Իրավահաջորդության ճգնաժամ Անգլիայում (1553)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Անգլիայում 1553 թվականի իրավահաջորդության ճգնաժամն առաջացել է բողոքական թագավոր Էդուարդ VI-ի և նրա ավագ քրոջ և ժառանգորդ կաթոլիկ Մարիայի միջև չլուծված անձնական և կրոնական հակամարտության պատճառով։
Մարիային գահաժառանգությունից հեռացնելու և նրան Թյուդորների կրտսեր ճյուղից բողոքական ժառանգորդով փոխարինելու գաղափարը, Էդուարդի մոտ ծագել է դեռևս 1552 թվականի դեկտեմբերին։ 1553 թվականի հունիսին մահացու հիվանդ Էդուարդը, որը գտնվում էր ռեգենտ Ջոն Դադլիի ազդեցության տակ, իր իրավահաջորդ է նշանակել տասնվեցամյա Ջեյն Գրեյին՝ Հենրի VII-ի ծոռնուհուն` Ջոն Դադլիի հարսին։ 1553 թվականի հուլիսի 6-ին Էդուարդը մահացել է, իսկ երեք օր անց գաղտնի խորհուրդը Ջեյն Գրեյին հայտարարել է Անգլիայի թագուհի։ Մարիան, առաջ անցնելով Լոնդոնի իշխանությունների գործողություններից, փախել է Արևելյան Անգլիա, իրեն թագուհի է հռչակել և գլխավորել զինված ապստամբությունը։ Հուլիսի 13-ին, երբ Ջոն Դադլին անձամբ գլխավորել է Մարիայի դեմ ռազմական գործողությունը, նա հասցրել է մոբիլիզացնել մինչև վեց հազար զինված կողմնակիցների։ Դադլին չի համարձակվել հարձակվել Ֆրամլինգեմի ամրոցում կենտրոնացած ապստամբների գերազանցող ուժերի վրա, հեռացել է Քեմբրիջի մոտ և դադարեցրել դիմադրությունը։ Ջեյն Գրեյի կողմնակիցների երկրորդական ուժերի գործողությունները ցամաքում և ծովում և արքայադուստր Եղիսաբեթ թագուհու ջոկատի գործողությունները հակամարտության ելքի վրա չեն ազդել։ Հուլիսի 19-ին գաղտնի խորհուրդը պաշտոնանկ է արել Ջեյն Գրեյին և թագուհի հռչակել Մարիային։ Ջոն Դադլին հանձնվել է առանց կռվի, նրա դաշնակիցներն անցել են հաղթողների կողմը։ Օգոստոսի 3-ին Մարիա Տրիումֆալոն մտել է Լոնդոն և ընդունել երկրի կառավարումը։ Անգլիայում սկսվել է կաթոլիկ կոնտրեֆորմացիայի հնգամյա շրջանը[1]։
Հուլիսյան ճգնաժամի անմիջական զոհ են դարձել դավաճանության համար մահապատժի ենթարկված Ջոն Դադլին, Թոմաս Փալմերը և Ջոն Գեյթսը[2]։ Ջեյն Գրեյը, նրա ամուսինը և նրա հայրը մահապատժի են ենթարկվել կես տարի անց, Ուայեթի ապստամբության պարտությունից հետո։