Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (γερμανικά: Martin Heidegger, 26 Σεπτεμβρίου1889 - 26 Μαΐου1976) ήταν Γερμανόςφιλόσοφος. Υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές αλλά και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του εικοστού αιώνα, αφενός για τον ενεργό του ρόλο ως πρύτανης και σύμβουλος σε θέματα παιδείας στη ναζιστική Γερμανία και για τις ρατσιστικές (σύμφωνα με τη γνώμη των επικριτών του) αντιλήψεις του, και αφετέρου για τη βαρύτητα του φιλοσοφικού του έργου, που επηρέασε ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα της σύγχρονης εποχής, τον υπαρξισμό, και γέννησε θερμούς υποστηρικτές και φανατικούς επικριτές. Η σημαντικότερη μαθήτριά του ήταν η Χάνα Άρεντ, με την οποία είχε μάλιστα μια ερωτική περιπέτεια στα χρόνια της δεκαετίας του 1920.
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.
Μαθητής του πατέρα της φαινομενολογίας, Χούσερλ, ο Χάιντεγκερ θεωρείται ο θεμελιωτής του υπαρξισμού, αν και ο ίδιος ποτέ δεν αποδέχτηκε αυτόν τον χαρακτηρισμό. Ξεκινώντας από το κορυφαίο Πλατωνικό ερώτημα «τί ποτε βούλεσθαι σημαίνειν οπόταν ον φθέγγησθε» («τι εννοούμε όταν λέμε ον») προσπάθησε να εξετάσει την έννοια του όντος, προσδιορίζοντας κατ’ αρχήν την ανθρώπινη ύπαρξη, το υποκείμενο δηλαδή που καλείται να κατανοήσει αυτή την έννοια. Απέφυγε όμως να δώσει έναν ορισμό, καθώς για να οριστεί το Είναι, πρέπει να χρησιμοποιηθεί το ίδιο το Είναι (είτε εκφράζοντας, είτε υπονοώντας το) μέσα στον ίδιο τον ορισμό του. «Το ότι δεν μπορεί όμως να δοθεί ορισμός για το είναι, δεν μας απαλλάσσει από το ερώτημα για το νόημά του».
Η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το ότι κατανοεί το Είναι. Ο άνθρωπος που κατανοεί το Είναι, είναι για τον Χάιντεγκερ ένα ον, που είναι αυτό που είναι, συν τη δυνατότητά του να γίνει κάτι που ακόμα δεν είναι. Είναι δηλαδή ένα ον μπροστά από τον εαυτό του, ένα ον καθ' υπέρβαση, που στοχεύοντας πέρα από αυτό που είναι, επιδιώκει να γίνει αυτό που δεν είναι ακόμα. Η υπερβατικότητα, η έκσταση, που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, είναι περιορισμένη εντός των ορίων του κόσμου στον οποίο βρίσκεται. Ο άνθρωπος ως ύπαρξη που υπερβαίνει το Είναι του μέσα στον κόσμο ονομάζεται από τον Χάιντεγκερ Εδωνά Είναι (Dasein στο πρωτότυπο του κορυφαίου του έργου Είναι και Χρόνος).
Εξίσου σημαντικό με το Είναι και Χρόνος θεωρείται το έργο του Χάιντεγκερ Εισφορές στη Φιλοσοφία (Για την ιδιοποίηση), που γράφτηκε κατά τα χρόνια 1936-1938, αλλά δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατο του συγγραφέα, το 1989.
«Τι είναι η φιλοσοφία;». Μετάφρ. Αγησίλαος Ντόκας. Εποχές 26 (1965), 3-10.
«Πού βαδίζει ο σημερινός άνθρωπος; - Συζήτηση». Οικονομικός Ταχυδρόμος 12 και 19 Μαρτίου 1970.
«Ο Χαίλντερλιν και η ουσία της ποιητικής δημιουργίας». Μετάφρ. Μανόλης Μαρκάκης. Νέα Εστία 87 (1.6.1970), 718-725.
«Τρία κείμενα (Α: Από την εμπειρία της σκέψης, Β: Επιστολή στον Ζαν Μπωφραί, Γ: Επιστολή σε έναν σπουδαστή)». Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Χρήστος Μαλεβίτσης. Λωτός 1 (1971), 145-165.
«Το τέλος της φιλοσοφίας και η αποστολή της σκέψης». Μετάφρ. Λ. Σκάμη – Π. Σκαραμαγκάς. Εποπτεία 18 (1978), 3-15
Σε χρονολογική σειρά.
Θεοδωρακόπουλος, Ιωάννης Ν., «Κριτική της οντολογίας του M. Heidegger». Πρακτικά Ακαδημίας Αθηνών 47 (1972), 279-285.
Γεωργοβασίλης, Δημοσθένης: «Επικοινωνία και ερμητισμός. Γιάσπερς και Χάιντεγγερ: Μια μεταθανάτια συνάντηση στα 1978». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 5 (1988), 190-199.
Μακρής Νίκος, «Στις πηγές της Οντολογίας του Martin Heidegger», Νέα Εστία 126 (1989), 931-941.
Γεωργοβασίλης Δημοσθένης, «Ο κοινωνικός χαρακτήρας της σκέψης του Martin Heidegger (1889-1976)». Νέα Εστία 126 (1989), 916-930.
Berman, Russel A., Piccone, Paul, «Κρυμμένα χαρτιά: ο νεαρός Heidegger και η μεταμοντέρνα διαμάχη» , Λεβιάθαν, 8 (1990), σσ. 97-108
Guzzoni, Ute: «Προς τα εμπρός αλλά και προς τα πίσω… θέλουμε να κοιτάμε. Κοινά στοιχεία της κριτικής της Μεταφυσικής στον Adorno και τον Heidegger». Μετάφρ. Μηνάς Κοντός. Λεβιάθαν 8 (1990), 7-19.
Schmidt, Alfred: «Ο Heidegger και η Σχολή της Φραγκφούρτης. Ο χαϊντεγγεριανός μαρξισμός του Herbert Marcuse». Μετάφρ. Ναταλία Παπαγιαννοπούλου. Λεβιάθαν 8 (1990), 39-65.
Schnädelbach, Herbert: «Το φιλοσοφείν μετά τον Heidegger και τον Adorno». Μετάφρ. Σοφία Μιχαηλίδου. Λεβιάθαν 8 (1990), 67-86
Αποστολοπούλου, Γεωργία: «Ο Heidegger και η αναθεώρηση του κλασσικού». Χρονικά Αισθητικής 35 (1995), 99-117.
Κόντος, Παύλος: «Η θεμελιώδης οντολογία και τα "Ηθικά Νικομάχεια". Σχόλιο στο κείμενο του Χάιντεγκερ ‘Πλάτων: Σοφιστής’ (1924-5)». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 12 (1995), 3-10.
Αποστολοπούλου Γεωργία ,Ο Heidegger και η αναθεώρηση του κλασσικού, Χρονικά Αισθητικής, 35(1995), σελ.99-117
Μάρκος, Αντώνιος: «Περί του όρου "αλήθεια" κατά τον Αινισήδιμο και τον M. Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 13 (1996), 254-270.
Θεοδώρου, Πάνος: «Ο Heidegger και οι φαινομενολογικές αναγωγές στον Husserl». Δευκαλίων 17/2 (1999), 277-308.
Θεοδώρου Π., «Ο Heidegger και οι Φαινομενολογικές Αναγωγές στον Husserl», Δευκαλίων 17/2, 1999: 277-308
Καραβαντά, Ασημίνα: «Ο Χάιντεγκερ και ο αγωνιστικός τόπος της πόλης». Διαβάζω 399 (1999), 131-136.
Μάρζεκ, Ρόμπερτ Π.: «Η υπερεθνική τάξη πραγμάτων και η σιωπηλή φωνή της αλήθειας [κατά τον Μάρτιν Χάιντεγκερ]». Μετάφρ. Ασημίνα Καραβαντά. Διαβάζω 399 (1999), 137-139.
Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Τερέζα: «Ο Χάιντεγκερ, ερμηνευτής του Πλάτωνος. Το ‘φαινόμενο’ της αλήθειας». Διαβάζω 399 (1999), 117-120.
Τζαβάρας, Γιάννης, «Χάιντεγκερ και Αναξίμανδρος». Διαβάζω 399 (1999), 121-124.
Τζαμαλίκος, Παναγιώτης, «Η τεχνολογία ως φιλοσοφικό ζήτημα στον Heidegger». Το βήμα των κοινωνικών επιστημών 27 (1999), 55-75.
Spanos, William V.: «Ο Παρμενίδης του Χάιντεγκερ: η επαναπροσέγγιση της κλασικής Ελλάδας στην ‘εποχή της παγκοσμιότητας’». Διαβάζω 399 (1999), 125-130.
Τσιαντής, Γιώργος Ι., «Η έννοια της ιστορικότητας στον Martin Heidegger ως ορίζοντας ερμηνευτικής και αυτογνωσίας». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 17 (2000), τεύχος 50, 124-142.
Θανασάς Παναγιώτης, «Η τέχνη ως οντολογία. Ο Heidegger για την Προέλευση του έργου τέχνης».στο Ελληνική Φιλοσοφία και Καλές Τέχνες (επιμ. Κ. Βουδούρης). Αθήνα 2000, σ. 59-70.
Αποστολόπουλος, Χαράλαμπος: «Heidegger και Κονδύλης: Ή περί της αστοχίας της ‘‘εξωτερικής’’, ιστορικής και κοινωνιολογικής προσέγγισης της κοινωνικής οντολογίας του Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 18 (2001), τεύχος 54, 251-253.
Γκάνταμερ, Χανς-Γκέοργκ (= Gadamer, Hans-Georg): «Χέγκελ και Χάιντεγκερ». Μετάφρ. Γιώργος Ξηροπαΐδης. Νέα Εστία 1731 (2001), 232-250.
Δήμου - Τζαβάρα, Αναστασία: «Η δομή της αληθινής απόφανσης στον Αριστοτέλη κατά τον Χάιντεγγερ». Στο: Ελληνική φιλοσοφία και γνωσιοθεωρία (2001), 63-70.
Θανασάς, Παναγιώτης: «Ο Χάιντεγγερ και η ερμηνευτική». Ίνδικτος 15 (2001), 137-176.
Τσιαντής, Γιώργος: «Ο θάνατος στη σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ». Θρησκειολογία – Ιερά/Βέβηλα 2 (2001), 169-183.
Θανασάς Παναγιώτης, «Ο Χάιντεγγερ και η ερμηνευτική», Ίνδικτος 5 (2001), σ. 137-76
Δασκαλάκη, Κ.: «Το ιωβηλαίο ενός αντι-θεσμού και το φάντασμα του Μάρτιν Χάιντεγκερ». Νέα Εστία 1756 (2003), 908-917.
Kaplan, Francis, «Ας τελειώνουμε με τον Χάιντεγκερ», Το Βήμα της Κυριακής. Νέες ἐποχές, 21/12/2003, σσ. 91-92
Τσιαντής, Κώστας Ν.: «Η Οδύσσεια του Είναι ως φιλοσοφική αντίληψη στον Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 20 (2003), τεύχος 60, 331-352.
Καβουλάκος, Κωνσταντίνος: «Η μετάφραση και η ερμηνεία του πρώτου στάσιμου της Αντιγόνης από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ». Αριάδνη 10 (2004), 49-68.
Μανιάτης, Γεώργιος Ν.: «Η φιλοσοφία του χώρου στον Heidegger: οντολογία, οικολογία, και ο σημερινός άνθρωπος». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 21 (2004), τεύχος 62, 123-138.
Τσιαντής, Κώστας Ν.: «Κατάφαση και αναγέννηση της φιλοσοφίας κατά τον Heidegger». Στο: Βουδούρης, Κωνσταντίνος (Επιμ.): Αντιλήψεις για τη φιλοσοφία από τους Προσωκρατικούς μέχρι σήμερα.εκδ. «Ιωνία», Αθήνα, 2004,σελ. 288-302.
Θεοδώρου, Πάνος: «Η φαινομενολογία της αγωνίας και του μηδενός. Οντολογία και Λογική στον Μ. Χάιντεγκερ». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 33-70.
Κακολύρης, Γεράσιμος: «Η ερμηνευτική και η αποδομητική ανάγνωση: Ο Χάιντεγκερ και ο Ντερριντά ως αναγνώστες του Νίτσε». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 71-100.
Κόντος, Παύλος, «Αριστοτέλης, Καντ, Χάιντεγγερ. Η φαινομενολογία της ηθικής εμπειρίας». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 101-129.
Μαγγίνη, Γκόλφω, «Από τη φαινομενολογία της βούλησης στη μεταφυσική της δύναμης: Οι πανεπιστημιακές παραδόσεις του Χάιντεγκερ για τον Νίτσε». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 131-152.
Μιχάλσκι, Μαρκ, «Χάιντεγκερ, Ντίλταϋ και Η έννοια του χρόνου». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 177-206.
Μιχάλσκι, Μαρκ, «Η παράδοση του Χάιντεγκερ με θέμα τις Βασικές έννοιες της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη. Η σημασία της αριστοτελικής Ρητορικής για την επαναδιατύπωση του ερωτήματος για το Είναι». Δευκαλίων 24/2 (2006), 186-198.
Θεοδώρου Π., «Η φαινομενολογία της αγωνίας και του Μηδενός. Θεμελιακή Οντολογία και Λογική στον Μ. Χάιντεγκερ», Υπόμνημα 5 (2006), σσ. 33-69.
Θεοδώρου Π., «Φαινομενολογική Διασάφηση της Κριτικής του Χάιντεγκερ στη Νεο-Καντιανή Θεωρία Αξιών (κατά τις παραδόσεις του 1919)», Αξιολογικά 19 (2008), σσ. 123-145.
Θανασάς Παναγιώτης,«Η ιστορία της μεταφυσικής λήθης του Είναι και η αποδόμηση» – Εισαγωγή στo:M. Heidegger, Λόγος, Μοίρα, Αλήθεια. Αθήνα: Πλέθρον 2009, σ. 9-24.
Τζαβάρας, Γιάννης, «Η ύπαρξη του χρόνου κατά τον Αριστοτέλη, τον Καντ και τον Χάιντεγγερ». Φιλοσοφία και Παιδεία 55 (2010), 4-6.
Θανασάς Παναγιώτης, «Ο Χάιντεγκερ και η αριστοτελική Ρητορική», Τιμητικός τόμος στη μνήμη του Ι. Κουτσάκου. Λευκωσία: Εκπαιδευτικός Όμιλος Κύπρου 2010, σ. 81-97.
Τζωρτζόπουλος, Δημήτρης: «Μ. Heidegger: Οικοδομείν, Οικείν, Σκέπτεσθαι. Η αθλιότητα της ανεστιότητας και το έργο της σκέψης». Φιλοσοφείν 3 (2011), 146-161.
Στέφανος Ροζάνης, Δημήτρης Τζωρτζόπουλος, Martin Heidegger: Μεταστοχασμός και Ερμηνεία. (Θεσσαλονίκη: εκδ. Ρώμη 2016).
Τζωρτζόπουλος Δημήτρης: Martin Heidegger, Ερμηνεία και Γλώσσα τ.Ι: Ερμηνευτική του Πολιτικού. Θεσσαλονίκη: εκδ. Ρώμη 2017.
Σχισμένος Αλέξανδρος: Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ. Χρόνος και Ύπαρξη. (1η έκδοση), Αθήνα: εκδ. Αυτολεξεί, 2020.
Τζωρτζόπουλος Δημήτρης: Martin Heidegger-Ερμηνευτική της ανθρώπινης ύπαρξης [ο θάνατος ως φαινόμενο της ζωής]. Αθήνα: εκδ. Διανόηση 2021.
Σχισμένος Αλέξανδρος: Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ. Χρόνος και Ύπαρξη. Αθήνα: εκδ. Athens School 2024.
Χρήστος Παΐζης, Ελευθερία-προς-θάνατο και αυθεντικότητα στην προβληματική της Υπαρξιακής αναλυτικής.