تفکر قالبی
From Wikipedia, the free encyclopedia
تفکر قالبی (به انگلیسی: stereotype) به یک نظر از پیش تشکیلشده در ذهن جمعی گروههایی از جامعه اشاره دارد، که مانع قضاوت و شناخت منطقی افراد نسبت به دیگران شده و ویژگیهای خاصی را به تمام اعضای یک گروه دیگر یا مجموعهای متفاوت نسبت میدهد. این امر سبب میگردد افراد برپایهٔ اطلاعاتی ناچیز و تصورهای کلیشهای خود که غالباً برگرفته از جامعه یا رسانهها است، بدون آنکه شناخت کافی از دیگران داشتهباشند، نسبت به آنها قضاوت کنند.
![]() | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
این لغت اگر در معنی منفی آن به کار رود، فرضی سادهانگارانه، اغراق شده و تحقیرآمیز را به اعضای یک گروه بهدلیل عضویت در آن گروه نسبت میدهد. کلیشهها احترام یا مشروعیت را از اشخاص به دلیل تعلّقشان به آن گروه میگیرند یا برعکس، کلیشهی مثبت احترام، ارزش و محبوبیتی غیرواقعی و برپایهای غیرمنطقی برای عدهای بدون دلیل خاصی به وجود میآورند. به عنوان مثال قضاوت در مورد افراد برپایهٔ نوع لباس آنها یا شکل ظاهری آنها.
جوئل شارون در کتاب ده پرسش از دیدگاه جامعهشناسی، تصور قالبی را اینگونه تعریف می کند: «تصورات قالبی نگرشهای بیش از حد ساده شده و مبالغه شده واقعیت هستند. آنها به ویژه برای افرادی جذابیت دارند که به قضاوت ارزشی درباره دیگران میپردازند و کسانی را که متفاوت با خودشان هستند زود محکوم میکنند...». وی بهطور کلی 6 ویژگی را برای تصور قالبی برمیشمارد: 1. تصور قالبی نقادانه است 2. تصور قالبی معمولا طبقهبندی مطلقی است 3. تصور قالبی نوعی طبقهبندی است که همهی طبقهبندیهای دیگر را در ذهن مشاهدهگر تحتالشعاع قرار میدهد 4. تصور قالبی با پیدایش شواهد و مدارک جدید تغییر نمیکند 5. تصور قالبی اصولا به گونهای دقیق ایجاد نمیشود 6. تصور قالبی مانع جستجو برای درک دلیل تفاوت انسانها با یکدیگر میشود.
واژه استریوتایپ، از استریو، کلمهای یونانی به معنی «سخت، مستحکم، غیرقابل تغییر» و کلمهٔ تایپ، کلمهای یونانی به معنی «تأثیر» میباشد. در نتیجه کلمهٔ استریوتایپ به معنی تأثیر غیرقابل تغییر (تأثیر مستحکم) میباشد.