Μεξικό
χώρα στη Βόρεια Αμερική From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Μεξικό (ισπανικά: México ή Méjico[5]) είναι χώρα του νότιου τμήματος της Βόρειας Αμερικής. Το επίσημο όνομά της είναι Ηνωμένες Μεξικανικές Πολιτείες (ισπανικά: Estados Unidos Mexicanos). Βρέχεται από τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό ωκεανό. Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Μεξικάνικης Χερσονήσου που ενώνει τη Βόρεια με τη Νότια Αμερική. Συνορεύει βόρεια με τις ΗΠΑ, νοτιοανατολικά με τη Γουατεμάλα και την Μπελίζ. Έχει έκταση 1.964.375 τ.χλμ. και πληθυσμό 126.014.024 σύμφωνα με την απογραφή του 2020.[2] Πρωτεύουσα είναι η Πόλη του Μεξικού. Άλλες πόλεις είναι: η Γουαδαλαχάρα, το Μοντερρέι, το Ακαπούλκο, το Μεξικάλι, η Τορρεόν, η Μέριδα, η Τιχουάνα, το Σαν Λουίς Ποτοσί, η Σιουδάδ Χουάρες κ.λπ.. Επίσημη γλώσσα είναι η ισπανική, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού έχει ασπαστεί το χριστιανικό ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Νομισματική μονάδα είναι το πέσο. Το Μεξικό είναι η πολυπληθέστερη ισπανόφωνη χώρα. Η χώρα διαιρείται σε 31 ομόσπονδες πολιτείες και μία ομοσπονδιακή περιοχή.
| Ηνωμένες Μεξικανικές Πολιτείες
Estados Unidos Mexicanos | |||
|---|---|---|---|
| |||
 Η θέση του Μεξικού (πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Πόλη του Μεξικού 19°03′N 99°22′W | ||
| Ισπανικά | |||
| Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία | |||
| Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ | |||
| Ανεξαρτησία Ανακήρυξη Αναγνώριση Ισχύον Σύνταγμα | από την Ισπανία 16 Σεπτεμβρίου 1810 27 Σεπτεμβρίου 1821 5 Φεβρουαρίου 1917 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα Ακτογραμμή | 1.964.375[1] km2 (14η) 2,5 4.353 km 9.330 km | ||
| Πληθυσμός • Απογραφή 2020 • Πυκνότητα | 126.014.024[2] (10η) 64,1 κατ./km2 (150η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2018) • Κατά κεφαλή | $2,575 τρις[3] (11η) 20.645 $[3] (60η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2018) • Κατά κεφαλή | 1,199 τρις $[3] (14η) 9.614 $[3] (60η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,758[4] (86η) – υψηλός | ||
| Νόμισμα | Πέσο Μεξικού (MXN) | ||
| • Θερινή ώρα | (UTC -6 έως -8) (UTC -5 έως -7) | ||
| Internet TLD | .mx | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +52 | ||
Το προκολομβιανό Μεξικό ανάγεται στο 8.000 π.Χ. και αναγνωρίζεται ως ένα από τα έξι λίκνα του πολιτισμού.[6] Το Μεξικό ήταν η περιοχή όπου άκμασαν πολλοί προηγμένοι μεσοαμερικανικοί πολιτισμοί, κυρίως των Μάγια και των Αζτέκων. Το 1521, η Ισπανική Αυτοκρατορία κατέκτησε και αποίκισε την περιοχή, κατακτώντας την Πόλη του Μεξικού, ιδρύοντας την αποικία της Νέας Ισπανίας. Η Καθολική Εκκλησία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού και της ισπανικής γλώσσας, διατηρώντας παράλληλα ορισμένα στοιχεία του πολιτισμού των αυτοχθόνων.[7] Οι γηγενείς πληθυσμοί υποτάχθηκαν και οι Ισπανοί τους εκμεταλλεύτηκαν εκτεταμένα για την εξόρυξη πλούσιων κοιτασμάτων πολύτιμων μετάλλων, γεγονός που συνέβαλε στη θέση της Ισπανίας ως μεγάλης παγκόσμιας δύναμης για τους επόμενους τρεις αιώνες,[8] και σε μια μαζική εισροή πλούτου και μια επανάσταση τιμών στη Δυτική Ευρώπη.[9] Με την πάροδο του χρόνου, διαμορφώθηκε μια ξεχωριστή μεξικανική ταυτότητα, βασισμένη σε μια συγχώνευση ευρωπαϊκών και ντόπιων εθίμων. Αυτό συνέβαλε στον επιτυχημένο Μεξικανικό Πόλεμο Ανεξαρτησίας κατά της Ισπανίας το 1821.[10]
Η πρώιμη ιστορία του Μεξικού ως έθνους-κράτους σημαδεύτηκε από πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές αναταραχές. Η επανάσταση του Τέξας και ο Μεξικανοαμερικανικός πόλεμος στα μέσα του 19ου αιώνα οδήγησαν σε τεράστιες εδαφικές απώλειες υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις κατοχυρώθηκαν στο Σύνταγμα του 1857, το οποίο προσπάθησε να ενσωματώσει τις αυτόχθονες κοινότητες και να περιορίσει την εξουσία της εκκλησίας και του στρατού. Αυτό πυροδότησε έναν εσωτερικό μεταρρυθμιστικό πόλεμο και παρέμβασης από τη Γαλλία, η οποία τοποθέτησε τον Μαξιμιλιανό Αψβούργο ως αυτοκράτορα ενάντια στη Ρεπουμπλικανική αντίσταση με επικεφαλής τον Μπενίτο Χουάρες, η οποία αντίσταση τελικά επικράτησε.
Οι τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα σημαδεύτηκαν από τη δικτατορία του Πορφίριο Ντίας, ο οποίος προσπάθησε να εκσυγχρονίσει το Μεξικό και να αποκαταστήσει την τάξη.[11] Η μακρόχρονη θητεία του Πορφίριο Ντίας τελείωσε το 1910 με τον δεκαετή εμφύλιο πόλεμο του Μεξικού, ο οποίος οδήγησε στον θάνατο του 10% του πληθυσμού και μετά τον οποίο η νικήτρια συνταγματική παράταξη συνέταξε ένα νέο Σύνταγμα του 1917, το οποίο παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα. Οι επαναστάτες στρατηγοί κυβέρνησαν ως διαδοχή προέδρων μέχρι τη δολοφονία του Άλβαρο Οβρεγόν το 1928. Αυτό το περιστατικό οδήγησε στον σχηματισμό του Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος το επόμενο έτος, το οποίο κυβέρνησε το Μεξικό μέχρι το 2000.[12][13][14][15]
Το Μεξικό είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα, η οποία κατατάσσεται στην 74η θέση στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, αλλά κατέχει την 15η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο ως προς το ονομαστικό ΑΕΠ και την 11η μεγαλύτερη ως προς τις μονάδες αγοραστικής δύναμης, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός εταίρος του Μεξικού.[16][17] Η μεγάλη οικονομία και ο πληθυσμός του, η παγκόσμια πολιτιστική επιρροή και ο σταθερός εκδημοκρατισμός καθιστούν το Μεξικό περιφερειακή και μεσαία δύναμη.[18][19][20][21] Το Μεξικό προσδιορίζεται ως μια αναδυόμενη δύναμη, αλλά θεωρείται ένα Προσφάτως εκβιομηχανισμένη χώρα από αρκετούς αναλυτές.[22][23][24][25][26] Ωστόσο, η χώρα συνεχίζει να παλεύει με την κοινωνική ανισότητα, τη φτώχεια και την εκτεταμένη εγκληματικότητα. Κατατάσσεται σε χαμηλή θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης[27] σε μεγάλο βαθμό λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ της κυβέρνησης και των συμμοριών διακίνησης ναρκωτικών που έχει οδηγήσει σε περισσότερους από 120.000 θανάτους από το 2006[28]
Το Μεξικό κατατάσσεται πρώτο στην Αμερική και έβδομο στον κόσμο ως προς τον αριθμό των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο.[29][30][31] Είναι επίσης μία από τις 17 χώρες που χαρακτηρίζονται από μεγάλη βιοποικιλότητα στον κόσμο. Ως προς τη φυσική βιοποικιλότητα το Μεξικό είναι η πέμπτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο με βάση τη σχετική κατάταξη.[32] Η πλούσια πολιτιστική και βιολογική κληρονομιά του Μεξικού, καθώς και η μεγάλη ποικιλία της χώρας ως προς το κλίμα και τη γεωγραφία της, το καθιστούν σημαντικό τουριστικό προορισμό: το 2018, ήταν η έκτη χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο, με 39 εκατομμύρια τουριστών εκτός Μεξικού.[33] Το Μεξικό είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών, του G20, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), του φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού, του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, της Κοινότητας της Λατινικής Αμερικής και των κρατών της Καραϊβικής, και του Οργανισμού Ιβηροαμερικανικών Κρατών.
Μετά την ανεξαρτησία της Νέας Ισπανίας από την Ισπανία, αποφασίστηκε ότι η νέα χώρα θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσά της, την Πόλη του Μεξικού, η οποία ιδρύθηκε το 1524 στη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας των αυτοχθόνων Αζτέκων Μέξικο-Τενοτστιτλάν. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τη γλώσσα Νάουατλ, αλλά η σημασία της δεν είναι γνωστή. Η προέλευσή της εικάζεται ότι είναι η λέξη Μέξτλι ή Μεχίτλι, η οποία αποδίδεται ως ιερή ονομασία για τον θεό του πολέμου και πατριάρχη των Αζτέκων, τον Ουιτζιλοπότστλι. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η λέξη Μέξικο σημαίνει τον χώρο όπου ζει ο Μεχίτλι. Μια εναλλακτική υπόθεση αναφέρει ότι η λέξη Μέξικο σημαίνει «το μέρος του κέντρου της Σελήνης» ή «το μέρος του κέντρου της λίμνης της Σελήνης» αναφερόμενη στη λίμνη Τεξκόκο. Το όνομα της πόλης μεταφράστηκε στην ισπανική γλώσσα και με βάση τις ισπανικές φωνητικές αξίες ως «Μεξικό».
Η επίσημη ονομασία του κράτους άλλαξε μαζί με τη μορφή του πολιτεύματος. Σε δύο περιπτώσεις (1821-1823 και 1863-1867), η χώρα ήταν γνωστή ως «Μεξικανική Αυτοκρατορία» (Imperio Mexicano, Ιμπέριο Μεχικάνο). Και οι τρεις συνταγματικές αναθεωρήσεις (1824, 1857 και 1917, η ισχύουσα) χρησιμοποίησαν την ονομασία «Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού» (Estados Unidos Mexicanos Εστάδος Ουνίδος Μεχικάνος). Η ονομασία «Δημοκρατία του Μεξικού» είχε χρησιμοποιηθεί στη συνταγματική αναθεώρηση του 1836.
Τα παλαιότερα ανθρώπινα τέχνεργα που έχουν βρεθεί στο Μεξικό είναι πέτρινα εργαλεία που βρέθηκαν στην κοιλάδα του Μεξικού και κατασκευάστηκαν πριν περίπου 10.000 χρόνια.[34] Το Μεξικό είναι η περιοχή όπου εξημερώθηκε το καλαμπόκι, η ντομάτα και τα φασόλια, με αποτέλεσμα τη μετατροπή των κοινωνιών κυνηγών-συλλεκτών σε μόνιμα αγροτικά χωριά περίπου το 5000 π.Χ.[35] Ανάμεσα στους πρώτους σύνθετους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό ήταν οι Ολμέκοι, οι οποίοι άκμασαν στις ακτές του κόλπου το 1500 π.Χ.[36]
Στην επακόλουθη προκλασική περίοδο, οι Μάγια και οι Ζαποτέκοι ανέπτυξαν περίτεχνα κέντρα στο Καλακμούλ και στο Μόντε Αλμπάν αντίστοιχα. Την ίδια περίοδο αναπτύσσονται τα πρώτα πραγματικά μεσοαμερικανικά συστήματα γραφής. Η γραπτή παράδοση έφτασε στην κορωνίδα της με την κλασική ιερογλυφική γραφή των Μάγια.[37] Στο κεντρικό, η κλασική περίοδος είδε την άνοδο του Τεοτιουακάν, μια στρατιωτική και εμπορική αυτοκρατορία της οποίας η πολιτική επιρροή έφτανε μέχρι τους Μάγια στον νότο. Το Τεοτιουακάν, με περισσότερους από 150.000 κατοίκους, έχει μερικές από τις μεγαλύτερες πυραμίδες στην προκολομβιακή Αμερική.[38] Μετά την πτώση του Τεοτιουακάν το 600 μ.Χ. αναδείχθηκαν άλλα κέντρα, όπως το Σοτσικάλκο.
Υπήρχαν δύο πολιτιστικά κέντρα πριν από την ισπανική κατοχή, ένα στον βορρά, των Τολτέκων και ένα στον νότο, των Μάγια. Τα δύο βασίλεια διατηρούσαν μεταξύ τους καλές σχέσεις. Το βασίλειο όμως των Τολτέκων καταστράφηκε από τις επιδρομές των διάφορων φυλών από τον βορρά και από τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις, γύρω στον 12ο - 13ο αιώνα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και η φυλή των Αζτέκων, που ανήκαν στην ίδια φυλή με τους Τολτέκους.
Στα 1519 αποβιβάστηκε στο Μεξικό ο Ερνάν Κορτές με 500 κονκισταδόρ και αναζητώντας χρυσό, αποφάσισε να κατακτήσει την αυτοκρατορία των Αζτέκων.[39] Εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των φυλών, κατάκτησε για λογαριασμό της Ισπανίας το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού, προσηλυτίζοντας τους Μεξικανούς δια πυρός και σιδήρου και με την Ιερά Εξέταση στον χριστιανισμό. Ο Μοντεζούμα Β΄ προσπάθησε ανεπιτυχώς να τον σταματήσει προσφέροντάς του δώρα. Λίγο αργότερα ακολούθησε επιδημία ευλογιάς, την οποία μετέφεραν οι Ισπανοί και για την οποία οι Μεσοαμερικανικοί δεν είχαν ανοσία, αποδεκατίζοντάς τους.[40] Σύμφωνα με κάποια υποτυπώδη απογραφή που έγινε, ο πληθυσμός στα 1670 - 1690 δεν ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο περίπου από τα 8-9 που υπήρχαν πριν 100 χρόνια. Οι Ισπανοί ονόμασαν την περιοχή Νέα Ισπανία και έκτισαν την πόλη του Μεξικού στη θέση του Τενοτστιτλάν, πρωτεύουσας των Αζτέκων.
Το 1810 ένας μιγάς ιερέας, ο Μιγκέλ Ιδάλγο ι Κοστίγια (Miguel Hidalgo y Costilla) κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Ισπανών, αλλά τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν τις 31 Ιουλίου 1811. Την ηγεσία ανέλαβε ο Χοσέ Μαρία Μορέλος, καταλαμβάνοντας πόλεις-κλειδιά. Μέχρι το 1820, η επανάσταση είχε καταπνιγεί, μέχρι που ο Αγουστίν δε Ιτουρμπίδε πήρε το μέρος του Βισέντε Γκερρέρο και τις 24 Αυγούστου 1821 ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπέγραψε το διάταγμα της ανεξαρτησίας του Μεξικού. Ο Ιτουρμπίδε αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας, αλλά μια εξέγερση εναντίον του το 1823 δημιούργησε τις Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού. Πρώτος πρόεδρος ορίστηκε ο Γουαδελούπε Βικτόρια. Το 1829, ο Γκερρέρο κατήργησε τη δουλεία.
Το 1836, στην εξουσία ανέβηκε ο Αντόνιο Λόπες ντε Σάντα Άννα. Σε αντίδραση για την αναστολή του συντάγματος, παραμελημένες ακριτικές περιοχές αποσχίστηκαν, σχηματίζοντας τη Δημοκρατία του Τέξας, τη Δημοκρατία του Ρίο Γκράντε και τη Δημοκρατία του Γιουκατάν. Το Τέξας αργότερα εντάχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ακολούθησε Αμερικανομεξικανικός πόλεμος την περίοδο 1846-48, με τη λήξη του οποίου το Μεξικό αναγκάστηκε να παραχωρήσει περίπου το ένα τρίτο των εδαφών του στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανάμεσα στις οποίες ήταν η Άνω Καλιφόρνια και το Νέο Μεξικό. Οι Αμερικανοί αγόρασαν το 1854 τμήματα της σημερινής Αριζόνα και του Νέου Μεξικού.[41] Μετά την ανατροπή του Σάντα Άννα το 1857, ακολούθησε τριετής εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα σε συντηρητικούς και φιλελεύθερους, ο οποίος έληξε με νίκη των φιλελευθέρων του Μπενίτο Χουάρες.
Το 1859 προσφέρθηκε στον Μαξιμιλιανό της Αυστρίας το στέμμα του Μεξικού, το οποίο όμως αρχικά αρνήθηκε. Τελικά το 1863, ύστερα από πιέσεις του Ναπολέοντα Γ΄, δέχθηκε την πρόταση. Το 1864, ο γαλλικός στρατός καταλαμβάνει το Μεξικό, για να απελευθερωθεί και πάλι 3 χρόνια αργότερα από το Χουάρες. Με την αποχώρηση του γαλλικού στρατού, ο Μαξιμιλιανός τουφεκίστηκε στο Κερέταρο στις 19 Ιουνίου του 1867.
Ο Πορφίριο Ντίας ήταν ηγετική μορφή στην πολιτική ζωή της χώρας στο τέλος του 19ου αιώνα. Η περίοδος εξουσίας του σημαδεύτηκε από οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, αλλά και από κοινωνική ανισότητα και πολιτική καταστολή. Η αποτυχία να βρεθεί ο διάδοχός του στον προεδρικό θώκο και καταγγελίες για νοθεία στις εκλογές του 1910 οδήγησαν στη Μεξικανική Επανάσταση το 1910, αρχικά υπό την ηγεσία του πολιτικού αντιπάλου του Ντίας, Φρανσίσκο Μαδέρο. Ο Μαδέρο εξελέγη πρόεδρος, αλλά ανατράπηκε και δολοφονήθηκε το 1913 και η επανάσταση αναζωπυρώθηκε, και ο Πάντσο Βίγια και ο Εμιλιάνο Ζαπάτα σχημάτισαν τους δικούς τους στρατούς. Μια τρίτη δύναμη, ο συνταγματικός στρατός του Βενουστιάνο Καρράνσα κατάφερε να λήξει τον πόλεμο το 1920, τροποποιώντας το σύνταγμα του 1857. Υπολογίζεται ότι ο πόλεμος οδήγησε στον θάνατο 900.000 ανθρώπων σε σύνολο πληθυσμού 15 εκατομμυρίων το 1910.[42][43]
Τον Καρράνσα διαδέχθηκε στην προεδρία ο Άλβαρο Ομπρεγόν και το 1924 ο Πλούταρκο Ελίας Κάγιες. Το 1929, ο Κάγιες ίδρυσε το Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα (αργότερα Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα - PRI), το οποίο κυβέρνησε το Μεξικό μέχρι το 2000. Ανάμεσα στο 1940 και το 1980, το Μεξικό βίωσε περίοδο οικονομικής ανάπτυξης,[44] αλλά οι κοινωνικές ανισότητες παρέμειναν. Επιπλέον, η εξουσία του PRI έγινε σταδιακά αυταρχική και καταπιεστική.[45] Το 1994, η οικονομία του Μεξικού κατέρρευσε, με αποτέλεσμα την αποστολή πακέτου βοηθείας από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, αλλά μετά από μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις ανέκαμψε το 1999 είχε ρυθμό ανάπτυξης σχεδόν 7%.[46] Το 2000, για πρώτη φορά μετά από 71 χρόνια, το PRI έχασε τις προεδρικές εκλογές, από το Κόμμα Εθνικής Δράσης και τον Βισέντε Φοξ. Το 2006 τον διαδέχθηκε ο Φελίπε Καλδερόν. Στις εκλογές του 2012, το PRI νίκησε πάλι και πρόεδρος ανακηρύχθηκε ο Ενρίκε Πένια Νιέτο. Το 2018 νικητής των προεδρικών εκλογών αναδείχθηκε ο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ.
Η χώρα γενικά αποτελείται από απέραντες πεδιάδες, ψηλά οροπέδια, οροσειρές και υψίπεδα. Το έδαφος χωρίζεται σε δύο σχεδόν ίσα μέρη από τον Τροπικό του Καρκίνου. Τα δύο τρίτα της επιφάνειας του Μεξικού είναι ορεινά και καταλαμβάνονται από οροπέδια και βουνά. Στο βόρειο τμήμα βρίσκονται οι μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι και επικρατούν διάφορα είδη κάκτων, καθώς και άλλα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της ξηρασίας και των λίγων βροχών. Αντίθετα η βλάστηση στα παράλια, καθώς και στο νότιο τμήμα του οροπεδίου, είναι τελείως διαφορετική. Στα χαμηλότερα επικρατεί κυρίως η σαβάνα, στα ψηλότερα επικρατούν τα αειθαλή και τα φυλλοβόλα, στα νότια και στα νοτιοανατολικά τα τροπικά δάση, στην πλευρά του Ατλαντικού τα υγρά αειθαλή δάση και στην πλευρά του Ειρηνικού δάση από φυλλοβόλα δέντρα.
Οι περισσότερες οροσειρές ακολουθούν κατεύθυνση από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με εξαίρεση την Κορδιλιέρα Νεοβολκάνικα, ηφαιστειογενή οροσειρά στην οποία βρίσκονται τα ψηλότερα βουνά του Μεξικού, με ψηλότερα το Πίκο ντε Ορισάμπα ή Σιτλατέπετλ (5.636 μ.) και το Ποποκατέπετλ (5.426 μ.). Η σημαντικότερη πάντως είναι η Δυτική Σιέρρα Μάδρε στα δυτικά, που ακολουθεί πορεία παράλληλη με την ακτογραμμή του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελεί τμήμα των Βραχωδών Ορέων. Οι κορυφές τις ξεπερνούν τα 3.000 μ. ιδιαίτερα στις περιοχές Ταραουμάρα και Τεπεουάνες. Η λιγότερο απόκρημνη Ανατολική Σιέρρα Μάδρε φτάνει σε μέσο ύψος τα 2.000-2.500 μ.. Η Νότια Σιέρρα Μάδρε είναι επέκταση της Σιέρρα ντε Μπάχα Καλιφόρνια.
Το κλίμα στα παράλια είναι υποτροπικό με πολύ θερμά και υγρά καλοκαίρια ενώ στο εσωτερικό είναι ηπειρωτικό. Βασικό όμως στοιχείο, για τη διαμόρφωση του κλίματος, είναι η απόσταση από τη θάλασσα και το υψόμετρο. Η πανίδα του Μεξικού αποτελείται από διάφορα τρωκτικά, στα ορεινά δάση υπάρχουν αρκούδες, πάνθηρες, πούμα, λύγκες, ελάφια, μυρμηγκοφάγοι κλπ. Στα νότια μπορεί να συναντήσει κανείς πιθήκους, τάπιρους και ιαγουάρους.
Εκτός από το υψόμετρο, κι άλλοι τοπικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για το υφιστάμενο κλίμα, όπως το γεωγραφικό πλάτος. Στις χαμηλές ζώνες, νότια του τροπικού, επικρατεί τροπικό κλίμα µε ετήσιες βροχοπτώσεις που κυμαίνονται από 1.000 έως πάνω από 2.500 χλστ. το έτος και μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 22 °C. Η τυπική βλάστηση είναι αυτή του τροπικού δάσους της βροχής, πυκνότερη εκεί όπου οι βροχοπτώσεις είναι πιο έντονες, όπως στην πεδιάδα του Ταμπάσκο και σε ορισμένα τμήματα του Καμπέτσε και του Γιουκατάν. Χαρακτηριστικά σαβάνας επικρατούν στη βύθιση της Μπάλσας, τις παράκτιες πεδιάδες της Βερακρούς, καθώς και στα κεντρικά και βόρεια της χερσονήσου του Γιουκατάν. Επίσης, εύκρατο κλίμα παρατηρείται στο οροπέδιο του Ανάχουακ και σε άλλες επίπεδες περιοχές µε μέτριο υψόμετρο και µε μέση θερμοκρασία από 15 ως 22 °C, με ετήσιες βροχοπτώσεις 700 χλστ.
Προστατευόμενες περιοχές
Στην περιοχή της χερσονήσου της Μπάχα Καλιφόρνια βρίσκονται οι εθνικοί δρυμοί του κόλπου της Καλιφόρνια και του δέλτα του ποταμού Κολοράντο, των νησιών του κόλπου της Καλιφόρνια και του Ελ Βισκαϊνο όπου συναντάται πολλά είδη Φαλαινών. Υπάρχει, επίσης, το Εθνικό Πάρκο της Οροσειράς του Σαν Πέντρο Μάρτιρ. Στα βόρεια της χώρας συναντώνται επίσης πλήθος προστατευόμενων περιοχών: το Ελ Πινακάτε και η Μεγάλη Έρημος του Αλτάρ στη Σονόρα, τα δάση των κορυφών της Μαχάλκα και η ξηρόφιλη ενδημική βλάστηση της βύθισης του Μαπιμί στην Τσιουάουα, η όαση του Νοβίγιος, σε μια άγονη περιοχή της Κοαουίλα, το Λα Μιτοιλία, στο Ντουράνγκο, και ο δρυμός του Ελ Σιέλο στην Ταμαουλίπας. Στις κεντρικές περιοχές ξεχωρίζουν ο δρυμός της οροσειράς Μασατλάν, στο Χαλίσκο και στην Κολίμα, το Εθνικό Πάρκο Νεβάδο ντε Κολίµα, στην ίδια περιοχή, και οι λίμνες της Σεμποάλα, στο Ιδάλγο, σε μια από τις κοιλάδες της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα.
Το Μεξικό έχει το 15ο μεγαλύτερο ονομαστικό ΑΕΠ και την 11η μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο 1995-2002 ήταν 5,1%. Μέχρι το 2050, το Μεξικό μπορεί να έχει γίνει η πέμπτη με έβδομη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή αργύρου, πέμπτη στον χρυσό, δεύτερη στον χαλκό, μόλυβδο και ψευδάργυρο. Υπάρχουν ακόμη τεράστια κοιτάσματα κάρβουνου, τσίγκου, καδμίου, ενώ ακόμη εξορύσσονται βισμούθιο, ουράνιο, αντιμόνιο, σιδηρομετάλλευμα, μολυβδένιο, υδράργυρος, πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η βιομηχανία ηλεκτρονικών του Μεξικού έχει αναπτυχθεί τεράστια την τελευταία δεκαετία. Το Μεξικό έχει την έκτη μεγαλύτερη βιομηχανία ηλεκτρονικών στον κόσμο μετά την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν. Το Μεξικό είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρονικών ειδών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εξήγαγε ηλεκτρονικές πλακέτες, ημιαγωγούς, ηλεκτρονικές συσκευές, εξοπλισμός επικοινωνιών και τηλεοράσεις LCD. Η μεξικανική βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών αυξήθηκε κατά 20% μεταξύ 2010 και 2011, από τον σταθερό ρυθμό ανάπτυξής του 17% μεταξύ 2003 και 2009.[47] Επί του παρόντος, τα ηλεκτρονικά είδη αντιπροσωπεύουν το 30% των εξαγωγών του Μεξικού.[47]
Το Μεξικό παράγει τα περισσότερα αυτοκίνητα από κάθε χώρα της Βόρειας Αμερικής. [48] Η βιομηχανία παράγει τεχνολογικά πολύπλοκα εξαρτήματα και συμμετέχει σε ορισμένες δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης.[49] Οι "μεγάλοι τρεις" (General Motors, Ford και Chrysler) λειτουργούν στο Μεξικό από τη δεκαετία του 1930, ενώ η Volkswagen και η Nissan έχτισαν τα εργοστάσιά τους τη δεκαετία του 1960.[50] Μόνο στην Πουέμπλα, 70 βιομηχανίες ανταλλακτικών συγκεντρώνονται γύρω από τη Volkswagen.[49] Στη δεκαετία του 2010, η επέκταση του κλάδου αυξανόταν. Μόνο το 2014, ανακοινώθηκαν επενδύσεις άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τον Σεπτέμβριο του 2016 η Kia motors άνοιξε ένα εργοστάσιο αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων [51] και με την Audi να ανοίγει επίσης ένα εργοστάσιο συναρμολόγησης αυτοκινήτων στην Πουέμπλα την ίδια χρονιά.[52] Η BMW, η Mercedes-Benz και η Nissan έχουν επί του παρόντος εργοστάσια υπό κατασκευή.[53]
Η εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία εκπροσωπείται από την DINA SA, η οποία κατασκευάζει λεωφορεία και φορτηγά από το 1962,[54] και η νέα εταιρεία Mastretta κατασκευάζει το σπορ αυτοκίνητο υψηλών επιδόσεων Mastretta MXT. [55] Το 2006, το εμπόριο με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά αντιπροσώπευε σχεδόν το 50% των εξαγωγών του Μεξικού και το 45% των εισαγωγών του. Κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εμπορικό έλλειμμα 46,0 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Μεξικό.[56] Τον Αύγουστο του 2010 το Μεξικό ξεπέρασε τη Γαλλία και έγινε ο 9ος μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικού χρέους.[57] Ωστόσο η εμπορική και οικονομική εξάρτηση από τις ΗΠΑ προκαλεί ανησυχία.[58]
Τα εμβάσματα από Μεξικανούς πολίτες που εργάζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες αντιστοιχούν στο 0,2% του ΑΕΠ του Μεξικού [59] που ισοδυναμούσε με 20 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως το 2004 και είναι η δέκατη μεγαλύτερη πηγή ξένου εισοδήματος μετά το πετρέλαιο, τις βιομηχανικές εξαγωγές, τα μεταποιημένα αγαθά, τα ηλεκτρονικά είδη, τη βαριά βιομηχανία, τα αυτοκίνητα, τις κατασκευές, τα τρόφιμα, τις τραπεζικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.[60] Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα του Μεξικού, τα εμβάσματα το 2008 ανήλθαν σε 25 δισεκατομμύρια δολάρια.[61]
Ενέργεια
Η παραγωγή ενέργειας στο Μεξικό ελέγχεται από δύο κρατικές επιχειρήσεις, την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ηλεκτρισμού και την Pemex. Η Pemex είναι υπεύθυνη για την εξόρυξη, μεταφορά και διακίνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και είναι μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο όσον αφορά τα έσοδα, τα οποία έφτασαν τα 86 δις δολάρια ΗΠΑ το 2010.[62][63][64] Το Μεξικό είναι ο έκτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως, με ημερήσια παραγωγή 3,7 εκατομμυρίων βαρελιών.[65]
Τηλεπικοινωνίες
Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών κυριαρχείται κυρίως από την Telmex, που ιδιωτικοποιήθηκε το 1990. Μέχρι το 2006, η Telmex είχε επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Κολομβία, το Περού, τη Χιλή, την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλοι παίκτες στην εγχώρια βιομηχανία είναι οι Axtel, Maxcom, Alestra, Marcatel, AT&T Mexico.[66] Λόγω της μεξικανικής γεωγραφίας, η παροχή σταθερής τηλεφωνικής υπηρεσίας σε απομακρυσμένες ορεινές περιοχές είναι δαπανηρή και η διείσδυση των τηλεφωνικών γραμμών κατά κεφαλήν είναι χαμηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που ανέρχεται στο 40%. Ωστόσο, το 82% των Μεξικανών άνω των 14 ετών έχουν κινητό τηλέφωνο. Η κινητή τηλεφωνία έχει το πλεονέκτημα ότι προσεγγίζει όλες τις περιοχές με χαμηλότερο κόστος και ο συνολικός αριθμός των συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτόν των σταθερών, με εκτίμηση 63 εκατομμύρια χρήστες.[67] Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών ελέγχεται από την κυβέρνηση μέσω της Cofetel.
Το μεξικανικό δορυφορικό σύστημα είναι εγχώριο και λειτουργεί 120 επίγειους σταθμούς. Υπάρχει επίσης εκτεταμένο δίκτυο ραδιοφωνικών πομπών μικροκυμάτων και σημαντική χρήση οπτικών ινών και ομοαξονικού καλωδίου. [67] Οι μεξικανικοί δορυφόροι λειτουργούν από τη Satélites Mexicanos (Satmex), μια ιδιωτική εταιρεία, η οποία είναι ηγέτιδα στη Λατινική Αμερική και που εξυπηρετεί τόσο τη Βόρεια όσο και τη Νότια Αμερική, [68] προσφέροντας υπηρεσίες μετάδοσης, τηλεφώνου και τηλεπικοινωνιών σε 37 χώρες της Αμερικής, από τον Καναδά μέχρι την Αργεντινή. Μέσω επιχειρηματικών συνεργασιών, η Satmex παρέχει συνδεσιμότητα υψηλών ταχύτητων.[69] Η Satmex διατηρεί τον δικό της δορυφορικό στόλο με το μεγαλύτερο μέρος του να σχεδιάζεται και να κατασκευάζεται στο Μεξικό. Σημαντικοί παίκτες στον κλάδο των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών είναι η Televisa, η μεγαλύτερη μεξικανική εταιρεία μέσων ενημέρωσης στον ισπανόφωνο κόσμο, [70]η TV Azteca και η Imagen Televisión.
Μεταφορές
Το οδικό δίκτυο στο Μεξικό είναι εκτεταμένο και όλες οι περιοχές της χώρας καλύπτονται από αυτό[71] με έκταση 366.095 χλμ. [72] από τα οποία τα 116.802 χλμ. είναι ασφαλτοστρωμένα. [73] Από αυτά, 10.474 χλμ. είναι δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας με πολλές λωρίδες και 9.544 χλμ. είναι αυτοκινητόδρομοι τεσσάρων λωρίδων και τα υπόλοιπα έχουν 6 ή περισσότερες λωρίδες.[73]
Ξεκινώντας από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, το Μεξικό ήταν μια από τις πρώτες χώρες της Λατινικής Αμερικής που προώθησε την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων [74] και το δίκτυο καλύπτει 30.952 χλμ.[75] Ο Υπουργός Επικοινωνιών και Μεταφορών του Μεξικού πρότεινε μια σιδηροδρομική σύνδεση υψηλής ταχύτητας που θα μεταφέρει τους επιβάτες της από την Πόλη του Μεξικού στην Γκουανταλαχάρα του Χαλίσκο. [76][77] Το τρένο, το οποίο θα ταξιδεύει με 300 χιλιόμετρα την ώρα,[78] θα επιτρέπει στους επιβάτες να ταξιδέψουν από την Πόλη του Μεξικού στην Γκουανταλαχάρα σε μόλις 2 ώρες.[78] Το συνολικό έργο προβλεπόταν να κοστίσει 240 δισεκατομμύρια πέσος, ή περίπου 25 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ [76] και χρηματοδοτείται από κοινού από τη μεξικανική κυβέρνηση και τον τοπικό ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένου του δισεκατομμυριούχου μεγιστάνα των επιχειρήσεων του Μεξικού Κάρλος Σλιμ.[79] Η κυβέρνηση της πολιτείας Γιουκατάν χρηματοδοτεί επίσης την κατασκευή μιας γραμμής υψηλής ταχύτητας που θα συνδέει τις πόλεις Κοζουμέλ με τη Μερίντα και την Τσιντζέν Ιντζά με το Κανκούν.[80]
Το Μεξικό έχει 233 αεροδρόμια με ασφαλτοστρωμένους διαδρόμους. Από αυτά, τα 35 μεταφέρουν το 97% της επιβατικής κίνησης.[75] Το διεθνές αεροδρόμιο της Πόλης του Μεξικού παραμένει το πιο πολυσύχναστο στη Λατινική Αμερική και το 36ο πιο πολυσύχναστο στον κόσμο [81] μεταφέροντας 45 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως.[82]
Τουρισμός
Από το 2017, το Μεξικό ήταν η 6η χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο και είχε το 15ο υψηλότερο εισόδημα από τον τουρισμό στον κόσμο, το οποίο είναι επίσης το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική.[83] Η συντριπτική πλειονότητα των τουριστών έρχεται στο Μεξικό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά και ακολουθούν η Ευρώπη και η Ασία. Ένας μικρότερος αριθμός προέρχεται επίσης από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.[84] Στην Έκθεση Ανταγωνιστικότητας Ταξιδίων και Τουρισμού 2017, το Μεξικό κατατάχθηκε στην 22η θέση παγκοσμίως, η οποία ήταν 3η στην Αμερική.[85]
Οι ακτές του Μεξικού φιλοξενούν πολλά τμήματα ακτών. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, το σύνολο των ακτών είναι υπό ομοσπονδιακή ιδιοκτησία, δηλαδή όλες οι παραλίες της χώρας είναι δημόσιες. Στη χερσόνησο του Γιουκατάν, ένας από τους πιο δημοφιλείς παραλιακούς προορισμούς είναι το θέρετρο του Κανκούν, ειδικά μεταξύ των φοιτητών κατά τη διάρκεια των ανοιξιάτικων διακοπών. Ακριβώς στην ανοικτή θάλασσα βρίσκεται το παραλιακό νησί Μουχέρες, και στα ανατολικά είναι το νησί Όλμποξ. Στα νότια του Κανκούν βρίσκεται η παράκτια λωρίδα που ονομάζεται Ριβιέρα Μάγια και περιλαμβάνει την παραλιακή πόλη Πλάγια ντελ Κάρμεν και τα οικολογικά πάρκα Σκαρέτ και Σελ-α. Στα νότια του Κανκούν είναι το ιστορικό λιμάνι του Τουλούμ, που εκτός από τις παραλίες του, είναι αξιοσημείωτο για τα ερείπια των Μάγια στην πλευρά του βράχου.
Στην ακτή του Ειρηνικού βρίσκεται ο αξιοσημείωτος τουριστικός προορισμός του Ακαπούλκο. Κάποτε ήταν προορισμός των πλουσίων και των διάσημων, με τις παραλίες να είναι γεμάτες κόσμο και οι ακτές φιλοξενούν πλέον πολλά πολυώροφα ξενοδοχεία και καταστήματα. Στο νότιο άκρο της χερσονήσου της Μπάχα Καλιφόρνια βρίσκεται το θέρετρο Κάμπο Σαν Λούκας, μια πόλη γνωστή για τις παραλίες και το ψάρεμα.[86] Πιο βόρεια κατά μήκος της Θάλασσας του Κορτές βρίσκεται η Μπαϊα ντε λα Κονσεψιόν, μια άλλη παραλιακή πόλη γνωστή για το επαγγελματικό ψάρεμα της.
Εξαιτίας της πλούσιας ιστορίας και πολιτισμού του, το Μεξικό διαθέτει τον έκτο μεγαλύτερο αριθμό μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και τον μεγαλύτερο στη Βόρεια Αμερική. Το 2015 ήταν ο 9ος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός παγκοσμίως, με 32,1 εκατομμύρια διεθνές αφίξεις.
Διακυβέρνηση
Αρχηγός κράτους και κυβέρνησης είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική αλλά δεν επιβάλλεται. Η μορφή διακυβέρνησης έχει εγκαθιδρυθεί βάσει του Συντάγματος του 1917, το οποίο καθορίζει τρία επίπεδα: την ομοσπονδιακή, την πολιτειακή και τη δημοτική. Όλοι οι αξιωματούχοι και των τριών επιπέδων εκλέγονται από το εκλογικό σώμα μέσω αναλογικής είτε ενισχυμένης αναλογικής είτε μέσω επιλογής δια μέσω άλλων ανώτερων εκπροσώπων.
Εκλογές
Διεξάγονται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Οι πιο πρόσφατες γενικές εκλογές διεξήχθησαν τον Ιούλιο του 2018, οπότε εξελέγησαν ο Πρόεδρος, που υπηρετεί μία εξαετή θητεία και τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Το 2021 έγιναν οι ενδιάμεσες εκλογές από τις οποίες ανανεώθηκαν τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Ένοπλες Δυνάμεις
Δείτε επίσης: Στρατιωτική ιστορία του Μεξικού
Ο μεξικανικός στρατός "παρέχει ένα μοναδικό παράδειγμα στρατιωτικής ηγεσίας που μεταμορφώνεται σε πολιτική ελίτ των πολιτών, μεταφέροντας ταυτόχρονα τη βάση της εξουσίας από τον στρατό σε ένα πολιτικό κράτος".[87] Ο μετασχηματισμός προκλήθηκε από στρατηγούς της επανάστασης των δεκαετιών του 1920 και του 1930, μετά την κατάρρευση του Ομοσπονδιακού Στρατού και την πλήρη ήττα του κατά τη διάρκεια της δεκαετούς Μεξικανικής Επανάστασης.[88]
Οι Μεξικανικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν δύο κλάδους: τον Μεξικανικό Στρατό (που περιλαμβάνει τη Μεξικανική Πολεμική Αεροπορία) και το Ναυτικό του Μεξικού. Οι Μεξικανικές Ένοπλες Δυνάμεις διατηρούν σημαντική υποδομή, συμπεριλαμβανομένων εγκαταστάσεων για σχεδιασμό, έρευνα και δοκιμή όπλων, οχημάτων, αεροσκαφών, πλοίων του ναυτικού, αμυντικών συστημάτων και ηλεκτρονικών ειδών.[89][90] Επίσης βιομηχανίες κατασκευής στρατιωτικού εξοπλισμού για την κατασκευή τέτοιων συστημάτων και προηγμένα ναυπηγεία που κατασκευάζουν βαρέα στρατιωτικά σκάφη και προηγμένες τεχνολογίες πυραύλων.[91]
Τα τελευταία χρόνια, το Μεξικό έχει βελτιώσει τις τεχνικές εκπαίδευσης, τη στρατιωτική διοίκηση και τις δομές πληροφοριών και έχει λάβει μέτρα για να γίνει πιο αυτοδύναμο στον εφοδιασμό του στρατού του, σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας τα δικά του όπλα, [92] πυραύλους, [90] αεροσκάφη,[93] οχήματα, βαρύ οπλισμό, ηλεκτρονικά και αμυντικά συστήματα, [89] βαρύ στρατιωτικό βιομηχανικό εξοπλισμό και βαρέα πολεμικά πλοία.[94] Από τη δεκαετία του 1990, όταν ο στρατός κλιμάκωσε τον ρόλο του στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, έχει δοθεί αυξανόμενη σημασία στην απόκτηση πλατφορμών αερομεταφερόμενης επιτήρησης, όπως αεροσκαφών, ελικοπτέρων και ψηφιακών τεχνολογιών[89] και εξοπλισμού αστικού πολέμου και ταχεία μεταφορά στρατευμάτων.[95]
Το Μεξικό έχει τις δυνατότητες να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, αλλά εγκατέλειψε αυτή τη δυνατότητα με τη Συνθήκη του 1968 και δεσμεύτηκε να χρησιμοποιεί την πυρηνική του τεχνολογία μόνο για ειρηνικούς σκοπούς.[96] Το 1970, το εθνικό ινστιτούτο πυρηνικής έρευνας του Μεξικού διύλισε επιτυχώς ουράνιο που χρησιμοποιείται στην κατασκευή πυρηνικών όπλων, αλλά τον Απρίλιο του 2010, το Μεξικό συμφώνησε να παραδώσει το ουράνιο στις Ηνωμένες Πολιτείες.[97][98] Το Μεξικό υπέγραψε τη συνθήκη του ΟΗΕ για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων.[99]
Ιστορικά, το Μεξικό παρέμεινε ουδέτερο στις διεθνείς συγκρούσεις,[100] με εξαίρεση τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ορισμένα πολιτικά κόμματα έχουν προτείνει μια τροποποίηση του Συντάγματος για να επιτραπεί στον Μεξικανικό Στρατό, την Αεροπορία ή το Ναυτικό να συνεργάζονται με τα Ηνωμένα Έθνη σε ειρηνευτικές αποστολές ή να παρέχουν στρατιωτική βοήθεια σε χώρες που το ζητούν επίσημα.[101]
Επιβολή του νόμου
Η δημόσια ασφάλεια θεσπίζεται στα τρία επίπεδα διακυβέρνησης, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικά προνόμια και ευθύνες. Τα τοπικά και πολιτειακά αστυνομικά τμήματα είναι κατά κύριο λόγο αρμόδια για την επιβολή του νόμου, ενώ η ομοσπονδιακή αστυνομία του Μεξικού είναι υπεύθυνη για εξειδικευμένα καθήκοντα. Όλα τα επίπεδα αναφέρονται στη Γραμματέα Δημόσιας Ασφάλειας. Το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα είναι ένας συνταγματικός αυτόνομος οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τη διερεύνηση και τη δίωξη εγκλημάτων σε ομοσπονδιακό επίπεδο, κυρίως εκείνων που σχετίζονται με διακίνηση ναρκωτικών και όπλων,[102] κατασκοπείας και ληστείες τραπεζών.[103] Το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα ελέγχει και την Ομοσπονδιακή Υπουργική Αστυνομία η οποία είναι ερευνητική και προληπτική υπηρεσία.[104]
Ενώ η κυβέρνηση γενικά σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της, έχουν αναφερθεί σοβαρές καταχρήσεις εξουσίας σε επιχειρήσεις ασφαλείας στο νότιο τμήμα της χώρας και σε αυτόχθονες κοινότητες και φτωχές αστικές γειτονιές.[74] Η Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε μικρό αντίκτυπο στην αναστροφή αυτής της τάσης, ασχολούμενη κυρίως με την τεκμηρίωση, αλλά αποτυγχάνοντας να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες της για να εκδώσει δημόσιες καταδίκες στους αξιωματούχους που αγνοούν τις συστάσεις της.[105] Σύμφωνα με τον νόμο, όλοι οι κατηγορούμενοι έχουν δικαιώματα που τους εξασφαλίζουν δίκαιες δίκες και ίση ανθρώπινη μεταχείριση. Ωστόσο, το σύστημα είναι υπερφορτωμένο και κατακλύζεται από αρκετά προβλήματα.[74]
Παρά τις προσπάθειες των αρχών για την καταπολέμηση του εγκλήματος, οι περισσότεροι Μεξικανοί έχουν χαμηλή εμπιστοσύνη στην αστυνομία ή το δικαστικό σύστημα, και ως εκ τούτου, λίγα εγκλήματα αναφέρονται στην πραγματικότητα από τους πολίτες.[74] Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ακεραιότητας που μετρά την ύπαρξη και την αποτελεσματικότητα των εθνικών μηχανισμών κατά της διαφθοράς κατέταξε το Μεξικό στην 31η θέση πίσω από την Κένυα, την Ταϊλάνδη και τη Ρωσία.[106] Το 2008, ο πρόεδρος Καλντερόν πρότεινε μια σημαντική μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, η οποία εγκρίθηκε από το Κογκρέσο της Ένωσης, η οποία περιελάμβανε προφορικές δίκες, το τεκμήριο αθωότητας για τους κατηγορούμενους, την εξουσία της τοπικής αστυνομίας να ερευνά το έγκλημα—μέχρι τότε προνόμιο των ειδικών αστυνομικών μονάδων — και αρκετές άλλες αλλαγές που αποσκοπούν στην επιτάχυνση των δικαστικών αποφάσεων.[107]
Έγκλημα
Τα καρτέλ ναρκωτικών αποτελούν μεγάλη ανησυχία στο Μεξικό. [108] Ο πόλεμος των ναρκωτικών στο Μεξικό, που συνεχίζεται από το 2006, έχει αφήσει πάνω από 120.000 νεκρούς και πιθανόν άλλους 37.000 αγνοούμενους.[109] Τα μεξικανικά καρτέλ ναρκωτικών έχουν έως και 100.000 μέλη.[110] Το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωγραφίας και Στατιστικής του Μεξικού υπολόγισε ότι το 2014, το 1/5 των Μεξικανών ήταν θύματα κάποιου είδους εγκλήματος.[111] Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προειδοποίησε τους πολίτες του να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν ταξιδεύουν στο Μεξικό, εκδίδοντας ταξιδιωτικές συμβουλές στον ιστότοπό του.[112]
Ο Πρόεδρος Φελίπε Καλντερόν (2006–2012) έκανε την εξάλειψη του οργανωμένου εγκλήματος μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες της κυβέρνησής του, αναπτύσσοντας στρατιωτικό προσωπικό σε πόλεις όπου λειτουργούν καρτέλ ναρκωτικών. Αυτή η κίνηση επικρίθηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και την Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για κλιμάκωση της βίας,[113] αλλά τα αποτελέσματά της έχουν αξιολογηθεί θετικά από το Γραφείο Διεθνών Ναρκωτικών και Υποθέσεων Επιβολής του Νόμου του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ καθώς πέτυχαν πρωτοφανή αποτελέσματα με «πολλές σημαντικές επιτυχίες». [114]
Από τότε που ο Πρόεδρος Καλντερόν ξεκίνησε μια καταστολή κατά των καρτέλ το 2006, περισσότεροι από 28.000 εγκληματίες έχουν σκοτωθεί.[115][116] Από τη συνολική βία που σχετίζεται με τα ναρκωτικά, το 4% είναι αθώοι άνθρωποι,[117] ως επί το πλείστον περαστικοί και άνθρωποι παγιδευμένοι μεταξύ της ανταλλαγής πυρών. Το 90% αφορά εγκληματίες και το 6% για στρατιωτικούς και αστυνομικούς.[117] Τον Οκτώβριο του 2007, ο Πρόεδρος Καλντερόν και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ανακοίνωσαν την Πρωτοβουλία Μερίντα, ένα σχέδιο συνεργασίας για την επιβολή του νόμου μεταξύ των δύο χωρών.[118]
Περισσότεροι από 100 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης έχουν δολοφονηθεί ή εξαφανιστεί από το 2000, και τα περισσότερα από αυτά τα εγκλήματα παρέμειναν ανεξιχνίαστα, μερικώς ερευνημένα και με ελάχιστους δράστες που συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν.[119][120]
Τον Ιανουάριο του 2009 εκδηλώθηκε και η πρώτη στα χρονικά επίθεση (με χειροβομβίδες) κατά τηλεοπτικού σταθμού, την ώρα της προβολής του νυχτερινού δελτίου ειδήσεων του Grupo Televisa, στο Μοντερρέι. Μόνο το 2008, έχασαν τη ζωή τους 5.700 άτομα στον πόλεμο ανάμεσα σε συμμορίες εμπόρων ναρκωτικών και του στρατού.[121] Η μαζική απαγωγή των 43 φοιτητών στην Ιγκουάλα στις 26 Σεπτεμβρίου 2014 πυροδότησε πανεθνικές διαμαρτυρίες ενάντια στην αδύναμη αντίδραση της κυβέρνησης στις εξαφανίσεις και την εκτεταμένη διαφθορά που αφήνει ελεύθερα τις εγκληματικές οργανώσεις.[122]
Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ήταν ιδιαίτερα έντονος μετά το 1921. Το 1900 ο πληθυσμός έφτανε τα 13.600.000 κατοίκους και το 1921 τα 14.300.000, ενώ τις δύο επόμενες δεκαετίες (1921-1940) ο ρυθμός αύξησης διατηρήθηκε σε μέτρια επίπεδα και ο πληθυσμός έφτασε το 1940 τα 19,6 εκατομμύρια. Μετά το 1940 ο ρυθμός αύξησης ήταν ραγδαίος και μάλιστα το 1970 σχεδόν διπλασιάστηκε. Τη δεκαετία του 1970 αυξήθηκε ακόμη περισσότερο (40%), ενώ το η αύξηση μετριάστηκε τη δεκαετία του 1980, αλλά συνέχιζε και ήταν σημαντική. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στα υψηλά ποσοστά γεννήσεων, από τα πιο υψηλά σε χώρα µε τέτοια έκταση, και στη μείωση των θανάτων που από το 33,6% το 1900 σε επίπεδα της τάξης του 5% στα τέλη του 20ου αιώνα. Σε αυτή την αύξηση συνέβαλε επίσης η παρατεταμένη ειρήνη που ακολούθησε τη Μεξικανική Επανάσταση και η οποία δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για να σταματήσει η μετανάστευση.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 76,0 χρόνια (73,1 χρόνια οι άνδρες και 78,9 οι γυναίκες).[123]
Μετανάστευση
Δείτε επίσης: Μετανάστευση στο Μεξικό
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, περίπου 600.000 Μεξικανοί ζούσαν στο εξωτερικό, αριθμός που επταπλασιάστηκε τη δεκαετία του 1990 σε 4,4 εκατομμύρια.[124] Στο τέλος του 21ου αιώνα, ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε σε 9,5 εκατομμύρια.[124] Από το 2017, υπολογίζεται ότι 12,9 εκατομμύρια Μεξικανοί ζουν στο εξωτερικό, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, που συγκεντρώνει σχεδόν το 98% του ομογενούς πληθυσμού.[124] Η πλειοψηφία των Μεξικανών έχουν εγκατασταθεί σε πολιτείες όπως η Καλιφόρνια, το Τέξας και το Ιλινόις, ιδιαίτερα γύρω από τις μητροπολιτικές περιοχές του Λος Άντζελες, του Σικάγου, του Χιούστον και του Ντάλας-Φορτ Γουόρθ.[125] Ως αποτέλεσμα αυτών των μεγάλων μεταναστευτικών ροών των τελευταίων δεκαετιών, περίπου 36 εκατομμύρια κάτοικοι των ΗΠΑ, ή το 11,2% του πληθυσμού της χώρας, αναγνωρίστηκε ότι έχουν πλήρη ή μερική μεξικανική καταγωγή.[126] Το υπόλοιπο 2% των ομογενών έχει εγκατασταθεί στον Καναδά (86.000), κυρίως στις επαρχίες του Οντάριο και του Κεμπέκ, [127] ακολουθούμενη από την Ισπανία (49.000) και τη Γερμανία (18.000), και οι δύο ευρωπαϊκοί προορισμοί αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα δύο τρίτα των τον μεξικανικό πληθυσμό που ζει στην ήπειρο.[124] Όσον αφορά τη Λατινική Αμερική, υπολογίζεται ότι 69.000 Μεξικανοί ζουν στη Γουατεμάλα (18.000) η οποία είναι ο κορυφαίος προορισμός για ομογενείς, ακολουθούμενη από τη Βολιβία (10.000) και τον Παναμά (5.000).[124]
Εκπαίδευση
Το 2004, το ποσοστό αλφαβητισμού ήταν 97% [128] για τους νέους κάτω των 14 ετών και 91% για άτομα άνω των 15 ετών, [129] τοποθετώντας το Μεξικό στην 24η θέση στον κόσμο σύμφωνα με την UNESCO.[130]Σήμερα, το ποσοστό αλφαβητισμού στο Μεξικό είναι υψηλό, στο 94,86% το 2018, από 82,99% το 1980,[131] με τα ποσοστά αλφαβητισμού ανδρών και γυναικών να είναι σχετικά ίσα.
Το Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού κατατάσσεται στην 103η θέση του QS World University Rankings, καθιστώντας το το καλύτερο πανεπιστήμιο στο Μεξικό. Μετά έρχεται το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ανώτατης Εκπαίδευσης Μόντερεϊ ως το καλύτερο ιδιωτικό σχολείο στο Μεξικό και 158ο παγκοσμίως το 2019.[132] Οι ιδιωτικές σχολές επιχειρήσεων ξεχωρίζουν επίσης σε διεθνείς κατατάξεις, ενώ οι σχολές επιχειρήσεων του Γιουνιβερσιτάντ Παναμερικάνα και του Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ανώτατης Εκπαίδευσης Μόντερεϊ αντίστοιχα, κατατάχθηκαν στις πρώτες 10 σε έρευνα που διεξήχθη από την Wall Street Journal μεταξύ εργαζομένων εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών.[133]
Ο μεξικανικός πολιτισμός αντανακλά την πολυπλοκότητα της ιστορίας της χώρας μέσω της ανάμειξης των αυτόχθονων πολιτισμών με τον πολιτισμό της Ισπανίας, που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των 300 χρόνων της αποικιακής κυριαρχίας της Ισπανίας στο Μεξικό. Τα εξωγενή πολιτιστικά στοιχεία της Ισπανίας έχουν ενσωματωθεί στη μεξικανική κουλτούρα με την πάροδο του χρόνου.
Η εποχή του Πορφίριο Ντίας (το λεγόμενο Πορφιριάτο), στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και στην πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, σημαδεύτηκε από οικονομική πρόοδο και ειρήνη. Μετά από τέσσερις δεκαετίες εμφύλιων αναταραχών και πολέμου, το Μεξικό είδε την ανάπτυξη της φιλοσοφίας και των τεχνών, που προωθήθηκαν από τον ίδιο τον πρόεδρο Ντίας. Από τη Μεξικανική Επανάσταση και έπειτα, η πολιτιστική ταυτότητα είχε θεμελιωθεί στη μικτή φυλή (mestizaje), της οποίας ο πυρήνας ήταν το ιθαγενές (δηλαδή Αμερινδικό) στοιχείο. Υπό το φως των διαφόρων εθνοτήτων που σχημάτισαν τον μεξικανικό λαό, ο διανοούμενος Χοσέ Βασκονσέλος στο La raza cósmica (Η κοσμική φυλή) (1925) όρισε το Μεξικό ως το χωνευτήρι όλων των φυλών (επεκτείνοντας έτσι τον ορισμό του mestizo) όχι μόνο βιολογικά αλλά και πολιτισμικά επίσης.[134] Άλλοι Μεξικανοί διανοούμενοι αντιμετώπισαν την ιδέα του Lo Mexicano (ο Μεξικανός), επιδιώκοντας «να ανακαλύψουν το εθνικό ήθος της μεξικανικής κουλτούρας».[135] Τέλος, ο νομπελίστας Οκτάβιο Πας διερεύνησε την έννοια του εθνικού χαρακτήρα, της ιστορίας και του πολιτισμού του Μεξικού στο έργο του El laberinto de la soledad (ο Λαβύρινθος της Μοναξιάς).[136]
Κινηματογράφος
.jpg)
Οι μεξικανικές ταινίες από τη Χρυσή Εποχή στις δεκαετίες του 1940 και του 1950 είναι τα καλύτερα παραδείγματα του λατινοαμερικανικού κινηματογράφου, με μια τεράστια βιομηχανία συγκρίσιμη με το Χόλυγουντ εκείνων των χρόνων. Πολλές μεξικανικές ταινίες εξήχθησαν και προβλήθηκαν σε όλη τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη. Η Μαρία Καντελαρία (1943) του Εμίλιο Φερνάντεζ, ήταν μια από τις πρώτες ταινίες που βραβεύτηκαν με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1946, την πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο διάσημος ισπανός σκηνοθέτης Λουίς Μπουνιουέλ, γύρισε στο Μεξικό μεταξύ 1947 και 1965 μερικά από τα αριστουργήματά του όπως το Ξεχασμένοι από την κοινωνία (1949) και η Βιριδιάνα (1961). Διάσημοι ηθοποιοί αυτής της περιόδου περιλαμβάνουν τους Μαρία Φέλιξ, Πέδρο Ινφάντε, Ντολόρες ντελ Ρίο και Χόρχε Νεγκρέτε.
Οι Μεξικανοί σκηνοθέτες Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου (Η Επιστροφή), Αλφόνσο Κουαρόν (Gravity), Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, (Η Μορφή του Νερού), ο σεναριογράφος Γκιγιέρμο Αριάγκα και ο διευθυντής φωτογτραφίας Εμανουέλ Λουμπέζκι είναι μερικοί από τους πιο γνωστούς κινηματογραφιστές της εποχής μας. Επίσης πολλοί Μεξικανοί ηθοποιοί όπως η Σάλμα Χάγιεκ έχουν αναγνωριστεί ως σταρ του Χόλυγουντ.[137]
Μουσική
Η Μεξικανική μουσική αποτελείται από τεράστια ποικιλία μουσικών ειδών και επιρροών. Μερικές κατηγορίες παραδοσιακής μεξικάνικης μουσικής είναι οι μουσικές Μαριάτσι, Μπάντα, Νορτένι, Ραντσέρα και Κορίδος. Η παραδοσιακή μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στους Μεξικανούς και είναι παρούσα σε κάθε σημαντικό γεγονός, όπως οι γάμοι, οι γιορτές κλπ. Σε καθημερινή βάση, οι περισσότεροι Μεξικανοί ακούν σύγχρονα μουσικά είδη όπως ποπ και ροκ μουσική, τόσο στα αγγλικά όσο και στα ισπανικά. Το Μεξικό έχει τη μεγαλύτερη βιομηχανία στον χώρο του θεάματος στη Λατινική Αμερική. Κάθε χρόνο εξάγεται η μουσική Μεξικανών καλλιτεχνών τόσο σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όσο και της Ευρώπης, ιδίως στην Ισπανία.
Μερικοί γνωστοί καλλιτέχνες Μεξικανικής καταγωγής είναι ο Λουίς Μιγκέλ, ο Αλεχάντρο Φερνάντες, ο Μάρκο Αντόνιο Σολίς και η Χουλιέτα Βενέγας. Στην παραδοσιακή μουσική οι πιο διακεκριμένοι καλλιτέχνες είναι η Λίλα Ντάουνς και ο Βισέντε Φερνάντες. Δημοφιλή συγκροτήματα είναι οι Καφέ Τακούμπα, Καμίλα και Μολότοβ, μεταξύ άλλων. Μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 1990 είχε και η τραγουδίστρια Σελίνα, η οποία δολοφονήθηκε το 1995, προκαλώντας εθνικό πένθος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η μεξικανική ροκ γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο με βασικούς εκπρόσωπους του είδους το συγκρότημα «Μανά». Στον χώρο της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας, το Μεξικό έχει επίσης εξάγει μεγάλα μουσικά αστέρια με σημαντική καριέρα στο εξωτερικό, όπως ο Κάρλος Σαντάνα και η Ταλία.
Η πιο αντιπροσωπευτική μουσική του Μεξικού θεωρείται η μουσική των Μαριάτσι, που έγινε πολύ δημοφιλής στις Η.Π.Α. και διεθνώς τη δεκαετία του 1970 με καλλιτέχνες όπως Πέδρο Ινφάντε, Χόρχε Νεγρέτε, Χοσέ Αλφρέδο Χιμένες, Πέπε Αγκιλάρ και Μιγκέλ Ασέβες Μεχία. Τα κομμάτια «La cucaracha», «Besame mucho» και «Jarabe Tapatío» θεωρούνται κλασικά και διαχρονικά κομμάτια Μεξικανικής μουσικής.
Στην κλασική μουσική, ξεχώρισαν συνθέτες όπως ο Χουάν Γκουτιέρρες δε Παδίγια και ο Χερνάντο Φράνκο.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
