الغبیگ
پادشاه تیموری، ستارهشناس، ریاضیدان / From Wikipedia, the free encyclopedia
میرزا محمد طارق بن شاهرخ یا میرزا محمد تَراغای بن شاهرخ مشهور بهنام اُلُغبِیگ (۷۹۵ تا ۸۵۳ هجری قمری / ۷۷۲ تا ۸۲۸ هجری خورشیدی / ۱۳۹۴ تا ۱۴۴۹ میلادی) فرزند شاهرخ و نوهٔ تیمور از پادشاهان تیموری ایران بود. او پادشاهی ستارهشناس، ریاضیدان[1] و اهل علم و ادب بود. او در عین اینکه پادشاه بوده، کتابش با نام زیج الغبیگ از دقیقترین تقویمهای اسلامی است.[2] همچنین به افتخار او دهانه الغبیگ در کره ماه در کنار بزرگترین دانشمندان علم نجوم به نام این پادشاه دانشمند ثبت شدهاست.[3]
الغبیگ | |
---|---|
پادشاه امپراتوری تیموری | |
سلطنت | ۱۴۴۷–۱۴۴۹ میلادی |
پیشین | شاهرخ |
جانشین | عبداللطیف میرزا |
زاده | میرزا محمد تراغای ۲۲ مارس ۱۳۹۴ میلادی سلطانیه، امپراتوری تیموری، استان زنجان، ایران کنونی |
درگذشته | ۲۷ اکتبر ۱۴۴۹ میلادی (در سن ۵۵ سالگی) سمرقند، ازبکستان کنونی |
آرامگاه | |
همسر(ان) |
|
فرزند(ان) | عبداللطیف میرزا |
دودمان | دودمان تیمور |
پدر | شاهرخ |
مادر | گوهرشاد بیگم |
پیشه | اخترشناس، ریاضیدان و سلطان |
الغبیگ بهدلیل فعالیت در زمینههای ریاضیات و اخترشناسی، با مثلثات و هندسه کروی آشنا بود و به هنر و فرهنگ، علاقه داشت.[4][5] گمان میرود که او به پنج زبان عربی، فارسی، ترکی، مغولی و اندکی چینی صحبت میکرد.[6] امپراتوری تیموری در طول حکومت او به اوج فرهنگی و هنری خود و رنسانس تیموری دست یافت. سمرقند را پدرش شاهرخ تسخیر کرد و به الغبیگ داد.
او رصدخانه الغبیگ را در سمرقند بین سالهای ۱۴۲۴ و ۱۴۲۹ ساخت. دانشمندان آن را یکی از بهترین رصدخانههای جهان اسلام در آن زمان و بزرگترین رصدخانه در آسیای مرکزی میدانستند.[7] وی همچنین توسط بسیاری از پژوهشگران، بهعنوان مهمترین اخترشناس رصدکننده در قرن پانزدهم شناخته میشود.[8] او همچنین مدرسه الغبیگ (۱۴۱۷–۱۴۲۰) را در سمرقند و بخارا ساخت و این شهرها را به مراکز فرهنگی و آموزشی در آسیای مرکزی تبدیل کرد.[9]
تخصص علمی الغبیگ با مهارتهای او در حکمرانی، مطابقت نداشت و او در طول سلطنت کوتاه خود، نتوانست قدرت و اقتدار خود را تثبیت کند. در نتیجه، سایر حاکمان از جمله خانوادهٔ او از عدم کنترل او سوءاستفاده کردند و او سرانجام در سال ۸۲۸ خورشیدی توسط پسرش عبداللطیف کشته شد.[10]