دریاچه آرال
دریاچهای در منطقۀ آسیای میانه / From Wikipedia, the free encyclopedia
دریاچهٔ آرال (به انگلیسی: Aral Lake) یا دریاچهٔ خوارزم (به انگلیسی: Kharazm Lake) یک دریاچهٔ آب شور در آسیای میانه، میان قرهقالپاقستان در کشور ازبکستان در جنوب و قزاقستان در شمال بود. دریای آرال میلیونها سال پیش بخشی از دریای پاراتتیس بود. دریای آرال یک دریاچه اندورهیک (پرشور) بود که بین قزاقستان در شمال و ازبکستان در جنوب آن قرار داشت که در دهه ۱۹۶۰ شروع به کوچک شدن کرد و در دهه ۲۰۱۰ تا حد زیادی خشک شد. در منطقه آکتوبه و کیزیلوردا قزاقستان و منطقه خودمختار کاراکالپاکستان ازبکستان قرار داشت. این نام تقریباً از زبانهای مغولی و ترکی به «دریای جزایر» ترجمه میشود، که اشارهای به تعداد زیادی جزیره (بیش از ۱۱۰۰) است که زمانی در آبهای آن پراکنده بودند. حوضه آبریز دریای آرال ازبکستان و بخشهایی از افغانستان، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ترکمنستان را در بر میگیرد. دریاچه آرال که قبلاً چهارمین دریاچه بزرگ جهان با مساحت ۶۸۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۶۳۰۰ مایل مربع) بود، در دهه ۱۹۶۰ پس از منحرف شدن رودخانههایی که از آن تغذیه میکردند توسط پروژههای آبیاری شوروی شروع به کوچک شدن کرد. تا سال ۲۰۰۷، به ۱۰٪ از اندازه اصلی خود کاهش یافت و به چهار دریاچه تقسیم شد: دریای آرال شمالی، حوضههای شرقی و غربی دریای آرال جنوبی که زمانی بسیار بزرگتر بود، و دریاچه میانی کوچکتر بارساکلمز. تا سال ۲۰۰۹، دریاچه جنوب شرقی ناپدید شد و دریاچه جنوب غربی به یک نوار نازک در لبه غربی دریای جنوبی سابق عقبنشینی کرد. در سالهای پس از آن، جریانهای گاهبهگاه آب سبب تجدید دریاچه جنوب شرقی شده است که گاهی به میزان کمی دوباره پر میشود. تصاویر ماهوارهای ناسا در اوت ۲۰۱۴ نشان داد که برای اولین بار در تاریخ مدرن حوضه شرقی دریای آرال کاملاً خشک شده است. حوضه شرقی اکنون صحرای آرالکم نامیده میشود. در تلاشی در قزاقستان برای نجات و دوباره پر کردن دریای آرال شمالی، سد دایک کوکارال در سال ۲۰۰۵ تکمیل شد. در سال ۲۰۰۸، سطح آب ۱۲ متر (۳۹ فوت) بالاتر از سال ۲۰۰۳ بود. از سال ۲۰۱۳، شوری کاهش یافت و ماهیها دوباره به تعداد کافی برای برخی از ماهیگیریها حضور داشتند. پس از بازدید از مویناک در سال ۲۰۱۱، بان کی مون، دبیرکل پیشین سازمان ملل، کوچک شدن دریای آرال را «یکی از بدترین بلایای زیستمحیطی سیاره» نامید. صنعت ماهیگیری منطقه که زمانی پررونق بود، ویران شده و بیکاری و مشکلات اقتصادی را به همراه داشته است. آب رودخانه سیر دریا برای آبیاری حدود دو میلیون هکتار (۵۰۰۰۰۰ هکتار) از زمینهای کشاورزی در دره فرغانه استفاده میشود. منطقه دریای آرال به شدت آلوده است و به دنبال آن مشکلات بهداشت عمومی جدی است. یونسکو اسناد تاریخی مربوط به دریای آرال را به عنوان منبعی برای مطالعه تراژدی زیستمحیطی به فهرست حافظه جهانی خود اضافه کرده است.
دریاچهٔ آرال | |
---|---|
موقعیت | قزاقستان و ازبکستان، آسیای میانه |
مختصات | ۴۵° شمالی ۶۰° شرقی |
گونه | دریاچه، حوضه بسته، مخزن سد (شمال) |
درونشارشهای کلان | سیردریا (شمال) آمودریا (جنوب) |
حوضهٔ آبریز | ۱٬۵۴۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۵۹۸٬۰۰۰ مایل مربع) |
کشورهای حوضه | قزاقستان , ازبکستان , |
بیشترین درازا | متغیر |
بیشترین پهنا | متغیر |
مساحتِ رو | متغیر |
میانگین ژرفا | ۸٫۷ متر (۲۹ فوت) (شمال) ۱۵ متر (۴۹ فوت) (جنوب) |
بیشترین ژرفا | متغیر |
حجم آب | ۲۷ کیلومتر مکعب (۶٫۵ مایل مکعب) (شمال) |