موری راتبارد
اقتصاددان، تاریخدان و نظریهپرداز سیاسی امریکایی. / From Wikipedia, the free encyclopedia
موری نیوتن رتبارد (به انگلیسی: Murray Newton Rothbard) (زاده ۲ مارس ۱۹۲۶ – درگذشته ۷ ژانویه ۱۹۹۵) اقتصاددان، تاریخدان و نظریهپرداز سیاسی امریکایی است.
موری نیوتن رتبارد | |
---|---|
زادهٔ | ۲ مارس ۱۹۲۶ برانکس، نیویورک، ایالات متحده |
درگذشت | ۷ ژانویهٔ ۱۹۹۵ (۶۸ سال) نیویورک سیتی، نیویورک، ایالات متحده. |
ملیت | آمریکایی |
نهاد | انستیتوی پلیتکنیک دانشگاه نیویورک، دانشگاه نوادا، لاس وگاس |
زمینه | اقتصاد، اقتصاد سیاسی، قانون طبیعی، آنارشیسم، کنششناسی، سکهشناسی، فلسفه حقوق، اخلاق، تاریخ اقتصادی |
مکتب فکری | مکتب اتریش |
فارغالتحصیل | دانشگاه کلمبیا |
تاثیرگذاران | ارسطو، تامس آکویناس، اویگن بوم فن باورک، اتین دو لا بوئسی، ادموند برک، Chodorov, فریدریش آوگوست فون هایک، Wilder Lane، لائوتسه، جان لاک، Mencken، کارل منگر، لودویگ فن میزس، Molinari, Nock، Oppenheimer، آین رند، Say، جوزف شومپیتر، هربرت اسپنسر، Spooner، بنجامین تاکر، آن روبر ژاک تورگو، Harper[1] |
مشارکتها | بنیانگذار آنارکو-کاپیتالیسم، توسیع نظریه حقوق طبیعی، پراکسولوژی و تاریخ اقتصادی |
رتبارد از چهرههای نامدار مکتب اتریشی اقتصاد بود که با طرح گونهای از آنارشیسم بازار آزاد، که خود آن را آنارکو-کاپیتالیسم مینامید، بر جنبش لیبرترین آمریکا و اندیشهی معاصر لیبرترین و لیبرالیسم کلاسیک تأثیر بنیادین گذاشت.[2][3][4] رتبارد بیش از بیست کتاب نوشته است و از او بهعنوان چهرهای مهم در جنبش لیبرتارین آمریکا یاد میشود.[5]
رتبارد بر اساس مفهوم ترتیب آنی مکتب اتریش، هواداری از اقتصاد آزاد در خلق پول، و محکوم کردن برنامهریزی متمرکز، از حذف کنترل قاهرانهی جامعه و اقتصاد به دست دولت مرکزی دفاع میکرد. او نیروی انحصاری دولت را بزرگترین خطر برای آزادی و رفاه بلندمدت مردم میدانست و حکومت را «سازمانی متشکل از ابزار سیاسی» و محلی برای غیراخلاقیترین، بیپرواترین و خودخواهترین افراد در هر جامعه میدانست که در کار چپاول سیستماتیک مردمان آزاد است.[6][7][8][9][10]
راتبارد نتیجه گرفت که همه خدمات انحصاری ارائه شده توسط دولتها میتواند به گونهای بهتر از سوی بخش خصوصی ارائه شود. او بسیاری از مقررات و قوانینی را که ظاهراً برای «منفعت عمومی» وضع شده را قدرت رباییهای خودخواهانه توسط بوروکراتهای دولتی توطئهگر میدید که خود را به طرز نامحدودی بزرگ میکنند، به گونهای که گویی تابع مکانیسم قیمت نیستند. راتبارد میگفت ناکارآمدیهایی در خدمات دولتی وجود دارد و اظهار میکرد که اگر خدمات بر اساس رقابت در بخش خصوصی ارائه شود، مکانیسم قیمت میتواند آنها را حذف کند.[11][12][13]
راتبارد به همین اندازه شرکتگرایی دولتی را محکوم کرد و بسیاری از مواردی را نقد میکرد که در آنها نخبگان کسب و کار با قدرت انحصاری دولت برای تأثیرگذاری بر قدرت و سیاست تنظیمی به نحوی که در برابر رقبایشان به ایشان نفع برساند، همکاری میکردند.[14]
او استدلال میکرد که مالیاتگیری نمادی از دزدی اجباری در مقیاس بزرگ، و «انحصار زوری» برای ممنوع کردن خرید داوطلبانه خدمات کارامدتر دفاعی و قضایی از تأمین کنندگان رقیب است.[8][15] او بانکداری مرکزی و بانکداری ذخیره کسری تحت نظام پول فیات را شکلی از اختلاس قانونی شده مورد حمایت دولت میداند و معتقد است که این نظام پولی با اصول و اخلاقیات لیبرترین در تضاد است.[16][17][18][19] رتبارد با دخالتگرایی نظامی، سیاسی و اقتصادی در امور دیگر کشورها مخالف بود.[20][21]