نمودار سهگانه
From Wikipedia, the free encyclopedia
نمودار سهگانه (به انگلیسی: Ternary Plot)، اشل یا مقیاس سهگانه، نمودار مثلثی، نمودار سیمپلکس، مثلث گیبس یا نمودار دفینتی یک نمودار باری سنتریک بر روی سه متغیر با مجموع ثابت است. این نمودار نسبت سه متغیر را با کمک مختصات مشخص شده بر روی یک مثلث متساوی الاضلاع نشان میدهد. از موارد کاربرد آن میتوان در شیمی فیزیک، سنگشناسی، کانیشناسی، متالورژی مهندسی نفت و بقیه علمهای فیزیکال برای نشان دادن ترکیبات موجود در سیستمهای مرکب از سه گونه ماده نام برد.
در ژنتیک جمعیت، عموماً از این نمودار به عنوان نمودار دفینتی یاد میشود. در نظریه بازیها نیز با نام نمودار سیمپلکس (به انگلیسی: Simplex plot) شناخته شدهاست.[1] نمودارهای سهگانه، ابزاری برای تجزیه و تحلیل دادههای ترکیبی در اشل سه بعدی هستند.
در یک نمودار سهگانه، مجموع نسبتهای سه متغیر a, b و c باید مقدار ثابتی مانند K شود. در اکثر موارد مقدار ثابت K برابر با مقادیر ۱٫۰ یا ۱۰۰٪ است. از آن جایی که در نمودار رسم شده برای تمامی مواد a+b+c=K است، هیچ متغیری مستقل از دیگر متغیرها نیست و با داشتن تنها دو متغیر میتوان مختصات نقطه مشخص کنندهٔ یک نمونه را بر روی نمودار مشخص کرد. بهطور مثال، c باید برابر با K-a-b باشد. به این دلیل که این سه مقدار نمیتوانند به صورت مستقل تغییر کنند یا به عبارتی تنها دو درجه آزادی وجود دارد، میتوان ترکیب این سه متغیر را در دو بعد رسم کرد.