متنباز
From Wikipedia, the free encyclopedia
متنباز[1] یا منبعباز (به انگلیسی: Open source) یک کد منبع است که برای اصلاح و توزیع مجدد احتمالی آزادانه در دسترس قرار میگیرد. محصولات شامل اجازهٔ استفاده از کد منبع، اسناد طراحی، یا محتوای محصول است. این معمولاً به مدل متنباز اشاره دارد که در آن نرمافزارِ منبعباز یا سایر محصولاتِ تحتِ مجوز منبعباز به عنوان بخشی از جنبش نرمافزارِ منبعباز منتشر میشوند. استفاده از این اصطلاح با نرمافزار سرچشمه گرفتهاست، اما فراتر از بخش نرمافزار گسترش یافتهاست تا سایر مطالبِ باز و اَشکال همکاری باز را پوشش دهد.
تا پیش از ترویج گستردهٔ این اصطلاح، توسعهدهندگان و تولیدکنندگان از انواع عبارات برای توصیف این مفهوم استفاده میکردند؛ اما اصطلاح متنباز (open source) با ظهور سامانهٔ عمومی، جهانی، و شبکهایِ اینترنت، و نیاز ملازم برای باز تجهیز کد مبدأ، جا افتاد. بازکردن کد مبدأ، باعث خود بهبودیِ تنوع در مدلهای تولید، مسیرهای ارتباط، و جوامع تعاملی شد. متعاقب آن، عبارت «نرمافزار متنباز» برای توصیف محیطی که در آن مسائل جدید کپیرایت، پروانه، دامنه، و مصرفکننده مطرح شد، بهوجود آمد. مدل متنباز شامل مفهوم دستورکارهای همزمان ولی متفاوت، و رویکردهای متنوع در تولید است که با مدلهای متمرکزتر توسعه چون آنهایی که معمولاً در شرکتهای نرمافزاری تجاری به کار میرود، در تضاد است. اصل و عمل عمده در توسعهٔ نرمافزار متنباز، شبهتولید بهوسیلهٔٔ دادوستد و همکاری، با محصول نهایی (و مادهٔ منبع) است که بدون هیچ هزینهای در دسترس عموم است.