Πολυακόρεστο λιπαρό οξύ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Το πολυακόρεστο λιπαρό οξύ (ή απλούστερα πολυακόρεστο λίπος) είναι λιπαρό οξύ του οποίου η υδρογονανθρακική αλυσίδα περιέχει δύο ή περισσότερους διπλούς δεσμούς.[1][2] Πολυακόρεστα λιπαρά υπάρχουν σε ξηρούς καρπούς, σπόρους, ιχθυέλαια, σπορέλαια και στρείδια. Είναι "ακόρεστα" μόρια, δηλαδή περιέχουν λιγότερα από το μέγιστο αριθμό υδρογονοατόμων. Βρίσκονται σε μορφές cis ή trans ισομερών ανάλογα με τη γεωμετρία του διπλού δεσμού.
Τα κορεσμένα λίπη έχουν εύκαμπτες και ευέλικτες αλυσίδες υδρογονανθράκων που ευθυγραμμίζονται εύκολα. Οι αλυσίδες των τρανς λιπαρών ευθυγραμμίζονται ευκολότερα από των cis λιπαρών και λιγότερο από των κορεσμένων. Γενικά, τα σημεία τήξης των λιπαρών είναι μικρότερα στα cis από ότι στα trans ακόρεστα και μέγιστα στα κορεσμένα. Δείτε την ενότητα σχετικά με τη χημική δομή των λιπών για περισσότερες πληροφορίες.
Η θέση του διπλού δεσμού στην καρβοξυλική αλυσίδα των λιπαρών προσδιορίζεται με ελληνικά γράμματα. Το άτομο άνθρακα που βρίσκεται πλησιέστερα προς την καρβοξυλική ομάδα ονομάζεται άλφα (α-) άνθρακας, ο επόμενος άνθρακας είναι ο βήτα και ούτω καθεξής. Στα λιπαρά οξέα το άτομο άνθρακα της μεθυλικής ομάδας στο τέλος της υδρογονανθρακικής αλυσίδας ονομάζεται ωμέγα άνθρακας, επειδή το ωμέγα είναι το τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν έναν διπλό δεσμό σε απόσταση τριών ατόμων άνθρακα από τη μεθυλική ομάδα, ενώ τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα έχουν έναν διπλό δεσμό στον έκτο άνθρακα από τη μεθυλική ομάδα.
Τα πολυακόρεστα λίπη παρουσιάζουν ενδιαφέρον σε θέματα διατροφής, υγείας, και σε πληθώρα άλλων εφαρμογών. Τα λάδια ξήρανσης, που πολυμερίζονται με έκθεση σε οξυγόνο προς σχηματισμό στερεών ταινιών, είναι πολυακόρεστα λίπη. Παραδείγματα πολυακόρεστων αποτελούν το λινέλαιο, το έλαιο παπαρουνόσπορου, το λάδι καρυδιών και άλλα. Χρησιμοποιούνται και για την παρασκευή χρωμάτων και βερνικιών.