بوشیدو
سبک زندگی سامورایی / From Wikipedia, the free encyclopedia
بوشیدو (ژاپنی: 武士道، روماجی: Bushidō؛ به معنای «راه جنگجو») یا راه و رسم سامورایی به منشور اخلاقی و ارزشهای طبقهٔ سامورایی در دوران پیشانوین ژاپن اشاره دارد. نام بوشیدو تا سدهٔ شانزدهم استفاده نمیشد، اما شکلهایی از این آئین از دوره کاماکورا (۱۱۹۲–۱۳۳۳) وجود داشت. اصطلاح کتبی بوشیدو نخستین بار در کتاب کویو گونکان، تقریباً در حدود سال ۱۶۱۶ میلادی، ظاهر میشود. ارکان تغییرناپذیر آن روحیهٔ رزمی، از جمله تسلط بر مهارتهای ورزشی و نظامی و همچنین نترسیدن از دشمن در جنگ است؛ اما از لحاظ تاریخی برخی از ارکان بوشیدو تحت تأثیر تفکرات بودایی ذن و کنفوسیوسگرایی شکل گرفتهاست. زندگی صرفهجویانه، مهربانی، صداقت و شرافت شخصی و همچنین تقوای فرزندی نیز بسیار مورد توجه بودهاست. با این حال، عالیترین وظیفهٔ سامورایی در قبال ارباب فئودالی خویش بود، حتی اگر این امر موجب رنج والدینش میشد. میزان جایگزینی وظیفه بر همهٔ موارد دیگر و عمق وفاداری به ارباب شاید به بهترین وجه در داستان انتقام چهل و هفت رونین در اوایل سدهٔ ۱۸ نمایان باشد.
در دوره ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۷) تفکر بوشیدو تحت تأثیر اخلاق کنفوسیوسی قرار گرفت و تبدیل به یک سیستم همهجانبه شد که بر تعهد یا وظیفه تأکید داشت. سامورایی با «انسان کامل» از نظر کنفوسیوس برابر شد و به او آموختند که کارکرد اساسی سامورایی الگوی فضیلت شدن برای طبقات فرودست است. وظیفه در درجه اول ارزشها قرار گرفت، حتی اگر منجر به نقض دیگر قوانین بوشیدو میشد.
احکام بوشیدو در اواسط سدهٔ نوزدهم اساس آموزش اخلاقی برای کل جامعه قرار گرفت، و به عنوان کانون وفاداری امپراتور ژاپن جایگزین ارباب فئودال یا دایمیو شد. بوشیدو پس از اصلاحات میجی و با ظهور ملیگرایی ژاپنی، به تقویت روحیهٔ غیرنظامیان در طول جنگ چین و ژاپن (۴۵–۱۹۳۷) و جنگ جهانی دوم کمک کرد. دستورالعملهای بوشیدو با شکست ژاپن در سال ۱۹۴۵ رسماً کنار گذاشته شد. با این حال، شکلهای معاصر بوشیدو هنوز در سازمان اجتماعی و اقتصادی ژاپن مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از ارزشهایی که در تعالیمِ بوشیدو معرفی میشود ــ همچون مهار نفس، خویشتنداری، ادب، احترام به بزرگی انسان و وفاداری به بالادست ــ هنوز هم مبنای رفتار پسندیده در نظرِ ژاپنیهاست. بوشیدو در ورزش بسیار تأثیر گذار است و عناصر بوشیدو در ورزشهای رزمی ژاپن باقی ماندهاست.