چهار مقاله
کتابی از نظامی عروضی سمرقندی با نام اصلی مجمعالنوادر / From Wikipedia, the free encyclopedia
چهار مقاله یا مجمعالنوادر کتابی است از نظامی عروضی سمرقندی که سدهٔ ششم هجری نگارش یافتهاست. نام اصلی کتاب مجمعالنوادر است ولی از آنجایی که در این کتاب از چهار فنِ دبیری، شاعری، طب، و نجوم، در چهار بخش جداگانه سخن رفته، از قدیم به نام چهار مقاله معروف شدهاست. کتاب در بین سالهای ۵۵۱ و ۵۵۲ هجری قمری به یکی از شاهزادگان آل شنسب تقدیم شدهاست.[1]
تصویری از کتاب چهارمقاله نظامی عروضی | |
نویسنده(ها) | نظامی عروضی |
---|---|
عنوان اصلی | مجمعالنوادر |
زبان | فارسی |
گونه رسانه | کتاب |
نویسندهٔ این کتاب، ابوالحسن نظامالدین یا نجمالدین احمد بن عمر بن علی سمرقندی معروف به نظامی عروضی از شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری است. نظامی چهار مقاله را وقف ابوالحسن حسامالدین علی، شاهزادهای از سلسلهٔ شاهان آل شنسب کرده بود و زمانی که در حال نگارش چهار مقاله بود، چهل و پنج سال را در خدمت این خاندان گذرانده بود.
چهار مقاله مشتمل بر یک حمد و ثنا، یک مقدمه، چهار گفتار، و یک مؤخره است. مقدمه شامل پنج بخش است که شامل مدح حاکمان معاصر غوری است و در مورد خلقت جهان، کرات آسمانی، ستارگان، مواد معدنی، گیاهان، حیوانات، انسان، حواس باطنی و ظاهری و حکایت و توجیهات نبوت، امامت، حاکمیت، و حکومت است. گفتارهای چهارگانه به شرح وظایف دبیران، صفات دبیر و مسائل مرتبط با آن، صفات مورد نیاز شاعران و شعر آنها، نجوم و دانش گستردهٔ مورد نیاز منجمان، و طب و نصایح پزشکان میپردازند. مؤخره نیز آرزوی موفقیت حامیان نویسنده را بیان میکند.
به دلیل رواج چهار مقاله، تعداد نسخههای چاپی آن در ایران و خارج از ایران زیاد است. نخستین چاپ انتقادی توسط محمد قزوینی تهیه و با مقدمه و یادداشتهایی منتشر شد. چاپ قزوینی توسط محمد معین تصحیح شد و با تعلیقات و یادداشتهای اضافی توسط معین و پژوهشگران دیگر منتشر شد. چهار مقاله به چندین زبان دیگر از جمله، اردو، عربی، فرانسوی، ترکی، انگلیسی، و روسی نیز ترجمه شدهاست.