سید ابراهیم رئیسی
هشتمین رئیسجمهور ایران از ۱۴۰۰ / From Wikipedia, the free encyclopedia
سیّد ابراهیم رئیسالساداتی مشهور به رئیسی (زادهٔ ۲۳ آذر ۱۳۳۹ در مشهد)، سیاستمدار اصولگرا، عضو جامعه روحانیت مبارز و روحانی شیعه ایرانی است که از سال ۱۴۰۰ بهعنوان هشتمین رئیسجمهور ایران مشغول به کار است.[10] او همچنین نمایندهٔ و نایبرئیس اول مجلس خبرگان رهبری[11] و نیز از سال ۱۳۹۱، دادستان کل ویژه روحانیت است.[12][13]
رئیسی پس از گذراندن تحصیلات دورهٔ ابتدایی، دروس حوزوی را نخست در مشهد و از سال ۱۳۵۴ در قم ادامه داد. تحصیلات حوزوی او تا سطح چهار حوزه علمیه است. او همچنین تحصیلات خود را در مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه داده و از رساله دکتری خود با موضوع «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کردهاست.[14] او مدت کوتاهی پس از انقلاب ۱۳۵۷، فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان در کرج آغاز کرد و سپس دادستانی همدان را نیز بهطور همزمان بر عهده گرفت. او در سال ۱۳۶۴ به تهران منتقل شد و جانشین دادستان تهران شد. رئیسی در جریان اعدامهای دستهجمعی زندانیهای سیاسی در ۱۳۶۷ یکی از اعضای هیئت رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی معروف به «هیئت مرگ» بود. با آغاز رهبری سید علی خامنهای در سال ۱۳۶۸، رئیسی با حکم محمد یزدی رئیس وقت قوه قضائیه، به عنوان دادستان تهران منصوب شد. او در سال ۱۳۷۳ به عنوان رئیس سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد و تا سال ۱۳۸۳ در این سمت بود. او از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳، معاون اول قوه قضائیه، و در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ دادستان کل کشور بود. در اسفند ۱۳۹۴، رئیسی با حکم خامنهای به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. همچنین، او در سال ۱۳۹۶ با حکم خامنهای به مدت پنج سال به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. او در سال ۱۳۹۷ از سوی خامنهای به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شد که پس از انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰ از این سمت استعفا داد.
رئیسی همچنین از سال ۱۳۹۱، دادستان کل ویژه روحانیت،[15] از سال ۱۳۸۵ نماینده خراسان جنوبی و عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان و از سال ۱۳۷۶ عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز است. او پیش از تولیت آستان قدس، تولیت امامزاده صالح را بر عهده داشت.[16] رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ نامزد اصلی اصولگرایان بود که با کسب ۳۸٬۳٪ آرا، در برابر ۵۷٪ حسن روحانی شکست خورد اما در انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰، ۶۲٫۱۷٪ آرا را به خود اختصاص داد و به عنوان رئیسجمهور منتخب برگزیده شد. دوران ریاستجمهوری او با اعتراضات گستردهای همراه بود که باعث تنش در روابط خارجی ایران، تحریمهای جدیدتر و توقف مذاکرات برجام شد.[17] با این حال معترضان در تظاهرات اهمیت زیادی به او ندادند و شعارها مستقیماً خامنهای را هدف قرار داد.[18]
رئیسی گاهی بهعنوان «یک تندروی محافظهکار» توصیف میشود.[19] او از سوی ایالات متحده به دلیل نقض حقوق بشر تحریم،[20][21][22] و توسط سازمانهای بینالمللی حقوق بشر و گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد به جنایات علیه بشریت متهم شدهاست.[23] سازمان عفو بینالملل در واکنش به رئیسجمهوری او، اعلام کرد که رئیسی باید «به خاطر جرائم بینالمللی» تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.[24][25] مجلهٔ تایم در سال ۲۰۲۱ او را یکی از ۱۰۰ نفر از تاثیرگذارترین افراد در جهان نامید.[26]