποφάσισε η χώρα να παραμείνει ουδέτερη. Στις 10 Μαΐου του 1940 το Ηνωμένο Βασίλειο εισέβαλε και κατέλαβε τη χώρα, χωρίς να αντιμετωπίσει αντίσταση, ενώ τον Ιούλιο του 1941 η κυριαρχία της Βρετανίας μεταβιβάστηκε στις Η.Π.Α..
Στις 17 Ιουνίου του 1944, μετά από δημοψήφισμα, η Ισλανδία απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Δανία και υιοθέτησε το δημοκρατικό πολίτευμα. Η Δανία αναγνώρισε την ανεξαρτησία.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Παρά τις εσωτερικές αντιδράσεις, το 1949 η Ισλανδία έγινε μέλος του NATO, προσχώρηση στην οποία αντιτάσσονταν πολλοί Ισλανδοί, όπως φάνηκε στα επεισόδια του 1949 στο Ρέικιαβικ. Μετά από τη σύντομη αποχώρηση το 1946, οι Η.Π.Α. εγκαταστάθηκαν και πάλι στο αεροδρόμιο του Κέφλαβικ, το 1951, όπου και παρέμειναν ως την αποχώρησή τους τον Σεπτέμβριο του 2006. Την εποχή του Ψυχρού Πολέμου η θέση της Ισλανδίας στα σημεία εξόδου των σοβιετικών υποβρυχίων στον Ατλαντικό είχε στρατηγική σημασία για τις Η.Π.Α.
Το Ισλανδικό κοινοβούλιο (Αλθίνγκι) έχει 63 μέλη και ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα σαν συμβουλευτικό σώμα υπό τον Δανό βασιλιά. Θεωρείται δε επανίδρυση της ομώνυμης σύναξης που είχε ιδρυθεί το 930 και έπαψε τις λειτουργίες της το 1799.
Αρχηγός της χώρας θεωρείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος έχει περισσότερο εθιμοτυπικό ρόλο, όπως και στην Ελλάδα. Η εκτελεστική εξουσία ανήκει στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό της χώρας. Η κυβέρνηση διορίζεται από τον πρόεδρο της δημοκρατίας και έχει σύνθεση που καθορίζεται από το κόμμα που κατέχει την πλειοψηφία των βουλευτών ή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία, από συνασπισμό κομμάτων. Στην πράξη, σχεδόν πάντα οι κυβερνήσεις της Ισλανδίας ήταν κυβερνήσεις συνασπισμού. Το κοινοβούλιο, ο πρόεδρος, η κυβέρνηση, καθώς και τα δημοτικά συμβούλια, εκλέγονται κάθε 4 χρόνια.
Το 2007 σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας ανάμεσα στο δεξιό Κόμμα Ανεξαρτησίας και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Συμμαχία υπό την πρωθυπουργία του Γκέιρ Χάαρντε του Κόμματος Ανεξαρτησίας.[26] Το Κόμμα Ανεξαρτησίας κυβερνούσε συνεχώς την Ισλανδία από το 1991 έως το 2007 σε συμμαχία με το Προοδευτικό Κόμμα. Ο Χάαρντε ήταν επίσης ο πρωθυπουργός της τελευταίας συμμαχικής κυβέρνησης με το Προοδευτικό Κόμμα που κράτησε από τον Ιούνιο του 2006 έως τον Μάιο του 2007.
Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι και όσες στη χώρα είναι ηλικίας άνω των 18 ετών.
Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Στις 16 Ιουλίου 2009 η Ισλανδική βουλή αποφάσισε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη ζώνη του ευρώ. Το ενδιαφέρον για την ένταξη παρακινήθηκε κυρίως από την άσχημη οικονομική κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα μετά την τελευταία οικονομική κρίση. Ωστόσο αυτή η απόφαση της βουλής θα πρέπει πρώτα να επικυρωθεί από δημοψήφισμα.[27]
Η Ισλανδία δεν διαθέτει τακτικό στρατό. Έως το 2006 έδρευε στο Κέφλαβικ, επανδρωμένη από τις Η.Π.Α., στρατιωτική βάση του ΝΑΤΟ. Η Ισλανδία διαθέτει σώμα ακτοφυλακής (Landhelgisgæslan) και ομάδα ειδικών αποστολών (Sérsveitin).
Με βάση τους οικονομικούς δείκτες η Ισλανδία είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Το ακαθάριστο κατά κεφαλή εισόδημα το 2007 ήταν $63.830 (4η χώρα στον κόσμο, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).
Η οικονομία της χώρας βασίζεται στην αλιεία, που αποφέρει το 60% των εσόδων από εξαγωγές και απασχολεί το 8% του εργατικού δυναμικού. Η Ισλανδία δεν έχει κάποιο άλλο φυσικό πόρο πέρα από ψάρια και άφθονη υδροηλεκτρική και γεωθερμική ενέργεια. Για αυτόν τον λόγο η οικονομία της είναι ευάλωτη στις μεταβολές των διεθνών τιμών των ψαριών και των προϊόντων επεξεργασίας τους. Η μόνη επεξεργασία πρώτων υλών που γίνεται στη χώρα είναι αυτή του τσιμέντου. Τα περισσότερα κτήρια είναι από αυτό το υλικό και το (ακριβό) ξύλο χρησιμοποιείται σπάνια. Η εξάρτηση της οικονομίας από την αλιεία είναι ο βασικός λόγος αποθάρρυνσης των Ισλανδών από το ενδεχόμενο εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχει ανησυχία ότι με τις ρυθμίσεις που θα επιβληθούν από την Ε.Ε. η χώρα θα χάσει τον έλεγχο στη διαχείριση των αλιευτικών πρώτων υλών της.[28] Αν και η Ισλανδική οικονομία βασίζεται στην αλιεία, ο κλάδος αυτός γίνεται λιγότερο σημαντικός καθώς αναπτύσσονται ο τουρισμός (κυρίως η οικοτουριστική προσέγγισή του), οι βιομηχανίες σύγχρονης τεχνολογίας (κυρίως παραγωγή λογισμικού και Βιοτεχνολογία). Η ανάπτυξη της χώρας ήταν 4,3% το 2003 και 5,2% το 2004. Η ανεργία το 4ο τρίμηνο του 2004 (2,5%) ήταν η 2η χαμηλότερη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Ζώνη μετά από αυτή του Λίχτενσταϊν.
Τον Οκτώβριο του 2006, η Ισλανδία ξανάρχισε, πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια, τη φαλαινοθηρία για εμπορικούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων απειλούμενων ειδών φάλαινας, αψηφώντας το διεθνές μορατόριουμ στο εμπόριο φαλαινών.[29]
Οικονομική κρίση 2008-2009
Το φθινόπωρο του 2008 η χώρα συμπαρασύρθηκε στη δίνη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η κυβέρνηση εισήγαγε επείγουσα νομοθεσία και της δόθηκαν ενισχυμένες εξουσίες επί του τραπεζικού τομέα, ενώ κλειδώθηκε προσωρινά και η ισοτιμία της κορόνας έναντι του ευρώ (131 κορόνες προς 1 ευρώ). Νωρίτερα, το εθνικό νόμισμα είχε δεχτεί ισχυρή επίθεση από κερδοσκόπους. Η Ρωσία φερόταν έτοιμη να παράσχει δάνειο ύψους 4 δισ. ευρώ.[30] Τον Νοέμβριο εγκρίθηκε η χορήγηση δανείου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και από σκανδιναβικά κράτη προς τη χώρα. Οι διαμαρτυρίες ενάντια στην οικονομική κρίση συνεχίστηκαν και κορυφώθηκαν τον Ιανουάριο του 2009, όταν για πρώτη φορά από το 1949 (οπότε είχαν εκδηλωθεί διαδηλώσεις εναντίον του ΝΑΤΟ), η αστυνομία αναγκάστηκε να κάνει χρήση δακρυγόνων.[31] Υπό το βάρος της κατάρρευσης της εθνικής οικονομίας, ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε (επικαλούμενος όμως λόγους υγείας) και προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 9 Μαΐου.[32] Η νέα πρωθυπουργός, Γιόχανα Σιγκουρδαντότιρ προκήρυξε γενικές εκλογές για τις 25 Απριλίου.[33]
Σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024 η Ισλανδία έχει 383.726 κατοίκους.[1] Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 3,7 κατ./χλμ².
Η απομονωμένη θέση της Ισλανδίας είχε σαν αποτέλεσμα περιορισμένη μετανάστευση προς τη χώρα για αιώνες. Η γενετική ομοιομορφία του πληθυσμού αξιοποιείται σήμερα από τους επιστήμονες για τη διεξαγωγή μελετών γενετικής. Η γλώσσα της χώρας είναι η Ισλανδική και η κυριότερη θρησκεία ο Λουθηρανισμός.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 82,3 χρόνια (80,8 χρόνια οι άνδρες και 83,9 οι γυναίκες).[34]
Ο αρχικός πληθυσμός της Ισλανδίας ήταν σκανδιναβικής και γαελικής καταγωγής. Αυτό αποδεικνύεται από λογοτεχνικά στοιχεία που προέρχονται από την περίοδο εποικισμού καθώς και από μεταγενέστερες επιστημονικές μελέτες όπως ο τύπος του αίματος και οι γενετικές αναλύσεις. Μια τέτοια γενετική μελέτη έδειξε ότι η πλειονότητα των ανδρών εποίκων ήταν σκανδιναβικής προέλευσης, ενώ η πλειονότητα των γυναικών ήταν γαελικής προέλευσης, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί άποικοι της Ισλανδίας ήταν Νορβηγοί που έφεραν τους Γαέλους σκλάβους μαζί τους.[35]
Η Ισλανδία διαθέτει εκτενή γενεαλογικά αρχεία που χρονολογούνται από τα τέλη του 17ου αιώνα και αποσπασματικά αρχεία που εκτείνονται από την εποχή του εποικισμού. Η βιοφαρμακευτική εταιρεία deCODE genetics έχει χρηματοδοτήσει τη δημιουργία μιας γενεαλογικής βάσης δεδομένων που προορίζεται να καλύψει όλους τους γνωστούς κατοίκους της Ισλανδίας. Θεωρεί ότι η βάση δεδομένων, που ονομάζεται Íslendingabók, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη διεξαγωγή έρευνας για τις γενετικές ασθένειες, δεδομένης της σχετικής απομόνωσης του πληθυσμού της Ισλανδίας.
Ο πληθυσμός του νησιού πιστεύεται ότι κυμαινόταν από 40.000 έως 60.000 την περίοδο από τον αρχικό εποικισμό έως τα μέσα του 19ου αιώνα. Την εποχή εκείνη, οι κρύοι χειμώνες, η πτώση τέφρας από τις ηφαιστειακές εκρήξεις και οι μαύρες πανώλες επηρέασαν αρνητικά τον πληθυσμό αρκετές φορές.[36] Υπήρχαν 37 έτη λιμών στην Ισλανδία ανάμεσα στο 1500 και το 1804.[37] Η πρώτη απογραφή διεξήχθη το 1703 και αποκάλυψε ότι ο πληθυσμός ήταν τότε 50.358 άτομα. Μετά τις καταστρεπτικές ηφαιστειακές εκρήξεις του ηφαιστείου Λάκι κατά τη διάρκεια του 1783-1784, ο πληθυσμός έφθασε σε χαμηλό περίπου 40.000 ατόμων.[38] Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης έχει προκαλέσει ραγδαία αύξηση του πληθυσμού από τα μέσα του 19ου αιώνα, από περίπου 60.000 άτομα το 1850 σε 320.000 άτομα το 2008. Η Ισλανδία έχει σχετικά νεαρό πληθυσμό για μια ανεπτυγμένη χώρα, όπου ένας στους πέντε ανθρώπους είναι μέχρι 14 ετών. Με ποσοστό γονιμότητας 2,1, η Ισλανδία είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες με επαρκή γονιμότητα για μακροπρόθεσμη αύξηση του πληθυσμού (βλ. παρακάτω πίνακα).[39][40]
| Έτος | Χαμηλή | Μεσαία | Υψηλή |
|---|---|---|---|
| 2015 | 329.100 | ||
| 2020 | 364.134 | ||
| 2025 | 393.385 | 400.558 | 407.627 |
| 2030 | 422.391 | 434.222 | 445.735 |
| 2035 | 449.511 | 467.677 | 485.836 |
| 2040 | 472.661 | 498.510 | 525.604 |
| 2045 | 490.917 | 525.358 | 563.714 |
| 2050 | 504.333 | 548.103 | 600.059 |
| 2055 | 513.645 | 567.205 | 635.261 |
| 2060 | 519.585 | 583.334 | 670.095 |
| 2065 | 522.491 | 596.711 | 704.550 |
| 2070 | 521.970 | 606.631 | 737.758 |
| Χώρα γέννησης | Πληθυσμός (2010)[42] | Πληθυσμός (2020)[42] |
|---|---|---|
| Συνολικός πληθυσμός | 317.630 | 364.134 |
 Ισλανδία | 282.509 | 297.367 |
 Πολωνία | 10.091 | 20.515 |
 Δανία | 2.912 | 3.644 |
 Λιθουανία | 1.444 | 3.299 |
 ΗΠΑ | 1.851 | 2.516 |
 Φιλιππίνες | 1.407 | 2.223 |
 Σουηδία | 1.847 | 2.173 |
 Γερμανία | 1.699 | 2.065 |
 Ρουμανία | 203 | 1.995 |
 Λετονία | 645 | 1.965 |
 Ηνωμένο Βασίλειο | 1.093 | 1.836 |
 Ταϊλάνδη | 1.062 | 1.428 |
 Νορβηγία | 985 | 1.273 |
 Πορτογαλία | 607 | 1.131 |
 Ισπανία | 288 | 1.076 |
 Γαλλία | 444 | 912 |
 Βιετνάμ | 480 | 885 |
 Τσεχία | 156 | 851 |
 Κροατία | 148 | 828 |
 Κίνα | 483 | 709 |
 Ιταλία | 218 | 556 |
 Βουλγαρία | 135 | 550 |
 Σερβία | 312 | 516 |
 Σλοβακία | 231 | 511 |
 Ουγγαρία | 154 | 506 |
 Ρωσία | 298 | 502 |
Τον Ιανουάριο του 2021, 68.920 άτομα (18,7% του συνολικού πληθυσμού) που ζούσαν στην Ισλανδία είχαν γεννηθεί στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών ισλανδών γονέων που κατοικούσαν στο εξωτερικό.[43] Περίπου 51.333 άτομα (13,9% του πληθυσμού) κατείχαν ξένη ιθαγένεια το 2021.[42] Οι Πολωνοί αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονοτική ομάδα με σημαντικό μερίδιο και εξακολουθούν να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του ξένου εργατικού δυναμικού. Περίπου 20.515 Πολωνοί ζουν σήμερα στην Ισλανδία,[43] 1.500 από τους οποίους στο Φιάρδαμπιγκδ, όπου αποτελούν το 75% του εργατικού δυναμικού που κατασκευάζει το εργοστάσιο παραγωγής αλουμινίου Φιαρνταράλ.[44] Έχει πιστωθεί ότι η πρόσφατη αύξηση της μετανάστευσης οφείλεται στην έλλειψη εργατικού δυναμικού λόγω της εξελισσόμενης οικονομίας την εποχή εκείνη, καθώς και στην άρση των περιορισμών στη μετακίνηση ανθρώπων από τις χώρες που ήταν μέρος της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004. Μεγάλα κατασκευαστικά έργα στην ανατολική πλευρά της Ισλανδίας (βλέπε εργοστάσιο υδροηλεκτρικής ενέργειας Καραχνιούκαρ) έφεραν επίσης πολλούς ανθρώπους των οποίων η διαμονή αναμένεται να είναι προσωρινή. Πολλοί Πολωνοί μετανάστες σκέφτονταν επίσης να εγκαταλείψουν τη χώρα το 2008 ως αποτέλεσμα της ισλανδικής χρηματοπιστωτικής κρίσης.[45]
Η νοτιοδυτική γωνία της Ισλανδίας είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή. Είναι επίσης η θέση της πρωτεύουσας Ρέικιαβικ, η βορειότερη εθνική πρωτεύουσα στον κόσμο. Οι μεγαλύτερες πόλεις εκτός της περιοχής του Μεγάλου Ρέικιαβικ είναι οι Ακουρέιρι και Ρεϊκιάνεσμπερ, παρόλο που η τελευταία είναι σχετικά κοντά στην πρωτεύουσα.
Περίπου 500 Ισλανδοί υπό την ηγεσία του Έρικ του Κόκκινου αποίκισαν τη Γροιλανδία στα τέλη του 10ου αιώνα, η οποία μέχρι τότε κατοικούταν μόνο από τους Παλαιο-Εσκιμώους[46]. Ο συνολικός πληθυσμός έφτασε πιθανώς μέχρι τους 5.000 και ανέπτυξε ανεξάρτητους θεσμούς πριν εξαφανιστεί το 1500.[47] Άνθρωποι από τη Γροιλανδία προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια αποικία, τη Βίνλαντ στη Βόρεια Αμερική, αλλά την εγκατέλειψαν λόγω της εχθρότητας από τους αυτόχθονες κατοίκους.[48]
Η μετανάστευση των Ισλανδών στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά ξεκίνησε τη δεκαετία του 1870. Το 2006, ο Καναδάς είχε πάνω από 88.000 άτομα ισλανδικής καταγωγής,[49] ενώ υπάρχουν περισσότεροι από 40.000 Αμερικανοί της ισλανδικής καταγωγής, σύμφωνα με την απογραφή των ΗΠΑ το 2000.[50]
Αστικοποίηση
Οι 10 πολυπληθέστερες αστικές περιοχές της Ισλανδίας (2024) είναι οι παρακάτω:
| Κατάταξη | Όνομα | Περιφέρεια | Πληθ. |
|---|---|---|---|
| 1 | Ρέικιαβικ | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 135.714 |
| 2 | Κόπαβογκουρ | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 39.261 |
| 3 | Χαφναρφιόρδουρ | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 30.616 |
| 4 | Κέφλαβικ | Νότια Ισλανδία | 21.847 |
| 5 | Ακουρέιρι | Βορειοανατολική Ισλανδία | 19.542 |
| 6 | Γκάρδαμπερ | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 16.544 |
| 7 | Μόσφελσμπερ | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 13.024 |
| 8 | Σέλφος | Νότια Ισλανδία | 9.812 |
| 9 | Άκρανες | Δυτική Ισλανδία | 8.062 |
| 10 | Seltjarnarnes | Περιφέρεια Πρωτεύουσας | 4.572 |
Στατιστικά στοιχεία
- Πληθυσμός: 383.726 κατ. (2024)[1]
- Ρυθμός αύξησης πληθυσμού: 0,97% (2021)
- Βρεφική θνησιμότητα: 0,166% (2021)
- Θρησκείες: Λουθηρανισμός (Εκκλησία της Ισλανδίας): 62,3%, Καθολικισμός: 4,0%, Ελεύθερη Εκκλησία Ρέικιαβικ: 2,7%, Ελεύθερη Εκκλησία Hafnarfjorour: 2,0%, Μάρτυρες του Ιεχωβά: 0,1%,[52] λοιπά θρησκεύματα/άθεοι: 22,6% (2020)
- Αναλφαβητισμός: 1% (2003)
Πηγή: CIA World Factbook
Γλώσσα
Η επίσημη γραπτή και ομιλούμενη γλώσσα της Ισλανδίας είναι η ισλανδική, μια Βόρεια Γερμανική γλώσσα που προέρχεται από την παλαιά νορβηγική γλώσσα. Στη γραμματική και το λεξιλόγιο, έχει αλλάξει λιγότερο από τα παλαιά νορβηγικά σε σχέση με τις άλλες σκανδιναβικές γλώσσες. Τα ισλανδικά διατήρησαν τη περισσότερη κλίση ρήματος και ουσιαστικού και έχει αναπτύξει νέο λεξιλόγιο σε μεγάλο βαθμό βασισμένο σε αυτόχθονες ρίζες και όχι σε δανεισμούς από άλλες γλώσσες. Η καθαρή τάση στην ανάπτυξη του ισλανδικού λεξιλογίου είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του συνειδητού γλωσσικού σχεδιασμού, μαζί με τους αιώνες απομόνωσης. Η ισλανδική γλώσσα είναι η μόνη γλώσσα που διατηρεί τη χρήση του ρουνικού γράμματος Þ στο λατινικό αλφάβητο. Ο πλησιέστερος συγγενής της ισλανδικής γλώσσας είναι η φεροϊκή γλώσσα.
Η Ισλανδική Νοηματική Γλώσσα αναγνωρίστηκε επίσημα ως μειονοτική γλώσσα το 2011. Στην εκπαίδευση, η χρήση της στην κωφάλαλη κοινότητα της Ισλανδίας ρυθμίζεται από τον Εθνικό Οδηγό για το Πρόγραμμα Σπουδών.
Τα αγγλικά και τα δανικά είναι υποχρεωτικά μαθήματα στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Τα αγγλικά είναι ευρέως κατανοητά και ομιλούμενα, ενώ η βασική έως μέτρια γνώση της δανικής γλώσσας είναι κοινή κυρίως μεταξύ των παλαιότερων γενιών.[53] Η πολωνική γλώσσα ομιλείται ως επί το πλείστον από την τοπική πολωνική κοινότητα (τη μεγαλύτερη μειονότητα της Ισλανδίας) και η δανική γλώσσα ομιλείται με τρόπο σε μεγάλο βαθμό κατανοητό για τους Σουηδούς και τους Νορβηγούς - που συχνά αναφέρεται ως skandinavíska (δηλαδή Σκανδιναβικά) στην Ισλανδία.[54]
Αντί να χρησιμοποιούν τα οικογενειακά ονόματα, όπως συμβαίνει συνήθως στα περισσότερα δυτικά έθνη, οι Ισλανδοί φέρουν πατρονυμικά ή μητρικά επώνυμα, με τα πατρονύμια να χρησιμοποιούνται πολύ πιο συχνά. Τα πατρονυμικά επώνυμα βασίζονται στο μικρό όνομα του πατέρα, ενώ τα μητρικά ονόματα βασίζονται στο πρώτο όνομα της μητέρας. Αυτά ακολουθούν το όνομα του ατόμου, π.χ. Ελισάβετ Γιονσντότιρ («Ελισάβετ, η κόρη του Γιόν» (ο Γιόν είναι ο πατέρας)) ή Ολαφούρ Κατρίναρσον («Ολαφούρ, γιος της Κάτριν» (η Κάτριν είναι η μητέρα)).[55] Κατά συνέπεια, οι Ισλανδοί αναφέρονται μεταξύ τους με το όνομα τους και ο ισλανδικός τηλεφωνικός κατάλογος παρατίθεται αλφαβητικά με το όνομα και όχι με το επώνυμο.[56] Όλα τα νέα ονόματα πρέπει να εγκριθούν από την Ισλανδική Ονοματολογική Επιτροπή.
Κάποιοι σύγχρονοι διάσημοι Ισλανδοί είναι η τραγουδίστρια Μπγιόρκ (Björk), το ροκ συγκρότημα Σίγκουρ Ρος (Sigur Rós) και ο συγγραφέας Χαλντόρ Λάξνες (Halldór Laxness), που βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας το 1955. Η Ισλανδική κοινωνία είναι πολύ «φιλική προς τις γυναίκες», αφού είναι αρκετά συνηθισμένο να βρίσκονται γυναίκες σε ηγετικές θέσεις στη διοίκηση και σε επιχειρήσεις.
Ο σύγχρονος αθλητισμός εμφανίστηκε στην Ισλανδία στα τέλη του 19ου αιώνα και σύντομα γνώρισε μεγάλη δημοφιλία, μέχρι που σήμερα να θεωρείται μια αθλητική χώρα με επιτυχίες μάλλον δυσανάλογες του μικρού μεγέθους της. Τα δύο πιο δημοφιλή αθλήματα στην Ισλανδία είναι το ποδόσφαιρο και το χάντμπολ και ακολουθούν το μπάσκετ, το γκολφ, ο στίβος κ.α.,ενώ οι μεγαλύτερες αθλητικές επιτυχίες της χώρας προέρχονται κυρίως από το χάντμπολ.
Η εθνική χάντμπολ ανδρών της Ισλανδίας συνήθως προκρίνεται σε όλες τις μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις και συχνά διακρίνεται. Συγκεκριμένα ήρθε δεύτερη στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2008 και τέταρτη σε αυτούς του 1992. Ενώ το 2010 ήρθε τρίτη στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και το 2002 τέταρτη κλπ. Αρκετοί Ισλανδοί χαντμπολίστες αγωνίζονται σε κορυφαία πρωταθλήματα και ομάδες της Ευρώπης.
Στο ποδόσφαιρο η μεγαλύτερη επιτυχία της χώρας είναι η πρόκριση της εθνικής ανδρών στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου 2016 που διεξήχθη Γαλλία.[57] Η εθνική Ισλανδίας έφτασε μέχρι τα προημιτελικά, αποκλείοντας στη φάση των 16 την εθνική Αγγλίας, νικώντας 2-1. Ακόμα η πέμπτη θέση της εθνικής ελπίδων (κάτω των 21) στο αντίστοιχο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 2011, καθώς και η παρουσία της εθνικής γυναικών στα τελικά του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος 2009 και 2013. Δεν έχει κάνει καμία σημαντική ποδοσφαιρική επιτυχία σε επίπεδο συλλόγων.
Σημαντική επιτυχία ήταν και η πρόκρισης της εθνικής ομάδας μπάσκετ ανδρών της Ισλανδίας στο ευρωμπάσκετ του 2015, παρότι δεν κατάφερε να διακριθεί.
Κάποιες σποραδικές επιτυχίες έχουν γίνει από Ισλανδούς και σε ατομικά αθλήματα όπως στίβος, τζούντο, κολύμβηση και γυμναστική, ενώ η χώρα έχει κατακτήσει συνολικά τέσσερα Ολυμπιακά μετάλλια στην ιστορία της (δύο αργυρά, δύο χάλκινα).
- Η Ισλανδία έχει 600 πηγές θερμού ύδατος.
- Στην Ισλανδία είναι υποχρεωτικό τα φώτα των κινούμενων οχημάτων να είναι αναμμένα ακόμα και τη μέρα.
- Η Ισλανδία είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που απέκτησε γυναίκα πρόεδρο, τη Βιγκντίς Φιννμπογκαντόττιρ (Vigdís Finnbogadóttir) το 1980.
- Η Ισλανδία αξιολογήθηκε το 2004 από τους Ρεπόρτερ χωρίς σύνορα στην πρώτη θέση ανάμεσα σε 167 χώρες όσον αφορά την ελευθερία του τύπου (μαζί με άλλες 7 χώρες). Ακόμα βρίσκεται στην 1η θέση του Δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης του Ο.Η.Ε. ανάμεσα σε 177 χώρες.[58]
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
