Մաբ (արբանյակ)

Մաբ (անգլ.՝ Mab), Ուրան մոլորակի արբանյակն է, հայտնաբերվել է Մարկ Շոուոլտերի և Ջեք Լիսաուերի կողմից 2003 թվականի օգոստոսի 25-ին օգտագործելով Հաբլ տիեզերական աստղադիտակը^[3]։ Այն սկզբում ստացել է S/2003 U 1 ժամանակավոր անվանում^[3]։ Հետագայում այն անվանվել է Մաբ թագուհու անունով, փերիների թագուհի, ով հիշատակվում է Շեքսպիրի Ռոմեո և Ջուլիետ պիեսում^[4]։ Այն նույնպես անվանվում է Ուրան XXVI^[4]:

Մաբ (S/2003 U 1; Ուրան XXVI)
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է	25 օգոստոս 2003 թ. (Մարկ Շոուոլտերի և Ջեք Լիսաուերի կողմից)
Բացարձակ մեծություն (H)	26[1]
Հեռավորությունը Ուրանից	97 736 կմ[2]
Ուղեծրային տվյալներ
Մեծ կիսաառանցք	97 736 կմ[2]
Էքսցենտրիսիտետ	0,0025[2]
Սիդերիկ պարբերություն	0,923 օր[2]
Թեքվածություն	0,1335° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ)[2]
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ	~24 կմ[2]
Մակերևույթի մակերես	~1900 կմ²
Ծավալ	~8000 կմ³
Զանգված	~1,0 × 1016 կգ
Միջին խտություն	~1,3 գ/սմ³
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն	~0,0044 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն	~0,011 կմ/վ
Պտույտի պարբերություն	Սինքրոն[2]
Առանցքի թեքում	0,0°[2]
Ալբեդո	0,103
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան	64 Կ (−209 °C)

Քանի որ արբանյակը փոքր է և ունի մուգ մակերևույթ, այն չի նկատվել Վոյաջեր-2 կայանի կատարած լուսանկարներում 1986 թվականի Ուրանի մոտով անցման ժամանակ։ Այնուամենայնիվ, այն ավելի պայծառ է քան Պերդիտան, որը նկատվել էր Վոյաջերի կատարած լուսանկարների վրա 1997 թվականին։ Սա ստիպեց գիտնականներին կրկին վերազննել լուսանկարները, որի արդյունքւոմ էլ հայտնաբերվեց արբանյակը^[2]։

Մաբի ճշգրիտ չափերը հայտնի չեն, և եթե այն ունի նույն մակերևույթի գույն, ինչպես Պակը, նրա տրամագիծը կարող է լինել 24 կմ։ Մյուս կողմից եթե այն նման է մյուս հարևան արբանյակին՝ Միրանդային, ապա այն կարող է լինել նույնիսկ ավելի փոքր քան Կուպիդոնը և կարող է համեմատվել ամենափոքր արտաքին արբանյակների հետ^[2]։

Մաբը ենթարկվում է հղոր գրավիտացիոն հուզումների, այս հուզումների իրական աղբյուրը դեռևս պարզ չէ, սակայն ենթադրվում է որ դա հարևան արբանյակներից մեկն է^[2]։

Մաբը պտտվում է Ուրանի շուրջ նույն հեռավորության վրա, ինչպես և μ օղակը (նախկին անվանումը R/2003 U 1)։ Արբանյակը շատ մոտ է օղակի ձևավորման չափերին, քանի-որ մեծ արբանյակները ձգում են իրենց օղակի մասնիկներին, իսկ փոքրերը չունեն բավարար գրավիտացիոն ուժ դա անելու համար, և հակառակը տարբեր մանր մարմինների հետ բախվելու արդյունքում արտանետում են մասնիկներ^[5]։

Տես նաև

• Ուրանի արբանյակներ

Ծանոթագրություններ

1. Շեփարդ, Սքոթ Ս. «Ուրանի հայտնի արբանյակները». Կարնեգիի ինստիտուտ (Տիեզերական մագնետիզմի բաժին). Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
2. Շոուոլտեր, Մարկ Ռ.; Լիսաուեր, Ջեք Ջ. (2006 թ․ փետրվարի 17). «Ուրանի երկրորդ օղակ-արբանյակ համակարգը. Հայտնաբերումը և դինամիկան». Սայենս. 311 (5763): 973–977. Bibcode:2006Sci...311..973S. doi:10.1126/science.1122882. PMID 16373533.
3. Շոուոլտեր, Մարկ Ռ.; Լիսաուեր, Ջեք Ջ. (2003 թ․ սեպտեմբերի 25). «S/2003 U 1 և S/2003 U 2». ՄԱՄ թերթիկ. 8209. ISSN 0081-0304. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
4. «Մոլորակների և արբանյակների անունները և հայտնաբերողները». Մոլորակների անվանումների լրատու. ԱՄՆԵԾ Աստղաերկրաբանություն. 2006 թ․ հուլիսի 21. Վերցված է 2006 թ․ օգոստոսի 6-ին.
5. Լեյտոն, Լաուրա (2005 թ․ դեկտեմբերի 28). «Ուրանի երկրորդ օղակ-արբանյակ համակարգը». Astronomy.com. Աստղագիտություն ամսագիր. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 2-ին.

Արտաքին հղումներ

• Հաբլը հայտնաբերել է Ուրանի շուրջ պտտվող ամենափոքր արբանյակը, Հաբլ տիեզերական աստղադիտակի նորություններ (25 սեպտեմբերի 2003)
• Հաբլը հայտնաբերում է Ուրանի հսկայական օղակներ և նոր արբանյակներ, Հաբլ տիեզերական աստղադիտակի նորություններ (22 դեկտեմբերի 2005)
• Մաբը + Օղակը դիագրամ (Աստղագիտություն ամսագիր 2005)
• Մաբի տվյալները Արխիվացված 2013-12-04 Wayback Machine ՆԱՍԱ-ի Արեգակնային համակարգի հետազոտություների կայքում
• Ուրանի հայտնի արբանյակները (Սքոթ Շեփարդ)