آرتاکوانا
From Wikipedia, the free encyclopedia
آرتاکوانا (به یونانی: Ἀρτακόανα)[1]، یکی از شهرهای باستانی حوزهٔ هریرود و مرکز و شهر عمدهٔ ولایت هریوا در ایران باستان پیش از حملهٔ اسکندر مقدونی به ایران بودهاست.
مورخان قدیم یونانی از آن به نامهای مختلف یاد کردهاند. آریان در کتابش آناباسیس آن را آرتاکوانا (Artacoana) نامیده و کورتیوس آن را آرتاکانا (Artacana) خوانده. بطلمیوس این شهر باستانی را با کمی تحریف بنام آرتیکوادنا (به یونانی: Ἀρτικαύδνα، Articaudna) یاد کرده[2]. دیودوروس هم نامش را خورتاکوانا (Chortacana) گفته و پلینی و استرابون هر دو آن را آرتاکائنا (Artacaena) نامیدهاند. بهنظر میرسد نوشته ٔ استرابون صحیحتر باشد و مرکز ساتراپی هریوا را «اَرتهکانا» مینامیدهاند که بزبان امروزی «اردکان» گفته میشود[3].
بطلمیوس در کتاب جغرافیایش نام چند شهر دیگر هریوا را نیز برده که این نمایانگر حاصلخیزی و آبادانی در هریوا بوده است. شهرهای دیگر هریوا، بگفتهٔ بطلمیوس و آریان عبارت بودند از[4][5]*:
|
|
|
|
|
|
ریشهٔ این نام هنوز نامعلوم است و اینکه آرتاکوانا همان شهر هرات امروزی باشد نیز مورد ابهام است. اگرچه موقعیت استراتژیک هرات نمایانگر باستانی بودن آن است و این گمان میرود که هر دو نام یک شهر باشند. بطلمیوس موقعیت این شهر را در شمال غرب «اسکندریه آریا» قرار داده است[2]. ازین معلوم میشود که موقعیت این شهر از مجاورت شهر اسکندریه آریا که بدست اسکندر آباد شده بود، چندان دوری نداشت. هوراس هیمن ویلسون (۱۸۶۰-۱۷۸۶) خاورشناس انگلیسی، برین عقیده است که شهرهای ارتاکوانا، اسکندریه و آریا هر سه در هرات امروزی جمع شدهاند[6]. گفتنی است در اوایل سدهٔ نوزدهم یک منشور از دوران هخامنشیان در نزدیکی هرات پیدا شده است.[7]