Բամբակենի
բույսերի ցեղ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Բամբակ (բամբակենի) (լատին․՝ Gossypium), փիփերթազգիների (մոլոշազգիներ, տուղտազգիներ) ընտանիքի բազմամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է 35 տեսակ, որից 5-ը՝ մշակովի։ Ծառեր և թփեր են։ Մշակության մեջ օգտագործվում են միայն կյանքի առաջին տարում և այդ պատճառով էլ սխալմամբ համարվում են միամյա։ Գլխավոր արմատը լավ զարգանում է, ցողունը ճյուղավոր է, ընձյուղները՝ մոնոպոդիական և սիմպոդիական են։ Տերևաթրթեղները ունեն 3-5-7 բլթակ։ Տերևակիցները 2-ն են, կոկոնը շրջապատված է 3 ծաղկակիցներով։ Բաժակը ձուլաթերթ է, պսակը բաժանաթերթ է՝ 5 պսակաթերթերով։ Պսակաթերթերի գույնն ավելի հաճախ բաց դեղին է՝ հիմքում մոռագույն բծերով։ Երեկոյան դեմ պսակը դառնում է կարմրակապույտ։ Ինքնափոշոտում և խաչաձև փոշոտում է կատարվում։ Գինեցեյումը ցենոկարպ է, սերմնարանը՝ վերնադիր, 3-5 բնով, յուրաքանչյուր բնում մի քանի սերմնասկզբնակ։ Պտուղը տուփիկ է։ Սերմերի ամբողջ մակերեսը ծածկված է խավով և երկար մազիկներով կամ թե սերմերը լերկ են։ Էնդոսպերմ չկա։ Մազիկների երկարությունը տարբեր է՝ 10-ից մինչև 65 մմ։ Հենց մազիկների համար էլ բամբակը մշակում են։ Բամբակը շատ բազմազան կիրառություն ունի։ Սերմերից ստանում են 16-20% ճարպայուղ։
Բամբակենի | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
Կարգ | Փիփերթածաղկավորներ (Malvales) |
Ընտանիք | Փիփերթազգիներ (Malvaceae) |
Ենթաընտանիք | Փիփերթայիններ (Malvoideae) |
Տրիբա | Gossypieae |
Ցեղ | Բամբակենի (Gossypium) L., 1753 |
Ծաղկի բանաձևը՝ [1]: Ծաղկումն սկսում է հունիսին և շարունակվում է մինչև ցրտերը։ Բամբակը վայրի վիճակում աճում է երկրագնդի բոլոր մայրցամաքներում։