Καλιφόρνια

Η Καλιφόρνια (αγγλ. State of California), είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Είναι μια από τις πλουσιότερες πολιτείες της χώρας (μόνη της θα ήταν η 5η πλουσιότερη χώρα του κόσμου)^[3][4] και έδρα πολλών πολυεθνικών εταιρειών. Βρίσκεται στην ακτή του Ειρηνικού Ωκεανού.

Πολιτεία της Καλιφόρνιας
Σημαία Σφραγίδα
Άλλα ονόματα: {{{Άλλα ονόματα}}}
Επίσημες γλώσσες	Αγγλικά
Πρωτεύουσα	Σακραμέντο
Μεγαλύτερη πόλη	Λος Άντζελες
Έκταση	Κατατάσσεται 3η στις ΗΠΑ
- Σύνολο	423.967[1] km2
- Πλάτος	400 km
- Μήκος	1.240 km
- % νερό	4,8
- Γεωγραφικό Πλάτος	32° 32′ N με 42° N
- Γεωγραφικό Μήκος	114° 8′ W με 124° 26′ W
Πληθυσμός	Κατατάσσεται 1η στις Ηνωμένες Πολιτείες
- Σύνολο	40.223.504 (εκτίμηση 2023)[2]
- Πυκνότητα	94,3/km2 Κατατάσσεται 11η στις ΗΠΑ
- Διάμεσο εισόδημα	$71,228 (9η)
Υψόμετρο
- Υψηλότερο σημείο	Κορυφή Ουίτνεϊ, 4.421 m
- Μέσο	884 m
- Χαμηλότερο σημείο	Κοιλάδα του Θανάτου -86 m
Είσοδος στην Ένωση	9 Σεπτεμβρίου 1850 (31)
Κυβερνήτης	Γκάβιν Νιούσομ (Δ)
Αντικυβερνήτης	Ελένη Κουναλάκη (Δ)
Νομοθετικό Σώμα	Νομοθετικό Σώμα της Καλιφόρνιας
- Βουλή των Αντιπροσώπων (ΗΠΑ)	Γερουσία
- Γερουσία (ΗΠΑ)	Συνέλευση
Γερουσιαστές των ΗΠΑ	Άλεξ Παντίγια (Δ) Λαφόνζα Μπάτλερ (Δ)
Αντιπροσωπεία στη Βουλή των ΗΠΑ	40 Δημοκρατικοί, 12 Ρεπουμπλικανοί (κατάλογος)
Ζώνη ώρας	UTC-8/-7
Συντομεύσεις	US-CA

Είναι η τρίτη σε έκταση πολιτεία με 423.967 τ. χιλιόμ.^[1] και πρώτη σε πληθυσμό με 40.223.504 κατοίκους (σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2023).^[5]

Πρωτεύουσά της είναι το Σακραμέντο (539.221 κ.). Οι μεγαλύτερες πόλεις της πολιτείας είναι: το Λος Άντζελες (4.085.014 κ.), το Σαν Φρανσίσκο (915.683 κ.), το Σαν Ντιέγκο (1.462.018 κ.), το Σαν Χοσέ (1.015.785 κ.), το Φρέσνο (550.293 κ.) και το Σακραμέντο.

Ετυμολογία

Η λέξη «Καλιφόρνια» αρχικά αναφερόταν σε όλη την περιοχή που αποτελείται σήμερα από την πολιτεία της Καλιφόρνιας, καθώς και το σύνολο ή τμήματα των πολιτειών Νεβάδα, Γιούτα, Αριζόνα και Ουαϊόμινγκ, καθώς και τη χερσόνησο Μπάχα Καλιφόρνια στο Μεξικό.

Η επικρατέστερη άποψη για την προέλευση του ονόματος Καλιφόρνια αναφέρεται σε έναν φανταστικό παράδεισο που κατοικείται από μελαμψές Αμαζόνες με τη βασίλισσα Καλίφια. Ο μύθος της Καλίφια καταγράφεται σε ένα έργο του 1510 με τίτλο «Τα κατορθώματα του Εσπλαντιάν», συνέχεια του έργου «Αμαντίς ντε Γκάουλα», του Ισπανού μυθιστοριογράφου Γκαρθί Ροντρίγκεθ δε Μοντάλβο. Το βασίλειο της Καλίφια (ή αλλιώς Καλάφια) ήταν, σύμφωνα με τον συγγραφέα, μία μακρινή χώρα πλούσια σε χρυσό που κατοικείται από γρύπες και άλλα παράξενα πλάσματα.

Σύμφωνα με το κείμενο: «Δεξιά από τις Ινδίες υπάρχει ένα νησί που ονομάζεται Καλιφόρνια, πολύ κοντά σε εκείνο το μέρος του γήινου παραδείσου που κατοικείται από μελαψές γυναίκες χωρίς ούτε έναν άντρα αναμεσά τους, οι οποίες ζουν όπως οι Αμαζόνες. Δυνατές στο σώμα, έχουν δυνατές καρδιές γεμάτες πάθος και πολλές αρετές. Το ίδιο το νησί είναι ένα από τα πιο άγρια στον κόσμο λόγω των απόκρημνων και απότομων βράχων του. Τα όπλα τους είναι όλα φτιαγμένα από χρυσάφι. Παντού στο νησί υπάρχει άφθονος χρυσός και πολύτιμες πέτρες, ενώ δεν βρίσκει κανείς άλλα μέταλλα».

Το όνομα Καλιφόρνια είναι το πέμπτο αρχαιότερο ευρωπαϊκό όνομα που συναντά κανείς στις ΗΠΑ και χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου Μπάχα Καλιφόρνια του Μεξικού ως το νησί του μυθιστορήματος από μία ισπανική εξερευνητική αποστολή με αρχηγούς τον Ντιέγκο ντε Μπεθέρρα και τον Φορτούν Χιμένεθ, οι οποίοι αποβιβάστηκαν εκεί το 1533 μετά από εντολή του Χερνάντο Κορτές.

Ιστορία

Έχοντας δεχθεί διαδοχικά κύματα μεταναστευτικών ρευμάτων για περισσότερο από 10.000 χρόνια, η Καλιφόρνια ήταν μία από τις πιο πολυπολιτισμικές και πολυποίκιλες περιοχές της προκολομβιανής βόρειας Αμερικής. Περισσότερες από 70 ομάδες ιθαγενών Ινδιάνων κατοικούσαν εκεί και μεγάλοι πληθυσμοί συγκεντρώνονταν στις παράκτιες περιοχές κυνηγώντας και ψαρεύοντας. Στην ενδοχώρα οι γηγενείς πληθυσμοί ήταν επίσης τροφοσυλλέκτες. Οι πληθυσμιακές ομάδες της Καλιφόρνιας είχαν επίσης διαφορετικές κοινωνικές και διοικητικές δομές, από οικισμούς, φυλές και νομάδες, μέχρι και μεγάλα «φέουδα» στις ακτές, όπως οι φυλές Κούμας, Πόμο και Σαλίναν. Το εμπόριο, οι διαφυλετικοί γάμοι και οι στρατιωτικές συμμαχίες δημιουργούσαν συνεχώς διαπολιτισμικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών ομάδων και φυλών.

Ο πρώτος Ευρωπαίος που εξερεύνησε την περιοχή μέχρι τον Ρωσικό ποταμό στο βορρά ήταν ο Πορτογάλος Ζοάο Ροντρίγκες Καμπρίλο το 1542 για λογαριασμό της Ισπανίας. Περίπου 37 χρόνια αργότερα, ο Βρετανός Φράνσις Ντρέικ παρέπλευσε ένας μέρος των ακτών της και το διεκδίκησε για λογαριασμό της Βρετανίας το 1579. Ισπανοί έμποροι προσέγγισαν άθελά τους τις ακτές επιστρέφοντας από τις Φιλιππίνες το 1565, ενώ ο Σεμπαστιάν Βιζκαίνο εξερεύνησε και χαρτογράφησε την ακτογραμμή της Καλιφόρνιας το 1602 για λογαριασμό της Νέας Ισπανίας.

Ισπανοί ιεραπόστολοι ξεκίνησαν την ίδρυση ιεραποστολών κατά μήκος των ακτών της σήμερα ονομαζόμενης Άνω Καλιφόρνιας, με παράλληλη εγκατάσταση κατοίκων και ίδρυση μικρών οικισμών. Το 1821 ο πόλεμος για ανεξαρτησία έδωσε στο Μεξικό (και την Καλιφόρνια) αυτονομία από το ισπανικό στέμμα, και για τα επόμενα 25 χρόνια η (βόρεια) Άλτα Καλιφόρνια παρέμεινε μία απομακρυσμένη επαρχία του νεοσύστατου κράτους του Μεξικό. Η μεξικανική περίοδος της σημερινής πολιτείας χαρακτηριζόταν από μεγάλες κτηνοτροφικές εκτάσεις με τα ονομαζόμενα ράντσος να κυριαρχούν, ενώ οι ισπανικές ιεραποστολές περιήλθαν στον κράτος του Μεξικού μαζί με τις εκτάσεις τους το 1832.

Από το 1820 οι βόρειες περιοχές δέχονταν τις επισκέψεις εποίκων και τυχοδιωκτών από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Οι νέες αφίξεις πέρασαν τα Βραχώδη Όρη από ιστορικά περάσματα όπως το Σισκιγιού, η Καλιφόρνια και το Όρεγκον. Παράλληλα, οι βόρειες ακτές δέχονταν την άφιξη εξερευνητών από την αυτοκρατορική Ρωσία, οι οποίοι και ίδρυσαν εμπορικό σταθμό στο Φορτ Ρος.

Όλοι αυτοί οι άποικοι επαναστάτησαν το 1846 ενάντια στη μεξικανική εξουσία με την ιστορικά γνωστή ανταρσία της «σημαίας της αρκούδας» στη Σονόμα, η οποία αποτέλεσε σύμβολο της ανεξαρτησίας τους. Η σημαία περιλάμβανε μία αρκούδα, ένα αστέρι, μία κόκκινη οριζόντια γραμμή και το κείμενο «Κράτος της Καλιφόρνιας». Ο πρώτος και μοναδικός πρόεδρος αυτού του κράτους ήταν ο Γουίλιαμ Άιντ, ο οποίος είχε ηγετικό ρόλο στην επανάσταση. Η θητεία του κράτησε μόλις 22 ημέρες και τελείωσε με την κατάληψη της Καλιφόρνιας από δυνάμεις των ΗΠΑ κατά τον μεξικανοαμερικανικό πόλεμο.

Η ζωή του νέου κράτους συνέπεσε με την κήρυξη του πολέμου που κράτησε από το 1846 ως το 1848. Ο Αμερικάνος ναύαρχος Τζον Σλόατ έπλευσε στον κόλπο του Μοντερέι και ξεκίνησε τη χερσαία κατάληψη της περιοχής για τις ΗΠΑ. Σχεδόν σε ένα μήνα οι ΗΠΑ είχαν καταλάβει το βόρειο τμήμα της σημερινής πολιτείας και μετά από σειρά μαχών στη νότια Καλιφόρνια, όπως η πολιορκία του Λος Άντζελες, η Μάχη του Ντομίνγκες Ράντσο, οι συρράξεις στο Σαν Πασκουάλ, το Ρίο Σαν Γκαμπριέλ και τη Λα Μέσα, υπογράφηκε από τους γηγενείς η συνθήκη του Καουένγκα στις 13 Ιανουαρίου 1847, διασφαλίζοντας τον έλεγχο των ΗΠΑ. Η επόμενη συνθήκη του Γκουανταλούπε Ιντάλγκο τελείωσε και επίσημα τον πόλεμο με το Μεξικό, διαιρώντας την ευρύτερη περιοχή μεταξύ του Μεξικό και των ΗΠΑ. Οι δυτικές περιοχές της Άλτα Καλιφόρνιας αποτέλεσαν την πολιτεία της Καλιφόρνιας, ενώ οι περιοχές της Αριζόνα, της Νεβάδα, του Κολοράντο και της Γιούτα, έγιναν επίσημα εδαφικές επικράτειες των ΗΠΑ. Η νότια περιοχή της Καλιφόρνιας, γνωστή και ως Μπάχα Καλιφόρνια, παρέμεινε στην εξουσία του Μεξικό.

Το 1848 ο μη γηγενής πληθυσμός της Καλιφόρνιας δεν ήταν περισσότερος από 15.000 κατοίκους, αλλά με την ανακάλυψη χρυσού ένα τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα από άλλες πολιτείες, την Ευρώπη και άλλους αμερικάνους, αποτέλεσε τον ονομαζόμενο «πυρετό του χρυσού» της Καλιφόρνιας. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1850 η Καλιφόρνια έγινε πλέον επίσημα ελεύθερη πολιτεία των ΗΠΑ (ελεύθερη με την έννοια της απαγόρευσης της δουλείας).

Το Σαν Φρανσίσκο γύρω στα 1850

Η έδρα της διοίκησης κατά την περίοδο εξουσίας του Μεξικό (1777-1835) στην περιοχή βρίσκοταν στο Μοντερέι. Το πρώτο συνταγματικό συμβούλιο της νέας πολιτείας συνήλθε επίσης εκεί το 1849, μεταξύ άλλων με στόχο να καθορίσει και την τοποθεσία της νέας πρωτεύουσας της πολιτείας. Οι πρώτες νομοθετικές συνελεύσεις έγιναν στο γειτονικό Σαν Χοσέ (1850–1851), στο Βαλέχο (1852–1853) και στην Μπενίσια (1853–1854). Από το 1854 τελικά η πολιτειακή πρωτεύουσα εδρεύει στο Σακραμέντο, με ένα μικρό διάλειμμα στο παράκτιο Σαν Φρανσίσκο το 1861 εξαιτίας πλημμυρών.

Η μετάβαση εκείνη την περίοδο στην Καλιφόρνια από τις κεντρικές και ανατολικές ΗΠΑ ήταν χρονοβόρα και επικίνδυνη. Η συγκοινωνία βελτιώθηκε άμεσα με την ολοκλήρωση του πρώτου διηπειρωτικού σιδηροδρόμου διαμέσου του περάσματος Ντόνερ και της οροσειράς Σιέρα Νεβάδα. Μετά από αυτό, χιλιάδες Αμερικανοί μετακινήθηκαν δυτικά, ανακαλύπτοντας πλέον μία εύφορη και γόνιμη γη στην Καλιφόρνια. Τεράστιες εκτάσεις με σιτηρά, λαχανικά, βαμβάκι και φρούτα καλλιεργήθηκαν, και σταδιακά δημιουργήθηκε μία ισχυρή βάση αγροτικής παραγωγής στην πολιτεία, τόσο στην κεντρική της κοιλάδα, όσο και στις ακτές.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η μετανάστευση επιταχύνθηκε με την ολοκλήρωση διηπειρωτικών δρόμων, όπως ο «Λίνκολν» και η διαδρομή 66. Μεταξύ του 1900 και του 1965, ο πληθυσμός της Καλιφόρνιας εξελίχθηκε από περίπου ένα εκατομμύριο κατοίκους στον πολυπληθέστερο στις ΗΠΑ. Σήμερα, η πολιτεία είναι παγκόσμιο κέντρο τεχνολογίας και επιχειρήσεων, ψυχαγωγίας και μουσικής, ενώ εξακολουθεί να αποτελεί κέντρο αγροτικής παραγωγής.

Γεωγραφία

Η Καλιφόρνια βρέχεται δυτικά από τον Ειρηνικό Ωκεανό, ενώ συνορεύει με τις πολιτείες Όρεγκον, Νεβάδα και Αριζόνα, καθώς και την πολιτεία Μπάχα Καλιφόρνια Νόρτε του Μεξικό. Η έκτασή της ανέρχεται σε 414.000 τετρ.χλμ. και είναι η τρίτη πολιτεία των ΗΠΑ σε έκταση, μετά την Αλάσκα και το Τέξας.

Στον κεντρικό άξονα της πολιτείας βρίσκεται η ονομαζόμενη κεντρική κοιλάδα (Σέντραλ Βάλεϊ) που οριοθετείται δυτικά από την παράκτια οροσειρά και ανατολικά από την οροσειρά Σιέρα Νεβάδα, ενώ βόρειά της βρίσκεται η οροσειρά Κασκέιντ (Καταρρακτών) και νότια τα όρη Τεχατσάπι. Η Σέντραλ Βάλεϊ αποτελεί την καρδιά της αγροτικής παραγωγής της Καλιφόρνιας, ενώ παράγει περίπου το 1/3 των γεωργικών αγαθών σε εθνικό επίπεδο. Η κεντρική κοιλάδα διαχωρίζεται σε δύο τμήματα από το ποτάμιο δέλτα των ποταμών Σακραμέντο και Σαν Τζοακίν. Το βόρειο τμήμα της, γνωστό και ως Σακραμέντο Βάλεϊ, αποστραγγίζεται από τον ποταμό Σακραμέντο, ενώ το νότιο, γνωστό ως Σαν Τζοακίν Βάλεϊ από τον ποταμό Σαν Τζοακίν. Και οι δύο ποταμοί είναι πλωτοί, ενώ αρκετές ηπειρωτικές κωμοπόλεις αποτελούν και ποτάμια λιμάνια. Το ποτάμιο δέλτα των δύο ποταμών αποτελεί ένα βασικό υδατικό πόρο της πολιτείας, καθώς το νερό διοχετεύεται από ένα τεράστιο δίκτυο καναλιών σχεδόν σε όλη την πολιτεία τροφοδοτώντας περίπου 23 εκατομμύρια κατοίκους (σχεδόν τα 2/3 του συνολικού πληθυσμού).

Στην οροσειρά Σιέρα Νεβάδα (ισπαν. σημ.: χιονισμένη οροσειρά) βρίσκεται και η ψηλότερη κορυφή των 48 συνεχόμενων πολιτειών των ΗΠΑ (εκτός της Αλάσκα και της Χαβάη), το όρος Ουίτνεϊ με υψόμετρο 4.421 μέτρα. Η οροσειρά περικλείει και την Κοιλάδα Γιοσεμάιτ, γνωστή για τους παγετωνικούς σχηματισμούς της, καθώς και το Σεκόγια Νάσιοναλ Παρκ, που φιλοξενεί τα γιγάντια δέντρα σεκόγια, τους μεγαλύτερους ζωντανούς οργανισμούς σε όλο τον πλανήτη. Επίσης, στην οροσειρά βρίσκεται και η λίμνη Ταχόε, η μεγαλύτερη σε όγκο λίμνη της πολιτείας. Ανατολικά της Σιέρα Νεβάδα βρίσκονται η κοιλάδα Όουενς και η λίμνη Μόνο, και οι δύο σημαντικοί βιότοποι. Στο δυτικό τμήμα της πολιτείας βρίσκεται η λίμνη Κλίαρ, η μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη της Καλιφόρνιας. Η οροσειρά χαρακτηρίζεται από πολικές θερμοκρασίες τον χειμώνα και περιλαμβάνει αρκετούς μικρούς παγετώνες, όπως ο παγετώνας Παλισέιντ, ο νοτιότερος παγετώνας στις ΗΠΑ.

Περίπου το 45% της συνολικής έκτασης της πολιτείας καλύπτεται από δάση, ενώ η βιοποικιλότητα των κωνοφόρων δέντρων της πολιτείας είναι η μεγαλύτερη στις ΗΠΑ. Με εξαίρεση την Αλάσκα, η Καλιφόρνια έχει τη μεγαλύτερη δασική έκταση από όλες τις πολιτείες, ενώ αρκετά από τα δέντρα της (ειδικότερα στα όρη Ουάιτ) θεωρούνται τα γηραιότερα στον κόσμο. Η ηλικία ενός κωνοφόρου Μπριστλεκόν έχει εκτιμηθεί στα 4.700 χρόνια.

Στο νότιο τμήμα της πολιτείας βρίσκεται μία μεγάλη εσωτερική αλμυρή λίμνη, γνωστή ως θάλασσα Σάλτον. Νότια και κεντρικά βρίσκεται η έρημος Μοχάβε, ενώ βορειοανατολικά της βρίσκεται η Κοιλάδα του Θανάτου (Ντέθ Βάλεϊ), η οποία περιλαμβάνει το χαμηλότερο και θερμότερο σημείο στη βόρεια Αμερική, τη λεκάνη Μπαντουότερ Μπέισιν. Η απόσταση του χαμηλότερου σημείου στην Κοιλάδα του Θανάτου και της κορυφής του όρους Ουίτνεϊ είναι λιγότερη από 322 χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο τμήμα της νοτιοανατολικής πολιτείας είναι γενικά θερμό, ερημικό, με συνηθισμένες ακραίες θερμοκρασίες τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η Καλιφόρνια αποτελεί επίσης τμήμα του γενικού ηφαιστειακού σχηματισμού που περικλείει τον Ειρηνικό, του «Δαχτυλιδιού της Φωτιάς» (Ring of Fire), με συνέπεια φυσικά φαινόμενα όπως τσουνάμι, πλημμύρες, ξηρασίες, φωτιές, κατολισθήσεις και ηφαιστειακές δραστηριότητες να μην είναι σπάνια. Επίσης, οι σεισμοί είνα αρκετά συχνοί καθώς τα ρήγματα στην περιοχή είναι πολλά και ενεργά, με πιο γνωστό από όλα το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα.

Οι κυριότερες μητροπολιτικές περιοχές της πολιτείας είναι συγκεντρωμένες κατά μήκος των ακτών της, όπως το ευρύτερο Λος Άντζελες, η περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο και το Σαν Ντιέγκο. Στην ενδοχώρα το οικιστικό συγκρότημα του Σακραμέντο και του Φρέσνο είναι τα κυριότερα κατά μήκος της Σέντραλ Βάλεϊ.

Μεγαλύτερες πόλεις της Καλιφόρνιας

Οι 20 μεγαλύτερες πόλεις στην πολιτεία

#	Όνομα	Κομητεία	Πληθυσμός πόλης	Πληθυσμός μητροπολιτικής
1	Λος Άντζελες	Λος Άντζελες	4.085.014	13.211.027
2	Σαν Ντιέγκο	Σαν Ντιέγκο	1.462.018	3.351.737
3	Σαν Χοσέ	Σάντα Κλάρα	1.015.785	2.000.468
4	Σαν Φρανσίσκο	Σαν Φρανσίσκο (πόλη και κομητεία)	926.280	4.749.008
5	Φρέσνο	Φρέσνο	550.293	1.013.400
6	Σακραμέντο	Σακραμέντο	539.221	2.407.310
7	Λονγκ Μπιτς	Λος Άντζελες	468.982	(ανήκει στην μητροπολιτική του Λος Άντζελες)
8	Όουκλαντ	Αλαμίντα	451.618	(ανήκει στην μητροπολιτική του Σαν Φρανσίσκο)
9	Μπέικερσφιλντ	Κερν	415.299	913.090
10	Άναχαϊμ	Όραντζ	369.499	(ανήκει στην μητροπολιτική του Λος Άντζελες)
11	Ρίβερσαϊντ	Ρίβερσαϊντ	352.955	4.726.810
12	Σάντα Άνα	Όραντζ	335.370	(ανήκει στην μητροπολιτική του Λος Άντζελες)
13	Ιρβάιν	Όραντζ	328.284	(ανήκει στην μητροπολιτική του Λος Άντζελες)
14	Στόκτον	Σαν Χοακίν	326.226	781.462
15	Τσούλα Βίστα	Σαν Ντιέγκο	298.800	(ανήκει στην μητροπολιτική του Σαν Ντιέγκο)
16	Φρίμοντ	Αλαμίντα	251.007	(ανήκει στην μητροπολιτική του Σαν Φρανσίσκο)
17	Μορίνο Βάλεϊ	Ρίβερσαϊντ	225.553	(ανήκει στην μητροπολιτική του Ρίβερσαϊντ)
18	Σαν Μπερναντίνο	Σαν Μπερναντίνο	223.722	(ανήκει στην μητροπολιτική του Ρίβερσαϊντ)
19	Μοντέστο	Στάνισλαους	221.894	555.728
20	Φοντάνα	Σαν Μπερναντίνο	218.582	(ανήκει στην μητροπολιτική του Ρίβερσαϊντ)

Διοικητική διαίρεση

Κατάλογος κομητειών, Καλιφόρνια

Οικονομία

Το ακαθάριστο πολιτειακό προϊόν (GSP) είναι περίπου $3,3 τρισεκατομμύρια, το μεγαλύτερο στη χώρα. Η Καλιφόρνια είναι υπεύθυνη για το 13,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) των Η.Π.Α. Το ΑΕΠ της Καλιφόρνιας είναι μεγαλύτερο από όλες, εκτός από πέντε, χώρες στον κόσμο. Η Καλιφόρνια περιλαμβάνει διάφορες σημαντικές οικονομικές περιοχές, όπως το Χόλυγουντ (ψυχαγωγία), την κεντρική κοιλάδα Καλιφόρνιας (γεωργία), τη Κοιλάδα του Πυριτίου και την «Ακτή της Τεχνολογίας» (υπολογιστές και υψηλή τεχνολογία).

Ακόμη, παράγει κρασί σε περιοχές όπως η κοιλάδα Νάπα, η κοιλάδα Σονόμα, και στις νότιες περιοχές Πάσο Ρόμπλες και Σάντα Μπάρμπαρα. Η κυρίαρχη βιομηχανία, περισσότερο από δύο φορές πιο μεγάλη από την επόμενη, είναι η γεωργία, (συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών, των γαλακτοκομικών και του κρασιού). Αυτή ακολουθείται από την αεροδιαστημική, την ψυχαγωγία, κυρίως, την τηλεόραση - αν και πολλές κινηματογραφικές ταινίες δημιουργούνται ακόμα σε Καλιφορνέζικα στούντιο παραγωγής, τη μουσική παραγωγή, την ελαφρά βιομηχανία κατασκευών (συμπεριλαμβανομένου του υλικού υπολογιστών και του λογισμικού) και η μεταλλουργία του βόρακα. Η εύρεση πετρελαίου έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πολιτείας. Το κατά κεφαλή ατομικό εισόδημα ήταν 70.662$/έτος το 2019, το 5ο υψηλότερο στις ΗΠΑ. Το κατά κεφαλή εισόδημα ποικίλλει ευρέως κατά γεωγραφική περιοχή και επάγγελμα. Πολλές παράκτιες πόλεις περιλαμβάνονται στις πλουσιότερες κατά κεφαλή περιοχές των ΗΠΑ.

Οι τομείς της υψηλής τεχνολογίας στη βόρεια Καλιφόρνια, συγκεκριμένα στη «Σίλικον Βάλεϋ» («Κοιλάδα του πυριτίου») και στις κομητείες Σάντα Κλάρα και Σαν Ματέο, υπέφεραν το 2005 από την οικονομική ύφεση που προκαλείται από το «σκάσιμο της φούσκας» των εταιρειών Διαδικτύου, η οποία προκάλεσε την απώλεια πάνω από 250.000 θέσεων εργασίας μόνο στη βόρεια Καλιφόρνια. Από την άνοιξη του 2005 η οικονομία έχει ανακάμψει στην Καλιφόρνια κατά 4,3%. Η Καλιφόρνια επιβάλλει ποσοστό 9,3% ως μέγιστο φόρο εισοδήματος, με 6 φορολογικές κλίμακες. Συλλέγει περίπου $40 δισεκατομμύρια από φόρους εισοδήματος. Όλη η ακίνητη ιδιοκτησία είναι φορολογήσιμη και αξιολογείται στη δίκαιη αγοραστική αξία κατά τη διάρκεια της αγοράς, που περιορίζει τα φορολογικά έσοδα ιδιοκτησίας. Η Καλιφόρνια συλλέγει $33 δισεκατομμύρια από φόρους ιδιοκτησίας.

Διακυβέρνηση

Πολιτειακή κυβέρνηση

Η πολιτειακή διακυβέρνηση της Καλιφόρνιας ακολουθεί ένα κρατικό πρότυπο με τρεις εξουσίες: την εκτελεστική που αποτελείται από τον κυβερνήτη της πολιτείας και τους υπόλοιπους αιρετούς υπεύθυνους, τη νομοθετική που αποτελείται από το κοινοβούλιο και τη γερουσία, και τη δικαστική που αποτελείται από το Ανώτατο Δικαστήριο της Καλιφόρνιας και μικρότερα σώματα δικαστών. Η πολιτεία επίσης επιτρέπει την άμεση συμμετοχή των πολιτών με πρωτοβουλίες, δημοψηφίσματα, εγκρίσεις και αναθεωρήσεις. Πρωτεύουσα της πολιτείας είναι η πόλη Σακραμέντο.

Ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας και οι υπόλοιποι αιρετοί κυβερνητικοί συντελεστές εκλέγονται με τετραετή θητεία για δύο περιόδους το μέγιστο. Το νομοθετικό σώμα αποτελείται από μία σαρανταμελή γερουσία και ένα ογδονταμελές κοινοβούλιο. Οι γερουσιαστές εκλέγονται για τέσσερα χρόνια ενώ τα μέλη του κοινοβουλίου για δύο. Τα μέλη της γερουσίας μπορούν να επανεκλεγούν εφ’ όσον η ολόκληρη θητεία τους στο νομοθετικό σώμα δεν υπερβαίνει δώδεκα χρόνια.

Το νομικό σύστημα της πολιτείας βασίζεται αποκλειστικά στο αγγλικό Κοινό Δίκαιο, όπως και σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ εκτός από τη Λουιζιάνα, αλλά έχει μερικά χαρακτηριστικά του ισπανικού αστικού δικαίου, όπως η έννοια της κοινοτικής ιδιοκτησίας. Ως μέγιστη ποινή αναφέρεται η θανατική και η πολιτεία έχει το μεγαλύτερο αριθμό σχετικών καταδικαστικών αποφάσεων, αν και η πολιτεία του Τέξας είναι η πιο ενεργή στην τελική εφαρμογή της ποινής. Σήμερα, η εφαρμογή αυτών των αποφάσεων έχει προσωρινά ανασταλεί για αόριστο χρονικό διάστημα καθώς γίνεται ανοιχτή διαβούλευση για ζητήματα ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Το δικαστικό σώμα της Καλιφόρνιας είναι το μεγαλύτερο στις ΗΠΑ, έχοντας συνολικά 1600 μέλη (το ομοσπονδιακό δικαστικό σώμα έχει μόνο 840). Το σώμα επιβλέπει το ανώτατο πολιτειακό δικαστήριο, που αποτελείται από επτά δικαστές, οι οποίοι διορίζονται από τον κυβερνήτη, όπως και τα μέλη του ανώτατου εφετείου, αν και υπόκεινται σε έλεγχο από ένα εκλεκτορικό σώμα κάθε 12 χρόνια.

Ομοσπονδιακή αντιπροσώπευση

Η Καλιφόρνια έχει μία ιδιαίτερη πολιτική ιδιοσυγκρασία. Ήταν η δεύτερη πολιτεία στις ΗΠΑ που νομιμοποίησε τις αμβλώσεις και η δεύτερη επίσης που νομιμοποίησε το γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου με δικαστική αναθεώρηση, η οποία αργότερα ακυρώθηκε με πρωτοβουλία δημοψηφίσματος.

Από το 1990 η πολιτεία γενικά εκλέγει υποψήφιους από το Δημοκρατικό Κόμμα, αν και αρκετοί από τους εκλεγμένους κατά καιρούς κυβερνήτες της ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Οι Δημοκρατικοί λαμβάνουν υψηλά ποσοστά κυρίως στις παράκτιες περιοχές της κομητείας του Λος Άντζελες και στην περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο, όπως επίσης και στο Σακραμέντο. Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν ισχυρά ερείσματα στα ανατολικά τμήματα της πολιτείας, όπως και στην κομητεία Όραντζ.

Η τάση του σώματος παρουσιάζει μία στροφή προς τους Δημοκρατικούς και μεταστροφή στους Ρεπουμπλικάνους, ιδιαίτερα εμφανή στις προεδρικές εκλογές. Επίσης, οι Δημοκρατικοί έχουν κερδίσει εύκολα κάθε εκλογή για την ομοσπονδιακή γερουσία από το 1992, ενώ κρατούν την πλειοψηφία και στα δύο πολιτειακά νομοθετικά σώματα.

Κλίμα

Η Κοιλάδα του Θανάτου. Άποψη από τα βόρεια

Το κλίμα της Καλιφόρνιας, ποικίλλει από μεσογειακό σε πολικού ψύχους. Ένα μεγάλο μέρος της πολιτείας έχει μεσογειακό κλίμα, με δροσερούς, βροχερούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια. Το δροσερό ρεύμα παράκτια της Καλιφόρνιας συχνά δημιουργεί θερινή ομίχλη κοντά στην ακτή. Εσωτερικά, το κλίμα έχει πιο κρύους χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια. Οι βόρειες περιοχές δέχονται περισσότερες βροχοπτώσεις από το νότο. Οι σειρές των βουνών της Καλιφόρνιας επηρεάζουν το κλίμα επίσης: μερικά από τα πιο βροχερά μέρη της πολιτείας είναι οι δυτικές πλευρές των βουνοπλαγιών. Η Βορειοδυτική Καλιφόρνια έχει ένα εύκρατο κλίμα και η κεντρική κοιλάδα έχει μεσογειακό κλίμα αλλά με μεγαλύτερο εύρος θερμοκρασιών από την ακτή. Τα υψηλά βουνά, συμπεριλαμβανομένης της οροσειράς Νεβάδα, έχουν κλίμα βουνών (αλπικό) με χιόνι το χειμώνα και ήπιες θερμοκρασίες το καλοκαίρι. Η ανατολική πλευρά των βουνών της Καλιφόρνιας έχει μια ξηρότερη «σκιά βροχής». Οι χαμηλές έρημοι ανατολικά των νότιων βουνών της Καλιφόρνιας έχουν καυτά καλοκαίρια και σχεδόν ήπιους χειμώνες, Οι έρημοι με υψηλότερο υψόμετρο στην ανατολική Καλιφόρνια έχουν καυτά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες. Μέχρι το 1913 στις 10 Ιουλίου, είχε καταγραφεί στην Κοιλάδα του Θανάτου η υψηλότερη θερμοκρασία στη Γη (54 °C), επειδή η μέτρηση που είχε γίνει στην Ελ Αζίζια της Λιβύης το 1922 και έδειξε θερμοκρασία 58 °C, κρίθηκε ανακριβής. Πλέον, η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ αξιόπιστα στην Κοιλάδα του Θανάτου είναι 130 βαθμοί Φαρενάιτ, δηλαδή 54 °C.^[6]

Φωτοθήκη

• 
  Το Λος Άντζελες, μεγαλύτερη πόλη της Καλιφόρνιας και δεύτερη μεγαλύτερη στις Ηνωμένες Πολιτείες
• 
  Το κέντρο του Λος Άντζελες, το βράδυ.
• 
  Το σήμα του Χόλιγουντ
• 
  Πανοραμική άποψη του Σαν Φρανσίσκο
• 
  Η Γέφυρα Γκόλντεν Γκέιτ στο Σαν Φρανσίσκο.
• 
  Η πρωτεύουσα της Καλιφόρνια, Σακραμέντο.
• 
  Το πολιτειακό καπιτώλιο της Καλιφόρνιας, στο Σακραμέντο.
• 
  Παραλία στη Σάντα Μόνικα
• 
  Άποψη του Βένις
• 
  Άκτη στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας
• 
  Το όρος Γουίτνεϊ (με ύψος 4.421μ.)
• 
  Άποψη της Κοιλάδας του Θανάτου
• 
  Ακτές στη βόρεια Καλιφόρνια.

Παραπομπές

1. Στατιστική Υπηρεσία ΗΠΑ Έκταση
3. Carnette, Jamal (07:23). «The 10 Richest States in the U.S. -- The Motley Fool» (στα αγγλικά). The Motley Fool. https://www.fool.com/investing/2016/11/06/the-10-richest-states-in-the-us.aspx. Ανακτήθηκε στις 2017-06-07.
4. Center, Budget (16 Νοεμβρίου 2022). «California Set To Become World's 4th Largest Economy. Who is Left Out?». California Budget and Policy Center (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2023.
5. «US States - Ranked by Population 2023». worldpopulationreview.com. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2023.
6. «Καλιφόρνια: Καταγράφηκε η υψηλότερη θερμοκρασία στη Γη- 54,4°C». Athens Voice. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2020.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Καλιφόρνια

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Καλιφόρνια

• Καλιφόρνια στο Curlie