فراچاهش
From Wikipedia, the free encyclopedia
فراچاهش[1] یا جریان فراچاهنده یا خیزش آب (به انگلیسی: Upwelling)، پدیدهای اقیانوسی است که به حرکت آب متراکم، خنک تر و معمولاً سرشار از غذا از عمق پایینتر آب به سوی سطح اقیانوس گفته میشود.[2][3] این آب جایگزین آب گرمتر سطح اقیانوس که معمولاً خالی از مواد غذایی است میشود. این حرکت در اثر وزش باد صورت میگیرد. این آب سرشار از مواد مغذی با حرکت به سوی سطح رشد و تولیدمثل فرآورندههای نخستین مانند فیتوپلانکتونها را افزایش میدهد. با توجه به زیستتوده فیتوپلانکتونها و وجود آب خنک در این مناطق نواحی ای که خیزش آب در آن صورت گرفته میتوانند به وسیله مشاهدهٔ دمای خنک سطح دریا و تمرکز بالای کلروفیل آ شناسایی شوند. دسترسی بیشتر به نواحی ای که خیزش آب در آن پدید میآید منجر به بالا رفتن سطح فرآوری نخستین و در نتیجهٔ آن رشد تولید صنعت شیلات میشود. تقریباً ۲۵ درصد از کل شیلات دریایی جهان از پنج ناحیهٔ خیزش آب انجام میشود که فقط ۵ درصد از کل اقیانوسها را تشکیل میدهند.[4][5]
در مقابل جریان فراچاهنده، جریانهای فروچاهنده (Downwelling) وجود دارد که برخلاف جریان فراچاهنده، آب پُراکسیژن سطح را به لایههای عمیقتر هدایت میکند.