کمان ای*
From Wikipedia, the free encyclopedia
کمان اِی* (Sagittarius A*, Sgr A*) یک منبع رادیویی نجومی درخشان و بسیار فشرده در مرکز کهکشان راه شیری است. تصور میرود که این جرم یک سیاهچاله کلانجرم باشد. از لحاظ ظاهری در مرز صورت فلکی کمان و عقرب قرار دارد. کمان ای* (Sagittarius A*, Sgr A*)[1]) در حدود ۵٫۶ درجه جنوب دایره البروج،[2] و از نظر بصری نزدیک به خوشه ستارهای پروانه (M6) و لاندا کژدم (شولای سابق) قرار دارد. کمان ای* محل یک سیاهچاله بسیار پرجرم است،[3][4] مانند؛ اجرام پرجرم در مرکز بیشتر کهکشانهای مارپیچی و بیضیشکل.
اطلاعات رصدی مبدأ مبدأ (ستارهشناسی) اعتدال مبدأ (ستارهشناسی) | |
---|---|
صورت فلکی | کمان (صورت فلکی) |
بعد | ۱۷h ۴۵m ۴۰٫۰۴۵s |
میل | ۲۷٫۹″ ۰′ −۲۹° |
اخترسنجی | |
فاصله | ۲۵٬۹۰۰ ± ۱٬۴۰۰ سال نوری (۷٬۹۴۰ ± ۴۲۰ پارسک) |
جزئیات | |
جرم | (۴٫۳۱ ± ۰٫۳۸) × ۱۰۶M☉ or (۴٫۱ ± ۰٫۶) × ۱۰۶ M☉ |
انتخاب نام (ساگیتاریوس *Sagittarius A) به این صورت ناشی از دلیلهای تاریخی است: در سال ۱۹۵۴،[5] جان دی کراوس به همراه «هسین-چینگ کو» و «شان مت» منابع رادیویی را؛ که با تلسکوپ رادیویی دانشگاه ایالتی اوهایو با فرکانس ۲۵۰ مگاهرتز شناسایی و فهرست کرده بودند، منابع آن فرکانسها را بر اساس بخشهایی از صورت فلکی مرتب کردند و حرف اختصاص داده شده به آنها به دلخواه و (A) نشان دهندهٔ درخشانترین منبع رادیویی در صورت فلکی بود. نشان ستاره (*) هم به دلیل «هیجانانگیز» بودن کشف آن در نظر گرفته میشده[6] و در فیزیک اتمی، نامگذاری اتمهای در حالت برانگیخته نیز با یک ستاره نشان داده میشود.
نتیجهٔ مشاهدات چندین ستارهٔ در حال گردش به دور کمان ای*؛ به ویژه ستاره اس۲، برای تعیین جرم و حد بالای شعاع این جسم مورد استفاده قرار گرفتهاست. بر اساس جرم و محدودیت شعاع دقیق فزاینده، اخترشناسان به این نتیجه رسیدهاند که کمان ای* سیاهچالهٔ کلانجرم مرکزی کهکشان راه شیری است. مقدار فعلی جرم آن برابر ۴٫۱۵۴ میلیون (± ۰٫۰۱۴) جرم خورشیدی است.[7]
راینهارد گنتزل و آندرهآ ام. گز جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۰ را برای کشف این که کمان ای* یک جرم فشردهٔ بسیار پرجرم است و در حال حاضر «سیاهچاله» تنها توضیح قابل قبول شناخته شده برای آن است، دریافت کردند.[8]
در ۱۲ مهٔ ۲۰۲۲، اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ افق رویداد، تصویری از کمان ای* را منتشر کردند که با استفاده از دادههای مشاهدات رادیویی در آوریل ۲۰۱۷، تهیه شده بود،[9] که سیاهچاله بودن این شی را تأیید میکرد. این دومین تصویر تأیید شده از یک سیاهچاله، پس از سیاهچالهٔ کلانجرم مسیه ۸۷ در سال ۲۰۱۹ است.[10][11]