کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹
From Wikipedia, the free encyclopedia
کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ (۲۲ فوریه ۱۹۲۱ میلادی)، کودتایی نظامی بود که توسط رضاخان (بعدها رضا شاه)، فرمانده قزاق آتریاد همدان، سیدضیاءالدین طباطبایی[2] و با همکاری افسر بریتانیایی ژنرال ادموند آیرونساید، رئیس نیروی شمال ایران، علیه کابینه رئیس الوزرای ایران سپهدار اعظم فتحالله اکبر و نه دودمان قاجار، اجرا شد.[1][3][4] بریتانیاییها از طریق کمیته زرگنده در طراحی کودتا یا آنچه بعداً رهبران میبایست انجام میدادند، نقش داشتند.[5][6] و بر همین اساس بنا به نوشته عاقلی جهت اطمینان بازوی نظامی کودتا ۲۳ روز پیش از کودتا رضا خان با ادموند آیرونساید ملاقات کرده که در این دیدار آیرونساید به رضاخان گفته بود اگر شما قدرت را در دست بگیرید ما مخالفتی نداریم.[7] در نتیجه مذاکرات و هماهنگیهای به عمل آمده بین سیدضیاءالدین طباطبایی و رضاخان، در روز سوم اسفند قوای قزاق وارد تهران شده و ادارات دولتی و مراکز نظامی را تحت فرمان خود کردند. نزدیک به صد تن از فعالان سیاسی و رجال سرشناس بازداشت و زندانی شدند. احمدشاه قاجار و محمدحسن میرزا (ولیعهد) به کاخ فرحآباد گریختند و سپهدار رشتی (نخستوزیر) به سفارت انگلستان در تهران پناهنده شد. نتیجه کودتا، رئیسالوزرایی سیدضیاءالدین و وزیر جنگ شدن ماژور مسعود خان کیهان و سپس خود رضاخان بود.
کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
ادموند آیرونساید[1] احمدآقا سرتیپ |
احمدشاه قاجار احمد قوام | ||||||
قوا | |||||||
۳٬۰۰۰–۴٬۰۰۰ نیروی قزاق | |||||||
تلفات و خسارات | |||||||
تعدادی نیروی نظامی حکومت مرکزی (قاجار) در تهران کشته شدند. |