Մասնակից:Լիան97/Ավազարկղ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ակիրա Կուրոսավա (ճապ.՝ 黒澤 明, մարտի 23, 1910, Սինագավա, Տոկիո, Ճապոնիա - սեպտեմբերի 6, 1998, Սետագայա, Տոկիո, Ճապոնիա), ճապոնացի նշանավոր ռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր։ Համաշխարհային կինոյի ամենանշանավոր ռեժիսորներից մեկը։ Կուրոսավան նկարահանել է 30 ֆիլմ իր ֆիլմարտադրության կարիերայի 57 տարիների ընթացքում։
Կուրոսավան մուտք գործեց ճապոնական ֆիլմարտադրություն 1936 թվականին։ Երկար տարիներ որպես ռեժիսորի օգնական և սցենար գրող աշխատելուց հետո, նա առաջին անգամ հանդես եկավ որպես ռեժիսոր 1943 թվականին` Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում, Սանշիրո Սուգատա (Ձյուդո Սագա) մարտական ֆիլմով։ Պատերազմից հետո քննադատորեն ընդունվեց «Հարբած հրեշտակը» ֆիլմը (1948), որում Կուրոսավան գլխավոր դերը վստահում է նախկինում ճանաչում չունեցող դերասան Տոսիրո Միֆունեին և ամրապնդում է ռեժիսորի համբավը` որպես ամենակարևոր ֆիլմ արտադրողներից մեկը Ճապոնիայում։ Այս երկուսը հետագայում համագործակցելու էին ևս 15 ֆիլմերում։ Կուրոսավայի կինը` Յոկո Յագուչին, ևս մի դեր է խաղացել նրա ֆիլմերից մեկում։
Ռասյոմոն, ֆիլմ որի պրեմիերան տեղի է ունեցել Տոկիոյում, 1951 թվականին անակնկալ կերպով արժանացավ ոսկե առյուծ մրցանակին՝ Վենետիկի կինոփառատոնում: Ֆիլմի գովազդային և քննադատական հաջողությունը, առաջին անգամ, ճապոնական ֆիլմերի արդյունաբերության արտադրանքների համար ճանապարհ բացեց դեպի արևմտյան ֆիլմարտադրություն, ինչն իր հերթին միջազգային ճանաչում բերեց այլ ճապոնացի ֆիլմարտադրողներին: 1950-ական թվականներին և 1960-ական թվականների սկզբին Կուրոսավան մոտ մեկ տարվա ընթացքում մեկ ֆիլմ է նկարահանել, ներառյալ մի շարք բարձր գնահատված (և հաճախակի վերամշակված) ֆիլմեր, ինչպիսիք են` Ապրել(1952), Յոթ Սամուրայները (1954) և Թիկնապահը (1961): 1960թ.-ից հետո նրա գործունեությունը դարձավ ավելի քիչ բեղուն, բայց նույնիսկ այդպես, նրա հետագա աշխատանքները՝ ներառյալ իր վերջին երկու ծավալուն ստեղծագործությունները Կագեմուշա (1980) և Ռան (1985), շարունակեցին մրցանակներ ստանալ, սակայն ավելի հաճախ արտեկրում, քան Ճապոնիայում:
1990թ.-ին նա ստացավ Ակադեմիայի մրցանակը կյանքի նվաճումների համար: Հետմահու նա անվանվեց «Դարի Ասիացի», «Արվեստ, գրականություն, մշակույթ» անվանակարգում՝ AsianWeek ամսագրի և CNN-ի կողմից, որտեղ ընդգրկվել էր, լինելով հինգ մարդկանցից մեկը, որոնք մեծապես նպաստել էին Ասիայի բարելավմանը 20-րդ դարում: Նրա կարիեռան արժանացել է բազմաթիվ հետադարձ հայացքների, քննադատական ուսումնասիրությունների և կենսագրությունների, տպագրության և տեսատեղեկույթի, ինչպես նաև թողարկումների, բազմաթիվ սպառողական լրատվամիջոցների ձևաչափերով:
Կենսագրություն
Մանկությունից մինչև պատերզմական տարիներ (1910–1945)
Մանկություն և երիտասարդություն (1910–35)
Ակիրա Կուրոսավան ծնվել է 1910 թ. մարտի 23-ին, Տոկիոյում: Նրա հայրը` Իսամուն (1864-1948), Սամուրայի ընտանիքի անդամ էր Ակիտա պրեֆեկտուրայից, որպես ղեկավար աշխատել է բանակի ֆիզիկական կրթության հաստատության՝ ստորին միջնակարգ դպրոցում, մինչդեռ մայրը` Շիման(1870-1952), Օսակաում ապրող վաճառականի ընտանիքից էր[1]: Ակիրան չափավոր հարուստ ընտանիքի ութերորդ և ամենաերիտասարդ զավակն էր, իր երկու հարազատների հետ(եղբայրների կամ քույրերի) , որոնք իր ծնվելու ժամանակ արդեն մեծացել էին, իսկ նրանցից մեկը մահացել էր, թողնելով Կուրոսավային որ մեծանա երեք քրոջ և եղբոր հետ[2]։
Ֆիզիկական վարժությունները պրոպագանդելու հետ մեկտեղ, Իսամու Կուրոսավան կողմ էր արևմտյան ավանդույթներին, և համարում էր, որ թատրոնը և ֆիլմերը կրթական արժեք ունեն: Նա խրախուսում էր իր երեխաներին ֆիլմեր դիտել: Փոքրիկ Ակիրան առաջին անգամ ֆիլմ դիտել է վեց տարեկանում[3]: Տղայի ձևավորման համար կարևոր ազդեցություն ուներ նրա տարական դպրոցի ուսուցիչ` պարոն Թաչիկավան, որի առաջադիմական կրթական գործունեությունն էր ոգևորել իր երիտասարդ աշակերտների մեջ՝ առաջին հերթին սերը դեպի նկարչություն, և հետո ընդհանուր առմամբ հետաքրքրություն դեպի ուսուցումը սերմանել[4]: Այս ժամանակահատվածում տղան նաև ուսումնասիրում էր գեղագրություն և Կենդո սուսերամարտ[5]:
Մանկության շրջանում մեկ այլ կարևոր ազդեցություն ունեցող մարդ էր Հեիգո Կուրոսավան` Ակիրայից չորս տարով մեծ եղբայրը: 1923 թ. Կանտոյի մեծ երկրաշարժի հետևանքով՝ որը ավերեց Տոկիոն, Հեիգոն տասներեք ամյա Ակիրային տարավ տեսնելու ավերվածությունները։ Երբ կրտսեր եղբայրը ցանկանում էր չնայել մարդկանց դիակներին և կենդանիների մարմիններին, որոնք ցրված էին ամեն տեղ, Հեիգոն արգելեց նրան փակել աչքերը, փոխարենը խրախուսեց Ակիրային որ իր վախերը դեմ առ դեմ կանգնած հաղթահարի: Որոշ մեկնաբաններ ենթադրել են, որ այս միջադեպը կազդի Կուրոսավայի հետագա ստեղծագործական կարիերայի վրա, քանի որ ռեժիսորը երբեմն տատանվում էր դեմ առ դեմ կանգնել տհաճ իրականությանը իր աշխատանքներում[6][7]:
Հեիգոն գիտականորեն շնորհալի էր, բայց շուտով, Տոկիոյի գլխավոր ավագ դպրոց ընդունվելու շանսը ձախողելուց հետո, նա սկսեց առանձնանալ ընտանիքի մյուս անդամներից՝ նախընտրելով ուշադրությունը կենտրոնացնել արտասահմանյան գրականության հանդեպ ունեցած հետաքրքրությանը[8]:1920-ական թվականների վերջին Հեիգոն դարձավ բենշի (անձայն կինոնկարող) Տոկիոյի թատրոնների համար օտարերկրյա ֆիլմեր ցուցադրող, և շատ արագ իր անունով հայտնի դարձավ: Ակիրան՝ որն այդ պահին որոշել էր նկարիչ դառնալ, տեղափոխվում է Հեիգոյի հետ, և երկու եղբայրները դառնում են անբաժան[9]: Հեիգոյի առաջնորդությամբ Ակիրան ոչ միայն ֆիլմեր է նկարում, այլ նաև թատրոնի և կրկեսի ներկայացումներ[10], ընթացքում ցուցադրելով իր նկարները և աշխատելով ձախ թևի պրոլետարական արտիստների լիգայում:Սակայն նա իր արվեստով չէր կարող բավականաչափ վաստակել, և քանի որ նա սկսել էր ընկալել պրոլետարական շարժման մեծ մասը՝ «անավարտ քաղաքական սկզբունքները անմիջապես դնել կտավին», նա կորցրեց իր խանդավառությունը նկարչության հանդեպ[11]:
1930-ական թվականներին` խոսող նկարների ավելանալու հետ կապված, Հեիգոյի նման կինոնկարողները, կորցրեցին իրենց աշխատանքը, և Ակիրան հետ վերադարձավ ծնողների մոտ: 1933 թ. հուլիսին, Հեիգոն ինքնասպան եղավ[12]: Կուրոսավան մեկնաբանել է իր հարատև կորստի զգացումը, եղբոր մահից հետո, և իր ինքնակենսագրության մեջ` որը նկարագրում է այն, գրված գրեթե կես դար իրադարձությունից հետո, վերնագրված է «Պատմություն, որի մասին չեմ ուզում պատմել»[13]: Ընդամենը չորս ամիս անց, Կուրոսավայի մեծ եղբայրը նույնպես մահանում է, թողնելով Ակիրային 23 տարեկան հասակում, դեռևս գոյատևող երեք քույրերի հետ միասին ապրող՝ Կուրոսավա եղբայրներից միակը[14][15]:
Վերապատրաստման գծով ղեկավար(1935-41)
1935 թվականին «Photo Chemical Laboratories» նոր կինոստուդիան` հայտնի որպես P.C.L (որը հետագայում դարձավ խոշոր ստուդիա, Տոհո) հայտարարություն է տեղադրում ռեժիսորի օգնականի հաստիքի համար: Թեև նա նախկինում հետաքրքրություն չէր ցուցաբերել ֆիլմի նկատմամբ` որպես մասնագիտություն, Կուրոսավան ներկայացրեց պահանջվող շարադրանքը, որը խնդրում էր դիմորդներին քննարկել ճապոնական ֆիլմերի հիմնական թերությունները, և գտնել դրանք հաղթահարելու ուղիներ: Նրա կիսա-ծաղրական պատասխանը հետևյալն էր՝ որ եթե թերությունները հիմնական լինեին, դրանք ուղղելու ոչ մի միջոց չէր լինի: Կուրոսավայի շարադրանքը արժանացավ զանգի, որի միջոցով իրեն հրավիրում էին անցնել հետագա քննությունները, և ռեժիսոր Կաժիրո Յամամոտոն, որը քննող անձնակազմի մեջ էր, հավանություն է տալիս Կուրոսավային և պնդում որ նրան ընդունեն: 1936 թ. փետրվարին, 25-ամյա Կուրոսավան միացավ P.C.L-ին[16][17]:
Իր աշխատանքային հինգ տարիների ընթացքում՝ որպես ռեժիսորի օգնական, Կուրոսավան աշխատել է բազմաթիվ ռեժիսորների օրոք, բայց նրա զարգացման մեջ ամենամեծ դերը ունեցել է Յամամոտոն: Որպես Ռ.Օ.(ռեժիսորի օգնական) իր 24 ֆիլմերից 17-ը եղել են Յամամոտոյի օրոք, որոնցից շատերը կատակերգություններ էին, հայտնի դերասան Քենիչի Էնոմոտոյին ներկայացնող, հայտնի որպես «Էնոքեն»[18]: Յամամոտոն զարգացրեց Ակիրայի տաղանդը, մեկ տարուց բարձրացնելով նրան ռեժիսոր երրորդ օգնականից՝ ռեժիսորի գլխավոր օգնականի հաստիքին[19]: Կուրոսավայի պարտավորվածությունները մեծանում են, և նա մի շարք առաջադրանքների վրա է աշխատում` սկսած բեմի շինարարությունից և ֆիլմի զարգացամումից, մինչև տեղանքի փնտրտուքի, սցենարի հղկման, փորձերի, լուսավորության, ֆիլմ կրկնօրինակելու, խմբագրելու և երկրորդ ղեկավարի[20]: Որպես ռեժիսորի օգնական Յամամոտոյի համար, Կուրոսավայի վերջին ֆիլմում՝ Ձի(1941), Կուրոսովան արեց աշխատանքի մեծ մասը, քանի որ նրա ուսուցիչը մեկ այլ ֆիլմի նկարահանումով էր զբաղված[21]:
Յամամոտոն մի կարևոր խորհուրդ էր տվել Կուրոսավային՝ որ լավ ռեժիսոր լինելու համար պետք է նաև լավ տիրապետել կինոսցենար գրելուն[22]:Կուրոսավան շուտով հասկացավ, որ իր սցենարներից պոտենցիալ եկամուտները շատ ավելի բարձր էին, քան այն, ինչ նա ստանում էր որպես ռեժիսորի օգնական[23]: Հետագայում Կուրոսավան համահեղինակ է եղել կամ գրել է իր բոլոր ֆիլմերը: Նա նաև հաճախ սցենարներ էր գրում այլ ֆիլմերի ռեժիսորների համար՝ ինչպիսիք են հակապատերազմ ֆիլմի ռեժիսոր Սացուո Յամամոտոյի ֆիլմը` «Նվաճման թևեր» (1942): Այս օտարերկյա սցենարների գրելը հարատև, շահութաբեր զբաղմունք էր, մինչև անգամ 1960-ականներ, դրանից որոշ ժամանակ հետո նա դարձավ աշխարհահռչակ[24]:
Պատերազմի ֆիլմերը և ամուսնությունը (1942-45)
1941թ.-ին «Ձի»-ն հրապարակելուց երկու տարվա ընթացքում, Կուրոսավան փնտրում էր մի պատմություն, որը նա կարող էր օգտագործել իր ռեժիսորական կարիերան սկսելու համար: 1942 թվականի վերջում, Փեարլ Հարբորում ճապոնական հարձակումից մոտ մեկ տարի հետո, , վիպասան Ցունեո Թոմիտան հրատարակեց իր Մուսաշի Միամոտոյի-ց ոգեշնչված ձյուդոյի վեպը, Սանշիրո Սուգրատան՝ որի գովազդները մեծ հետաքրքրություն առաջացրեցին Կուրոսավայի մոտ: Նա գնեց գիրքը հենց հրատարակման օրը, կարդաց այն միանգամից, և միանգամից հարցրեց Թոհոյին ֆիլմի իրավունքները պաշտպանելու համար: Կուրոսավայի նախնական բնազդը ճիշտ էր, քանի որ մի քանի օրվա ընթացքում երեք ճապոնական խոշոր ընկերություններ ևս առաջարկել էին գնել ֆիլմի իրավունքները: Թոհոն վերահսկեց իրավիճակը և Կուրոսավան սկսեց նախնական պատրաստությունները իր դեբյուտային աշխատանքի համար որպես ռեժիսոր[25][26]:
Սանշիրո Սուգատայի նկարահանումները սկսվել են Յոկոհամայում 1942 թվականի դեկտեմբերին: Պատրաստությունները հարթ անցան, բայց ամբողջական ֆիլմ ստանալը, անցած գրաքննադատների կողմից, լրիվ այլ խնդիր էր: Գրաքննության գրասենյակը համարում էր աշխատանքը առարկելի «բրիտանական-ամերիկյան», ճապոնիայի պատերազմի շրջանի չափանիշներով, , և միայն ռեժիսոր Յասուհիրո Օզույի միջամտությամբ էր (որը պաշտպանեց ֆիլմը),որ Սանշիրո Սուգատան վերջնականապես ընդունվեց հրապարակային դարձնել 1943 թ. մարտի 25-ին: (Կուրոսովան նոր էր դաձել 33 տարեկան): Ֆիլմը թե´ առևտրային, և թե´ քննադատական հաջողությունների հասավ: Այնուամենայնիվ, գրաքննության գրասենյակը հետագայում որոշում կայացրեց կտրել ֆիլմից մոտ 18 րոպե նկարահանված նյութ, որոնց մեծ մասը հիմա կորցված է համարվում[27][28]:
Հետագայում նա փոխեց իր թեման՝ անդրադառնալով պատերազմի շրջանի գործարանի կին աշխատակցուհիներին Ամենագեղեցիկը` քարոզչական ֆիլմում, որը նա նկարահանել է կիսա-վավերագրական ոճով 1944 թվականի սկզբին: Իր դերասանուհիներից իրատեսական խաղ ստանալու համար, ֆիլմի նկարահանման ընթացքում, նրանց ստիպել էր ապրել իրական գործարանում, ուտել այնտեղի սնունդը, և միմյանց կոչել կերպարների անուններով: Իր կարիերայի ընթացքում, նա նմանատիպ մեթոդներ օգտագործում է[29][30]:
Նկարահանման ընթացքում դերասանուհին, որը խաղում էր գործարանի աշխատողների առաջնորդ՝ Յոկո Յագուչին, ընտրվել էր իր գործընկերների կողմից, իրենց պահանջները ռեժիսորին ներկայացնելու համար: Աղջիկը և Կուրոսավան մշտապես վիճում էին, և այդ ամենի շնորհիվ էր, որ այդ երկուսը զարմանալի կերպով մտերմացան: 1945 թվականի մայիսի 21-ին նրանք ամուսնացան, երբ Յագուչին երկու ամիս է հղի էր (աղջիկը երբեք չշարունակեց իր դերասանական կարիերան), և նրանք միասին էին մինչև Յագուչիի մահը 1985 թվականին[31][32]: Նրանք երկու երեխա ունեցան, և երկուսն էլ կենդանի մնացին մինչև 2018 թվական: 1945 թվականին ծնված որդին` Հիասոն, որը որպես ռեժիսոր աշխատեց իր հոր վերջին նախագծերի վրա, և աղջիկը` Կազուկոն, ծնված 1954 թվականի ապրիլի 29-ին, դարձավ հագուստի դիզայներ[33]:
Իր ամուսնությունից կարճ ժամանակ առաջ Կուրոսավային ճնշում էին ստուդիայից՝ իր կամքին հակառակ, սիկվելը նկարահանելու համար: Գռեհիկորեն պրոպագանդիստական Սանշիրո Սուգաթայի երկրորդ մասը, որի պրեմիերան տեղի ունեցավ 1945 թվականի մայիսին, ընդհանուր առմամբ համարվում է իր ամենաթույլ կինոնկարը[34][35][36]:
Կուրոսավան որոշեց մի ֆիլմի համար սցենար գրել, որը կլիներ քիչ գրաքննվող և որն արտադրելու համար շատ գումար պետք չէր լինի: Մարդն ով կանգնում է վագրի պոչին հիմնված էր կաբուկի խաղի վրա, և գլխավոր դերը վստահվել էր կոմիկ Էնոկենին, որի հետ Կուրոսավան հաճախ աշխատել էր իր օգնական լինելու օրերի ընթացքում, ֆիլմի աշխատանքները ավարտվեցին 1945 թ. սեպտեմբերին: Այս ժամանակահատվածում Ճապոնիան շրջափակվեց և սկսվեց երկրի օկուպացիան: Նոր ամերիկյան գրաքննիչները մեկնաբանել են ֆիլմում պրոպագանդված արժեքները, որպես չափազանց «ավատատիրական» և արգելել աշխատանքը: (Այն չի թողարկվել մինչև 1952 թ., տարի, երբ ևս մեկ Կուրոսավայի ֆիլմը՝ Ապրելը, նույնպես թողարկվել է): Հեգնաբար, արտադրության ժամանակ ֆիլմը արդեն ճնշվել էր ճապոնական պատերազմի գրաքննիչների կողմից, քանի որ շատ արևմտյան և «ժողովրդավարական» էր, ( նրաց հատկապես դուր չէր եկել Էնոկենի մարմնավորած կատակերգական պորտերը), այնպես որ ֆիլմը, ամենայն հավանականությամբ, չէր տեսնի օրվա լույսը նույնիսկ եթե պատերազմը շարունակվեր դրա ավարտից հետո[37][38]:
Հետպատերազմյան տարիներից մինչև Կարմիր մորուքը(1946-1965)
Հետպատերազմյան առաջին աշխատանքները (1946-50)
Պատերազմից հետո, Կուրոսավան ոգեշնչված զբաղվածության ժողովրդավարական իդեալներով, ձգտում էր այնպիսի ֆիլմեր պատրաստել, որոնք նոր հարգանք կստեղծեյին անհատի և ինքնության հանդեպ: Այդպիսի առաջին ֆիլմը` Ոչ մի ափսոսանք երիտասարդների համար (1946) ոգեշնչված թե՞ 1933 թ. Թակիգավայի միջադեպի, և թե՞ Հոցումի Օզակիի պատերազմի գաղտնի գործով, քննադատեց Ճապոնիայի նախապատերազմական ռեժիմը, դրա քաղաքական ճնշման համար[Ն 1]: Հավանաբար, ռեժիսորի համար հերոսական կենտրոնական դեմքը կին է, Յուկին (Սեցուկո Հարա) , որը ծնվել է վերին միջին դասի արտոնությունով, և գալիս է հասկանալու իր արժեքները, քաղաքական ճգնաժամի ժամանակ: Բուն սցենարը պետք է նշանակալիորեն վերաշարադրվեր, և իր վիճահարույց թեմաների պատճառով (և քանի որ գլխավոր դերակատարը կին էր) քննադատություններերի էր արժանացել, բայց այնուամենայնիվ հաջողվեց նվաճել հանդիսատեսի հավանությունը, ինչը ֆիլմի վերնագրի շեղումները փոխեց դեպի հետպատերազմյան հայտնի ասացվածք[41]:
Նրա հաջորդ ֆիլմը, Մի հրաշալի կիրակի, ներկայացվեց 1947 թ. հուլիսին, կարծիքները միախառնելու նպատակով: Դա համեմատաբար պարզ և զգացմունքային սիրո պատմություն է, որը ներկայացնում է հետպատերազմյա աղքատացած զույգի, որոնք փորձում են Տոկիոյի հետպատերազմյան ավերածությունների ընթացքում վայելել, իրենց մեկ շաբաթյա հանգիստը: Ֆիլմը կրում է Ֆրանկ Կապրայի, Դ. Վ. Գրիֆֆիթի և Ֆ. Վ. Մուրնաույի ազդեցությունը, որոնցից յուրաքանչյուրը Կուրոսավայի սիրված ռեժիսորներից էր[42][43]: 1947 թ. Կուրոսավայի ներգրավվածությամբ նկարահանված մեկ այլ մարտական-արկածային թրիլեր էր` Ձյան հետքը, ղեկավարված Կուրոսավայի սցենարիստ Սենկիչին Տանիգուչիի կողմից: Այն նշանավորեց երիտասարդ եռանդուն դերասան Տոշիրո Միֆունեյի նախելույթը:Կուրոսավան էր, որ իր ուսուցչի` Յամամոտոյի հետ, միջամտել էին համոզել Տսհս ընկերությանը վերցնել Միֆունին, լսումների ընթացքում, որտեղ մի երիտասարդ չափազանց տպավորեց Կուրոսավային, բայց կարողացավ մրցավարներից մրցավարներից շատերին[44]:
Հարբած հրեշտակ-ը հաճախ համարվում է ռեժիսորի առաջին խոշոր աշխատանքը[45]: Թեև սցենարը, ինչպես Կուրոսավայի գրավման ժամանակաշրջանի բոլոր գործերը, ստիպված էին հարկադիր վերաշարադրել՝ համաձայն ամերիկյան գրաքննության, Կուրոսավան զգաց, որ սա առաջին ֆիլմն էր, որով նա կարողացավ ազատորեն ինքնաարտահայտվել: Հաստատակամորեն իրատեսական պատմություն մի բժշկի մասին, որը փորձում է փրկել պալարախտով հանցագործի, այն նաև ռեժիսորի առաջին ֆիլմն էր Տոշիրո Միֆուն- ի հետ, որը կշարունակի խաղալ հիմնական կամ հիմնական բնույթ ունեցող դերեր, (Ապրել) ռեժիսորի հաջորդ 16 ֆիլմերում: Թեպետ Միֆունը Հարբած հրեշտակ ֆիլմում չէր ընտրվել որպես գլխավոր հերոս, նրա հզոր խաղը, որպես հանցագործ, այնպես էր գերակշռել դրաման, որ նա երկրորդական կերպարից դառնում է կենտրոնական, հարբեցող բժշկին մարմնավորում էր Տակաշի Շիմուրան, որն արդեն մի քանի անգամ նկարահանվել էր Կուրոսավայի ֆիլմերում: Այնուամենայնիվ Կուրոսավան չէր ցանկանում հանգցնել երիտասարդ դերասանի հսայական եռանդը, և Միֆունի խռովարարական կերպարը այնքան լարվածության մեջ էր պահում հանդիսատեսին, որ մի քանի տարի հետո Մարլոն Բրանդոսի արհամարական դիրքը կապշեցնի ամերիկյան հանդիսատեսին[46]: Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել Տոկիոյում 1948 թ. ապրիլին, քննարկումներ խթանելու համար, և պատվական Կինեմա Ջունփոյի քննադատների քվեարկությամբ ընտրվել է որպես այդ տարվա լավագույն ֆիլմ, Կուրոսովայի երեք ֆիլմերից առաջինը, որն արժանացել է նմանատիպ պատվի[47][48][49][50]։
Կուրոսավան, պրոդյուսեր Սոժիրո Մոտոկոյի և երիտասարդ ղեկավարների, և ընկերների` Կաջիրո Յամամոտոյի, Միկիո Նարուսեյի և Սենկիչի Տանիգուչիի հետ, կազմում են նոր, անկախ արտադրական միավոր` «Կինոյի արվեստի ասոցացիա» անվանումով: (Eiga Geijutsu Kyokai): Այս կազմակերպության առաջին դեբյուտային աշխատանքը և առաջին ֆիլմը Դաիեի ստուդիայի համար, Կուրոսավան դարձրեց ժամանակակից կատարում Կազուո Կիկուտայի կողմից, և Տանիգուչիի հետ համատեղ համապատասխանեցրին այն էկրանների համար: Անաղմուկ մենամարտ-ը ներկայացրել էր Տոշիրո Միֆունին որպես իդեալական երիտասարդ բժշկի, որը պայքարում էր սիֆիլիսի դեմ, դա միտումնավոր փորձ էր Կուրոսավայի կողմից, որպեսզի կոտրի նրա մշտական հանցագործ մարմնավորելու կարծրատիպերը: Թողարկվել է 1949 թ. մարտին, դա տոմսարկղի գրավականն էր, բայց ընդհանուր առմամբ համարվում է ռեժիսորի փոքր նվաճումներից մեկը [51][52][53][54]։
1949 թ. իր երկրորդ ֆիլմը՝ որը նույպես նկարահանվել է Ֆիլմերի արվեստի ասոցիացիայի կողմից, և հրատարակվել Շինտոհո-ի կողմից, Մոլորված շունն էր: Դա դետեկտիվ ֆիլմ է (գուցե այդ ժանրում առաջին նշանակալից ճապոնական կինոնկարը) [55], որը ուսումնասիրում է Ճապոնիայի տրամադրվածությունը, հետպատերազմյան ցավալի վերականգնման ընթացքում, երիտասարդ դետեկտիվի պատմությամբ, որին մարմնավորում է Միֆունը, և նրա կենտրոնացումը ատրճանակը ետ բերելու վրա, որը գողացվել էր պատերազմի վետերան չքավորների կողմից, որոնք շարունակում էին օգտագործել այն, թալանելու և սպանելու համար: Կուրոսավայի կողմից իր սիրված գրող Ժորժ Սիմենոնի ոճով համապատասխանեցված, չհրատարակված վեպից, այն ռեժիսորի առաջին համագործակցությունն էր ռեժիսոր Ռյուզո Կիկուշիմայի հետ, որը հետագայում օգնում է գրել ևս ութ ֆիլմ: Ութ րոպե տևողությամբ, հայտնի, փաստացի անբառ հաջորդականությունը, ցույց է տալիս խուզարկուին, քողարկված որպես աղքատ վետերան, թափառելով փողոցներում և փնտրելով զենքով հանցագործին, այն ներկայացնում է իրական վավերագրական նկարահանված նյութ Տոկիոյի պատերազմի ավերվածությունների մասին, Կուրոսավայի ընկերոջ` Իշիրո Հոնդայի կողմից նկարահանված, որը Գոձիլայի ապագա ռեժիսորն է [56][57][58]։ Ֆիլմը համարվում է նախագուշակում, ժամանակակից ոստիկանության ընթացակարգային և բարեկամական ֆիլմերի ժանրերի համար [59]։
1950 թ. Ապրիլին Շոչիկու- ի կողմից թողարկված Սկանդալը ոգեշնչված էր ռեժիսորի անձնական փորձից և բարկությունից ճապոնական դեղին լրագրության նկատմամբ: Այն դետեկտիվ դրամայի և սոցիալական խնդիրների մասին ֆիլմ է, ազատ խոսքի և անձնական պատասխանատվության մասին հավակնոտ խառնուրդ, բայց նույնիսկ Կուրոսավան ավարտված աշխատանքը համարում էր էականորեն չկենտրոնացած և անբավարար, և գրեթե բոլոր քննադատները համաձայն էին նրա հետ [60]։ Այնուամենայնիվ, դա կլինի Կուրոսավայի երկրորդ ֆիլմը 1950 թ., Ռասյոմոնը, որն ի վերջո կբերի նրան և ճապոնական ֆիլմին, մի ամբողջ նոր միջազգային լսարան:
Համաշխարհային ճանաչում(1950-58)
Սկանդալ-ը ավարտելուց հետո Կուրոսավային դիմել էր Դաիեի ստուդիան, որոնք խնդրեցին ռեժիսորին մեկ այլ ֆիլմ նկարահանել իրենց համար: Կուրոսավան սցենարը ընտրում է ձգտող, երիտասարդ սցենարիստ` Շինոբու Հաշիմոտոյից, ով դիմանում է Կուրոսովային 20 տարի և ում հետ Կուրոսավան աշխատում է 9 ֆիլմում: Նրանց առաջին համատեղ ջանքերը հիմնված էին Ռիյնոսուկե Աքուտագավայի փորձարարական «Պուրակում» պատմվածքի վրա, որը պատմում է սամուրայի սպանությունը և կնոջ բռնաբարությունը տարբեր և հակասական տեսանկյուններից: Կուրոսավան պոտենցիալ տեսավ սցենարի մեջ և Հաշիմոտոյի օգնությամբ հղկեց և ընդլայնեց այն, այնուհետեւ հանձնեց աշխատանքը Դաիեի- ին, որոնք ուրախ էին ընդունել նախագիծը, ցածր բյուջեի շնորհիվ[61][62][63][64]։
Կուրոսավայի հաջորդ ֆիլմը՝ Շոչիկուի համար, «Ապուշ»-ն էր, ռեժիսորի սիրված գրող Ֆեոդոր Դոստոեվսկու վեպի վերամշակումը: Ֆիլմի ռեժիսորը տեղափոխել է գործողությունները Ռուսաստանից Հոկկիդիդո, սակայն այն շատ մոտ է բնօրինակին, որը շատ քննադատների կողմից դիտվում է վնասաբեր աշխատանքի համար: Ստուդիան հանձնարարագրեց խմբագրությանը կրճատել Կուրոսավայի օրիգինալ կրճատումից ևս 265 րոպե (մոտավորապես չորս և կես ժամ) `ընդամենը 166 րոպե, դարձնելով արդյունքի բովանդակությունը չափազանց բարդ: Խստորեն խմբագրված ֆիլմի տարբերակն այսօր համարվում է ռեժիսորի ամենաքիչ հաջողված աշխատանքներից մեկը և օրիգինալ երկար տարբերակը այլևս գոյություն չունի: Շատ սեղմված վերանայված տարբերակի ժամանակակից մեկնաբանությունները շատ բացասական էին, սակայն ֆիլմը բավականին հաջողություններ էր գրանցել տոմսարկղում, մեծապես նրա աստղերից մեկի `Սեցուկո Հարայի հայտնիության շնորհիվ [65][66][67][68]։
Միևնույն ժամանակ, Կուրոսավայից գաղտնի, Ռասյոմոնը ընտրվել էր մասնակցելու հեղինակավոր Վենետիկի կինոփառատոնին, իտալացի կինոյի ընկերության Ճապոնիայի ներկայացուցիչ Ջուլիանա Ստրամիգիոլիի ջանքերի շնորհիվ, որը տեսել և հիացրել էր ֆիլմը և համոզել Դաիեի-ն ներկայացնել այն: 1951 թ. սեպտեմբերի 10-ին Ռասյոմոնը պարգևատրվեց փառատոնի ամենաբարձր մրցանակով` Ոսկե առյուծով `ցնցելով ոչ միայն Դաիեի-ն, այլև միջազգային կինոաշխարհը, որն այդ ժամանակ մեծապես տեղյակ չէր Ճապոնիայի տասնամյակների կինեմատիկական ավանդույթների մասին[69]:
Դաիեի-ից հետո Լոս Անջելեսում համառոտ ցուցադրվեց ֆիլմի համառոտ տարբերակը, RKO- ն գնեց ԱՄՆ-ում Ռասյոմոնի բաշխման իրավունքները: Ընկերությունը բավականին մեծ գումար էր վտանգի ենթարկում: Ամերիկյան շուկայում ընդամենը մեկ ենթավերնագրով ֆիլմ է թողարկվել, իսկ Նյու-Յորքում թողարկված միակ, նախկին ճապոնական խոսակցական ֆիլմը եղել է Միկիո Նարուսեյի կատակերգությունը՝ Կինը: Եղիր վարդի նման 1937 թ.` քննադատական և տոմսարկղի ձախողումը: Այնուամենայնիվ Ռասյոմոնի գովազդային ցուցադրումը մեծապես օգնեց հզոր մեկնաբանություններով քննադատների կողմից և նույնիսկ թղթակից Էդ Սուլլիվանը, շատ հաջողակ էր: (Առաջին երեք շաբաթվա ընթացքում այն վաստակել էր 35,000 դոլար, Նյու-Յորքի մի թատրոնում, ինչը այդ ժամանակ չլսված գումար էր:)
Այս հաջողությունը, իր հերթին, հանգեցրեց 1950-ական թվականներին Ամերիկայում և Արևմուտքում ճապոնական կինոնկարների ստեղծմանը, փոխարինելով իտալական նեոնեալիստական կինոյի խանդավառությամբ[70]: Օրինակ,1952 թ. ավարտին Ռասյոմոնը հանրությանը ներկայացավ Ճապոնիայում, ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում: Ճապոնացի կինոգործիչների շարքում, որոնց աշխատանքը, արդյունքում, սկսեց նվաճել փառատոնի մրցանակներ և գովազդային թողարկումներ Արևմուտքում `Քենիջի Միզոգուչին էր (The Life of Oharu, Ugetsu, Sansho the Bailiiff) և մի փոքր ուշ Yasujirō Ozu (Tokyo Story, An Autumn Afternoon), Ճապոնիայում մեծ հարգանք վայելող արտիստներ, սակայն մինչև այս ժամանակահատվածը գրեթե անհայտ Արեւմուտքում[71]:1950-ական թվականների արևմտյան լսարանների շրջանում, Կուրոսավայի աճող հեղինակությունը ավելի շատ կնպաստեր ճապոնական կինոգործիչների հետագա սերունդների ընդունելությանը և համակրանքին արևմտյան հանդիսատեսի կողմից `սկսած Կոն Իչիկավայից, Մասակի Կոբայաշիից, Նագիսա Օշիմայից և Շոհեի Իմամուրայից, մինչև Ջուզո Իտամին, Տակեշի Կիտանոն և Տաշաշի Միքիկը:
Նրա կարիերան խթանեց իր հանկարծակի միջազգային հեղինակությանը, Կուրոսավան, այժմ վերամիավորվել էր իր նախնական կինոստուդիային` Տոհո-ին (որը շարունակելու էր արտադրել իր հաջորդ 11 ֆիլմերը),մտադիր աշխատել իր հաջորդ նախագծի վրա` Ապրել-ու: Ֆիլմի աստղերը` Տակաշի Շիմուրան, որպես քաղցկեղով հիվանդ Տոկիոյի բյուրոկրատ, Վատանաբե, մահվանից առաջ նախօրոք վերջնական որոնում է կատարում: Սցենարի համար Կուրոսավան բերեց Հաշիմոտոյին, ինչպես նաև գրող Հիդե Օգունին, որը կշարունակի գրել 12 Կուրոսավայի ֆիլմերը: Չնայած աշխատանքի մռայլ թեմային, սցենարիստները երգիծական մոտեցում ստացան, որը ոմանք համեմատում էին Բրեքթի աշխատանքի հետ, ինչպես նաև նրա հերոսի բյուրոկրատական աշխարհի և ճապոնիայում ԱՄՆ մշակութային գաղութացման հետ: (Ամերիկյան փոփ երգերի թիվը նկատելի է ֆիլմում:) Նման ռազմավարության պատճառով կինոգործիչները սովորաբար պահպանում են պատկերը սովորական դյուրազգացությունից մինչև դրամա` հերոսների մասին որոնք ունեն անբուժելի հիվանդություններ: Ապրել-ը թողարկվեց 1952 թ. հոկտեմբերին, քննարկումներ անցկացնելու համար, այն հաղթել է Կուրոսավայի համար, իր երկրորդ Կինեմա Ջունփո-ի «Լավագույն ֆիլմ» մրցանակը և հսկայական հաջողություն տոմսարկղում: Այն շարունակում է մնալ ժամանակակից դարաշրջանում ստեղծված, արտիստի բոլոր ֆիլմերից առավել ճանաչվածը[72][73][74]։
1952 թ. դեկտեմբերին, Կուրոսավան իր Ապրել-ու սցենարիստներին` Շինոբու Հաշիմոտոյին և Հիդեո Օգունին, տարավ մեկուսացված բնակավայր քառասունհինգ օրով, որպեսզի իր հաջորդ ֆիլմի` Յոթ Սամուրայների սցենարը գրեն: Սա Կուրոսավայի առաջին հատուկ սամուրայական ֆիլմն էր , ինչի ժանրի շնորհիվ Կուրոսավան առավել հայտնի կդառնար: Հասարակ պատմություն Սենգոկույի ժամանակաշրջանի Ճապոնիայի աղքատ հողագործական գյուղի մասին, որոնք վարձում են մի խումբ սամուրայների, այն ավազակների կողմից մոտալուտ հարձակումից պաշտպանելու համար, որը լիարժեք վիպերգական վերամշակում է ստացել, հսկայական դերասանական խմբով (հիմնականում կազմված Կուրոսավայի նախկին արտադրությունների փորձառուներից) և բծախնդրորեն,մանրամասն գործողություններով, ձգելով մոտավորապես երեք ու կես ժամ էկրանային ժամանակ[75]:
Երեք ամիս անցկացվեց նախապատրաստական աշխատանքների և մեկ ամիս փորձերի վրա: Նկարահանումը պահանջեց 148 օր մեկ տարվա ընթացքում, ընդհատվելով արտադրական և ֆինանսական խնդիրներով, նաև Կուրոսավայի առողջական խնդիրներով: Ֆիլմը վերջապես արձակվեց 1954 թ. ապրիլին, կես տարի առաջ` իր սկզբնական թողարկման ամսաթվից և գերազանցելով բյուջեն մոտ երեք անգամ` դարձնելով այն այդ ժամանակների ամենաթանկարժեք ճապոնական ֆիլմը: (Սակայն Հոլիվուդի ստանդարտներով դա բավականին համեստ բյուջետային արտադրանք էր, նույնիսկ այդ ժամանակների համար): Ֆիլմը դրական կրիտիկական արձագանք է ստացել և դարձել մեծ հիթ, արագ ետ բերելով այն գումարը, որը ներդրվել էր այն ստանալու համար, և ստուդիային տրամադրելով այնպիսի արտադրանք, որը նրանք կարող էին, և մտցրեցին, միջազգային շուկա, չնայած խոշոր խմբագրումներին: Ժամանակի ընթացքում և թատերական և տնային տեսահոլովակի չկտրած տարբերակի թողարկումը, հանգեցրեց ֆիլմի հեղինակության կայուն աճին: Այն այժմ դիտարկվում է որոշ վերլուծաբանների կողմից, որպես ճապոնական երբևէ ստեղծված ամենահիանալի ֆիլմը, իսկ 1979 թ.-ին ճապոնական կինոքննադատների հարցումը նույնպես այն դարձրեց լավագույն ճապոնական ֆիլմը, որը երբևէ ստեղծվել է[76][77][78]։ Մեծ Բրիտանիայի կինոյի ինստիտուտի (BFI) Sight & Sound- ի (BFI) ամենավերջին (2012) տարբերակը «Բոլոր ժամանակների մեծագույն ֆիլմերը» հարցման ժամանակ Յոթ Սամուրայը բոլոր երկրների ֆիլմերի շարքում զբաղեցրել է 17-րդ հորիզոնականը ինչպես քննադատների, այնպես էլ ռեժիսորների հարցումների արդյունքում, տեղ զբաղեցնելով 48 քննադատների եւ 22 ռեժիսորների թոփ տասնյակում[79]։
1954 թ., Խաղաղ օվկիանոսում միջուկային փորձարկումները ճապոնիայում ռադիոակտիվ փոթորիկների պատճառ էին դարձել, իսկ մարտին տեղի ունեցած մի առանձին դեպք ճապոնական ձկնորսական նավակը ենթարկել էր միջուկային տեղումների` աղետալի հետևանքներով: Այս անհանգստացնող մթնոլորտում է, որ Կուրոսավայի հաջորդ կինոնկարի` Կենդանի մնացածների գրառումի, միտքը ծնվել է: Պատմությունը վերաբերում էր տարեց գործարանի սեփականատիրոջը (Տոշիրո Միֆուն), որը այնքան վախեցած էր միջուկային հարձակման հեռանկարից, որ վճռական որոշում է տեղափոխել իր ամբողջ, ընդարձակ ընտանիքը (ինչպես իրավական ընտանիքը, այնպես էլ իր արտա-ամուսնական կապերը) ինչպես ինքն է պատկերացնում Բրազիլիայում գտնվող մի ապահով տնտեսություն: Ֆիլմի ստեղծման գործընթացը շատ ավելի սահուն անցավ, քան ռեժիսորի նախորդ ֆիլմը, սակայն նկարահանման ավարտից մի քանի օր առաջ, 41 տարեկանում մահացավ Կուրոսավայի կոմպոզիտորը՝ համագործակցող և մտերիմ ընկեր Ֆումիո Հայասական (տուբերկուլյոզից): Ֆիլմն ավարտվեց «Հայասակայի» ուսանող Մասարի Սատոյի կողմից, որը կկարողանա հաղթահարել բոլոր Կուրոսավայի հաջորդ 8 ֆիլմերը: Կենդանի մնացածների գրառումները ազատ են արձակվել 1955 թ. նոյեմբերին, խառը վերանայումներով և լռեցված հանդիսատեսի արձագանքով, դառնալով առաջին Կուրոսավայի ֆիլմը, որը գումար է կորցրել իր առաջին թատերական մեկնարկում: Այսօր շատերը համարում են, որ այն լավագույն ֆիլմերից է որը ներկայացնում է գլոբալ միջուկային փակուղու հոգեբանական հետևանքները [80][81][82]։
Կուրոսավայի հաջորդ նախագիծը, Գահն արյան մեջ , Ուիլյամ Շեքսպիրի «Մակբեթ» հավաքածուի վերամշակումը, ինչպես «Յոթի Սամուրայ»-ները Սենգոկու Էրա-ում, ներկայացրեց անգլերենի գործի դժվարին փոխակերպումը ճապոնական համատեքստում: Կուրոսավան հանձնարարեց իր առաջատար դերասանուհի` Իսուզու Յամադային, վերաբերվել աշխատանքին, կարծես թե դա ոչ թե եվրոպական գրական-դասական, այլ ճապոնական կինեմատիկական տարբերակ էր: Հաշվի առնելով Կուրոսավայի գնահատումը ճապոնական ավանդական խաղը բեմի վրա, ներկայացման մասնակիցները՝ հատկապես Յամադան, , Նոհ թատրոնի ոճավորված տեխնիկայի վրա դժվար հարմարվեցին: Այն նկարահանվել է 1956 թ-ին և ազատ է արձակվել 1957 թվականի հունվարին `մի փոքր բացասական ներքին արձագանք ստանալով, քան եղել է ռեժիսորի նախորդ ֆիլմում: Արտերկրում, Գահն արյան մեջ-ը՝ անկախ նյութի աղբյուրից վերցված ազատությունից , արագորեն մեծ տեղ վաստակեց Շեքսպիրյան ամենահայտնի վերամշակումների շրջանում [83][84][85][86]։
Դասական եվրոպական թատերական ստեղծագործության մեկ այլ վերամշակում հաջորդեց գրեթե անմիջապես, Ստորին խորությունը, Մաքսիմ Գորկիի պիեսի վրա հիմնված, տեղի ունեցավ 1957 թ. մայիսին և հունիսին: Ի տարբերություն Շեքսպիրի Գահը արյան մեջ-ի արագությամբ անցնելուն, Ստորին Խորությունը նկարահանվել է ընդամենը երկու սահմանափակ գլխով, կերպարների կյանքի սահմանափակ բնույթը ընդգծելու նպատակով: Թեպետ հավատարիմ մնալով խաղին, ռուսական նյութի այս վերամշակումը լիովին ճապոնական միջավայրին `այս դեպքում, ուշ Էդո շրջանի, ի տարբերություն նախորդ, Ապուշ- ի, համարվում էր վքրպետորեն հաջողված: Ֆիլմի պրեմիերան 1957 թ. սեպտեմբերին ներկայացվեց, ստանալով խառը կարծիքներ Արյան գահ-ի նման: Այնուամենայնիվ, որոշ քննադատներ դասակարգում են այն ռեժիսորի թերագնահատված աշխատանքների շարքին [87][88][89][90]։
Կուրոսավայի իրար հաջորդող երեք ֆիլմերը «Յոթ Սամուրայներ»-ից հետո չկարողացան ճապոնացի հանդիսատեսին գրավել նույնչափ: Ռեժիսորի աշխատանքների տրամադրվածությունը գնալով փոխվում էր դեպի վատատեսականը և մռայլը, այժմ անհատական պատասխանատվության միջոցով առաջվա եռանդը հետ բերելու հնարավորությունը հարցականի տակ էր, հատկապես «Արյան գահ»-ը և «Ստորին խորություն»-ը: Նա հասկացավ այս ամենը և միտումնավոր ձգտում էր ավելի լուսավոր, թեթև և ցվարճալի ֆիլմեր նկարել հաջորդիվ, միարժամանակ անցնելով լայնաէկրան ռեժիմին, որը ճապոնիայուն մեծ տարածում էր ստանում: Արդյունքում ստացված ֆիլմը` «Թաքնված ամրոց»-ը գործողուոյուն-արկածային-կատակերգական դրամա է, միջնադարյան արքայադստեր մասին, , նրա հավատարիմ գեներալի և երկու գյուղացիների մասին, որոնք բոլորն էլ պետք է թշնամիների ճանապարհով անցնեն, որպեսզի հասնեն իրենց տան տարածաշրջան: 1958 թ. Դեկտեմբերին թողարկված «Թաքնված ամրոց»-ը հսկայական հաջողություն է ունեցել տոմսարկղերում Ճապոնիայի և ջերմ ընդունելության է արժանացել ինչպես Ճապոնիայում, այնպես էլ արտասահմանում: Այսօր ֆիլմը շարունակում է համարվել, որպես Կուրոսավայի ամենաթեթեև ջանքերի արդյունքուն ստացված ֆիլմ, այնուամենայնիվ այն մնում է հայտնի ոչ պակաս, քանի որ դա Ջորջ Լուկասի 1977 թ. տիեզերական օպերային, աստղային պատերազմների մի քանի հիմնական ազդեցություններից մեկն է [91][92][93]։
Ընկերության ստեղծումը և Կարմիր մորուքը
Ռաշոմոն-ից սկսած Կուրոսավայի աշխատանքները զգալի աճ ապրեցին իր գործունեության շրջանում և դրան համապատասխան աճ ապրեց նաև ռեժիսորի բյուջեն: Տոհոն առնչություն ունենալով այս բարելավման մեջ, առաջարկել էր, որ ինքը կարող է օգնել ֆինանսավորելով հենց իր սեփական աշխատանքները, հետևաբար փոքրացնելով ստուդիայի պոտենցիալ կորուստները, այդ պայմանով իր հերթին էլ նա ավելի շատ գեղարվեստական ազատություն կարող էր թույլ տալ իրեն, որպես համահեղինակ: Կուրոսավան համաձայնեց և Կուրոսավա արտադրական ընկերությունը հիմնվել է 1959 թ. ապրիլին, Տոհոյի հետ և վերջինս որպես գլխավոր բաժնետեր[94]:
Չնայած վտանգելով իր գումարը, Կուրոսավան ընտրեց մի պատմություն, որը ուղղակիորեն քննադատում էր ճապոնական բիզնեսը և քաղաքական վերնախավին, քան նախորդ աշխատանքներից որևէ մեկը: «Վատ քունը լավ է» ֆիլմը Կուրոսավայի եղբորորդու` Մայք Ինոուե-ի սցենարի հիման վրա է գրվել, վրեժի դրամա է երիտասարդ տղամարդու մասին, որը կարող է ներթափանցել իշխանության կոռուպացված ճապոնական ընկերություն` հոր մահվան մեջ մեղավորին բացահայտելու մտադրությամբ: Այդ թեման արդիական էր, մինչդեռ ֆիլմը արտադրությա գործընթացում էր, զանգվածային ցույցեր անցկացվեցին նոր ԱՄՆ-Ճապոնիայի անվտանգության պայմանագրի դեմ, որը շատ ճապոնացիների, հատկապես երիտասարդների կողմից, դիտվեց որպես երկրի ժողովրդավարությանը սպառնալիք, կորպորացիաներին և քաղաքական գործիչներին չափազանց մեծ ուժ տալու պատճառով: Ֆիլմը հրատարակվեց 1960 թ. սեպտեմբերին,և ունեցավ դրական քննադատական արձագանք և համեստ տոմսարկղային հաջողություն: 25 րոպե տևողությամբ բացման հաջորդականությունը, որը նկարագրում է կորպորատիվ հարսանեկան ընդունելություն, լքյնորեն դիտվում է որպես Կուրոսավայի ամենահմուտ ձևով իրագործված ցուցադրված հատվածները, բայց ֆիլմի մասին հիշատակումները հաճախ ընդունվում են որպես հիասթափեցնող համեմատություն: Ֆիլմը նաև քննադատվել է հանրաճանաչ Կուրոսավայի հերոսին սոցիալական չարիքի դեմ պայքարելու դերում օգտագործելու համար, որը չի կարող լինել հաստատակամ անհատների գործողությունների պատճառով, այնուամենայնիվ նա խիզախ է և խորամանկ[95][96][97][98]։
Յոհիմբո (թիկնապահը) Կուրոսավա ընկերության երկրորդ ֆիլմն է, որը կենտրոնացված է մի ապաշնորհ սամուրայի` Սաջուրոյի շուրջ, որը 19րդ դարում թափառում է մի քաղքում, որը ղեկավարում են երկու հակադիր բռնակալ խմբավորումներ, և հրահրում է նրանց ոչնչացնել միմյանց: Ռեժիսորը օգտագործել է այս աշխատանքը բազմաթիվ ժանրային կոնվենցիաներով, հատկապես արևմտյան, միարժամանակ ցույց տալով աննախադեպ կենդանի բռնության պատկերում: Որոշ մեկնաբաններ ֆիլմում Սանջուրոյի կերպարը տեսնում էին որպես երևակայական կերպարանք, որը կախարդական կերպով վերափոխում է սամուրայնդասի նկատմամբ կաշառված առևտրական դասի պատմական հաղթանակը: Հատկանշական է Տածույա Նակադայի առաջին մեծ դերակատարումը Կուրոսավայի ֆիլմում, և Կազուո Միյագավան նորարարական լուսանկարչությամբ( որը նկարահանել էր Ռաշոմոնին) և Տակաո Սաիտոն, ֆիլմի պրեմիերան տեղի ունեցավ 1961 թ. ապրիլին և քննադատական և գովազդային հաջողված նախաձեռնություն էր, որը վաստակեց շատ ավելին քան Կուրոսավայի նախորդ ֆիլմերը: Ֆիլմը և դրա սև կոմիկական երանգը նույնպես լայնորեն ընդօրինակվեցին արտերկրում: Սերջիո Լեոնեսի «Մի բուռ դոլլար»-ը փաստացի (չիրավազորված) տեսարան առ տեսարան ընդօրինակել է, և Տոհոն, դատական հայց ներկայացնելով Կուրովավայի անունից շահել է դատը [99][100][101]։
Հաջորդելով Յոհիմբոյի հաջողությունը, Կուրոսավան հայտնվում է Տոհոյի ճնշման տակ, շարունակությունը ստեղծելու պահանջով: Կուրոսավան անցել էր Յոհիմբոյից առաջ գրված մի սցենարի, վերամշակում է այն իր որպեսզի ներառի իր նախորդ ֆիլմի հերոսին: Սանջուրոն Կուրոսավայի երեք ֆիլմերից առաջինն էր Շուգորո Յամամոտոյի աշխատանքներից վերամշակված(հաջորդները լինելու էին Կարմիր մորուքը և Դոդեսկադեն): Դա ավելի թեթև և ավելի մոտ է ավանդական ժամանակաշրջանին ֆիլմին քան Յոհիմբոն, թեև դա մի պատմություն է հզոր պայքարի մասին սամուրայների խմբավորման ներսում, պատկերավորված է չափազանց կատակերգական երանգով: Ֆիլմը ցուցադրվել է 1962 թ. հունվարի մեկին արագորեն գերազանցելով Յոհիմբոյի տոմսարկղի հաջողությունը և դրական գնահատականներ ձեռք բերելով [102][103][104]։
Կուրոսավան միաժամանակ կարգադրեց Տոհոյին ձեռք բերել ֆիլմի իրավունքները Կինգս Ռանսոմի համար, ամերիկացի հեղինակ և սցենարիստ` Էվան Հանթերի կողմից առևանգման մասին վեպը, Էդ ՄակԲեին-ի կեղծանունով, որպես իր «87-րդ տեղամաս»-ի հանցագործությունների մի շարք գրքեր: Ռեժիսորը մտադիր էր ստեղծել մի աշխատանք առևանգման դատավճռով, որը նա համարում էր ամենավատ հանցագործություններից մեկը: Անորոշ ֆիլմը «Բարձր և ցածր» անվանմամբ, նկարահանվել է 1962 թ. վերջին կեսին, և լույս է տեսել 1963 թ. մարտին: Այն անցավ Կուրոսավայի տոմսարկղի ռեկորդը (երրորդ ֆիլմն անընդմեջ որ արժանանում էր այդ պատվին) դարձավ տարվա ամենաբարձր վարձատրվող ճապոնական ֆիլմը, և արժանացավ փայլուն արձագանքների: Այնուամենայնիվ նրա նվաճումը որոշ չափով կորցրեց իր փայլը, երբ ճակատագրի հեգնանքով ֆիլմը մեղադրվեց այդ ժամանակ ճապոնիայում տեղի ունեցած առևանգումների ալիքի համար (նա նույնպես ստացել էր առևանգման սպառնալիքներ ուղղված իր երիտասարդ դուստր`Կազուկոյին): «Բարձր և ցածր»-ը շատ մեկնաբանների կաիծիքով համարվում է ռեժիսորի ամենաուժեղ գործերից մեկը[105][106][107][108]։
Կուրոսավան արագ անցավ իր հաջորդ նախագծին «Կարմիր մորուք»-ին: Շուգորո Յամամոտոյի կարճ պատմությունների հավաքծույի վրա հիմնված և Դոստոեվսկու «Անպատված և վիրավորված» վեպից վերցված տարրերով, այն ժամանակաշրջանի ֆիլմ է, ձեռնարկված տասնիններորդ դարի կեսերին աղքատների համար կլինիկայում, որտեղ Կուրոսավայի հումանիստական թեմաները թերևս իրենց լիարժեք հայտարարությունն են ստանում: Ինքնահավան և նյութապաշտ, արտասահմանում վերապատրաստված երիտասարդ բժիշկը` Յասումոտոն, ստիպված է լինում դառնալ պրակտիկանտ կլինիկայում, բժիշկ Նիիդե-ի խիստ խնամակալության ներքո, հայտնի որպես «Ակահիջե» (Կարմիր մորուք) որը նկարահանվել է Միֆունի կողմից: Չնայած սկզբում նա դիմադրում էր Կարմիր մորուքին, Յասոմոտոն հիանում էր նրա իմաստությամբ և քաջությամբ, և հիվանդներին կլինիկայում նրա ընդունելուց, որոնց նա առաջին հերթին արհամարհում էր, որպես արժանավայել կարեկցանք և ինքնասիրություն [109]։
Յուզո Կայամա-ն, որը Յասումոտոյի դերակատարն է,այդ ժամանակ չափազանց հայտնի երաժշտական և կինոաստղ էր,հատկապես իր «Երիտասարդ տղան» (Wakadaishō) կատամերգական, երաժշտական սերիալով, այսպիսով նրա ֆիլմում նկարահանվելը փաստացի երաշխավորված հաջողություն էր Կուրոսավայի տոմսարկղի համար: Նկարահանումները, որը ռեժիսորի պրակտիկայում ամենաերկարն էր, տևեց ավելի քան մեկ տարի(5 ամսյա նախապատրաստական աշխատանքներից հետո) և ավարտվեց 1965 թ.-ին, ռեժիսորին, իր խմբին և դերասաններին ուժասպառ անելով: «Կարմիր մորուք»-ի պրեմիերան տեղի ունեցավ 1965 թ. ապրիլին, դառնալով տարվա ամենաբարձր վարձատրվող ճապոնական արտադրանքը և երրորդ (վերջին) Կուրոսավայի ֆիլմը, որը գլխաավորում է Կինեմա Ջումփո-ի ամենամյա քննադատների հարցումը: Իր հայրենի երկրում այն մնացել է Կուրոսավայի ամենահայտնի և ամենասիրելի աշխատանքներից մեկը: Ճապոնիայից դուրս, քննադատները շատ ավելի տարակարծիք են: Շատ մեկնաբաններ ընդունում էին ֆիլմի տեխնիկական արժանիքները, և ոմանք գովաբանում են այն, որպես Կուրոսավայի լավագույն աշխատանք, մինչդեռ մյուսները պնդում են, որ այն զուրկ է բարդությունից և իրական պատմողական ուժից, մյուսները պնդում են, որ այն ներկայացնում է փոփոխություն արտիստի նախորդ սոցիալական և քաղաքական ֆիլմից հետո [110][111][112][113]։
Ֆիլմը ցուցանշում էր մի դարաշրջանի ավարտը` ստեղծողի համար: Ռեժիսորը ինքնուրույն հասկացավ դա ֆիլմի թողարկման ժամանակ,ասելով քննադատ Դոնալդ Ռիչիին որ իրեն նախկինում բնորոշ տեսակի շրջանը մոտեցավ ավարտին, և որ իր ապագայում նկարահանած ֆիլմերը և արտադրանքների մեթոդները կտարբերվեն[114]: Նրա կանխատեսումը բավական ճշգրիտ էր: 1950-ականների վերջերից սկսած, հեռուստատեսությունը սկսեց ավելի շատ գերիշխել ճապոնացի նախկին խոշոր և հավատարիմ կինոթատրոնի հանդիսատեսի ազատ ժամանակը: Եվ քանի որ ֆիլմերի ընկերության տարեկան եկամուտը նվազել էր,նրանք իրենց ախորժակի համար ռիսկի գնացին` ռիսկը իրենից մասնավորապես ներկայացնում էր Կուրոսավայի ծախսատար աշխատանքի մեթոդները[115]:
«Կարմիր մորուք»-ը նաև մատնանշում է ժամանակագրական միջին կետը, ռեժիսորի կարիերայում: Կինոարտադրության մեջ իր նախորդ քսանհինգ տարիների ընթացքում (որը ներառում է իր հինգ տարին որպես ռեժիսորի օգնական) նա ղեկավարել էր քսաներեք ֆիլմ, իսկ մնացած քսանութ տարիների ընթացքում, բազմաթիվ և բարդ պատճառներով, նա կավարտեր ընդամենը յոթ հատ ավել: Նաև երբեք ադեկվատ պատճառաբանություն չստացված պատճառով «Կարմիր մորուք»-ը իր վերջին ֆիլմն էր, որտեղ նկարահանվել է Տոշիրո Միֆունը: Յու Ֆուջիկի-ն, դերասան էր, որը աշխատել էր «Ստորին խորքեր»-ի վրա, նկատեց, տեսնելով երկու մարդկանց մտերմությունը խմբում «Պարոն Կուրոսավայի սիրտը Պարոն Միֆունի մարմնի մեջ էր»[116]: Դոնալդ Ռիչին նկարագրում է նրանց միջև եղած փոխհարաբերությունները `որպես եզակի« սիմբիոզ» [117]:
Հոլիվուդյան փառասիրությունը `վերջին ֆիլմերում (1966-1998)
Հոլիվուդյան արահետ (1966-68)
Երբ Կուրոսովայի բացառիկ պայմանագիրը Տոհոյի հետ ավարտվեց 1966 թվականին, 56-ամյա ռեժիսորը լրջորեն մտածում էր փոփոխության մասին: Հաշվի առնելով հայրենի կինոարդյունաբերության ծանր վիճակը և արդեն տասնյակ առաջարկներ արտերկրից ստացած, Ճապոնիայից դուրս աշխատելու գաղափարը նրան մտատանջում էր ինչպես երբևէ:[118]
Իր առաջին օտարերկրյա նախագծի համար Կուրոսավան ընտրեց պատմություն «Life» ամսագրի հոդվածի հիման վրա: «Էմբասի» ընկերության գործողություն թրիլերը, որը նկարահանվել է անգլերեն լեզվով և կոչվում է պարզապես «Փախստական գնացք», իր առաջին երանգը կլիներ: Սակայն լեզվական խոչընդոտը մեծ խնդիր հանդիսացավ, իսկ սցենարի անգլերեն տարբերակը նույնիսկ պատրաստ չէր, երբ 1966 թ. աշնանը սկսվեց նկարահանումը: Տեսարանը, որը պահանջում էր ձյուն, տեղափոխվեց 1967 թ. աշնանը, այնուհետև չեղյալ հայտարարվեց 1968 թ.-ին: Գրեթե երկու տասնամյակ անց Հոլիվուդում աշխատող մեկ այլ օտարերկրյա ռեժիսոր `Անդրեյ Կոնչալովսկին, վերջապես ավարտին հասցրեց «Փախստական գնացք»-ը (1985) , չնայած որ նոր սցենարով, սակայն հիմնվելով Կուրոսավայի աշխատանքի վրա[119]։
Ռեժիսորը միաժամանակ ներգրավվել էր շատ ավելի փառահեղ հոլիվուդյան նախագծում: Տորա!Տորա!Տորա! 20-րդ դարում արտադրված Ֆոքս և Կուրոսավա ընկերության կողմից, կդառնա Պեարլ Հարբորում ճապոնական հարձակման պատկերավորում, թե´ ամերիկական, թե´ ճապոնական կողմերի տեսակետից, որտեղ Կուրոսավան ղեկավարում էր ճապոնական կեսին, իսկ անգլիախոս կինոռեժիսորը ղեկավարում էր ամերիկյան կեսը: Նա մի քանի ամիս անցկացրել է աշխատելով սցենարի վրա, Ռյուզո Կիկուշիմայի և Հիդեո Օգունի հետ, բայց շատ շուտով ծրագիրը սկսեց ձախողվել: Այն ռեժիսորը ում ընտրել են Ամերիկյան կարգ-ի համար պարզվեց հեղինակավոր անգլիացի կինոարտադրող Դավիթ Լեանն է,ինչպես որ ռեժիսորները հավատացրել էին Կուրոսավային, և շատ ավելի քիչ նշանավոր, հատուկ էֆեկտների փորձագետ, Ռիչարդ Ֆլեիշերը: Բյուջեն նույնպես կրճատվել է, և ճապոնական հատվածի համար նախատեսած էկրանային ժամանակը, հիմա պիտի լիներ 90 րոպեից ոչ ավել, դա հսկայական խնդիր էր, եթե հաշվի առնենք որ Կուրոսավայի սցենարը չորս ժամից ավել էր տևում: Դարիլ Զանուկի անմիջական ներգրավվածությամբ, բազմաթիվ վերանայումներից հետո, 1968 թ. մայիսին համաձայնվեցին քիչ թե շատ, վերջնական կրճատված սցենարին:
Կրակոցները սկսել էին դեկտեմբերի սկզբին, բայց Կուրոսավան կշարունակեր որպես ռեժիսոր ևս մի փոքր, ավելի քան երեք շաբաթ: Նա ջանում էր աշխատել անծանոթ աշխատակազմի և հոլիվուդյան արտադրության պահանջների հետ, մինչդեռ իր աշխատանքային մեթոդները հիասթափեցրին իր ամերիկյան ռեժիսորներին, որոնք վերջնականապես եզրակացրեցին, որ ռեժիսորը պետք է որ հոգեկան հիվանդություն ունենա: Կուրոսավան հետազոտվել է Կյոտո-ի համալսարանի հիվանդանոցում նյարդահոգեբանի մոտ, Դոկտոր Մուրակամին, որի ախտորոշումները փախանցվել էր Դարիլ Զանուկին և Ռիչարդ Զանուկին Ֆոքս ստուդիայում նշելով նևրասթենիա ախտորոշումը, «Նա տառապում է քնի խանգարմամբ, անհանգստության զգացումից գրգռվածությամբ և մոլեգին հուզմունքը առաջացել է վերոհիշյալ հիվանդություններից: Նրան անհրաժեշտ է հանգստանալ և բուժվել ավելի քան երկու ամիս »[120]: 1968 թ. Սուրբ Ծննդյան նախօրեին ամերիկացիները հայտարարեցին, որ Կուրոսավան աշխատանքը թողել է «հոգնածության» պատճառով `արդյունավետորեն հեռացնելով նրան աշխատանքից: Նա վերջնականապես փոխարինվեց և ֆիլմի ճապոնական հատվածների համար նշանակվեցին ռեժիսորներ` Կինջի Ֆուկասակուն և Տոշիո Մասուդան[121]:
ՏՈՐԱ!ՏՈՐԱ!ՏՈՐԱ! -ն վերջապես լույս տեսավ 1970-ի սեպտեմբերին և արժանացավ ոչ այդքան խանդավառ արձագանքների, քանի որ Դոնալդ Ռիչին անվանում էր այն Կուրոսավայի կարիերքյի «գրեթե չհասած ողբերգություն»ը: Նա անցկացրեց իր կյանքը նյութատեխնիկապես մղձավանջային նախագծի վրա, որը երբեք չէր կարող ոտք մեկնել իր նկարահանած ֆիլմերի հետ: (Նա իր անունը հանեց պահանջվածներից, թեպետ ճապոնական հատվածի համար օգտագործված դեռ պատկանում էր նրան և իր համահեղինակներին:) նք դարձել էր օտարացած իր երկարամյա գործընկեր, գրող Ռյուզո Կիկուշիմայից, և այլևս երբեք չաշխատեց նրա հետ: Նախագիծը անզգուշորեն ենթարկվեց քայքայման իր սեփական արտադրության ընկերությունում( իրավիճակը հիշեցնում է իր սեփական ֆիլմը` Վատ քունը լավ է): Նրա ողջամտությունը հարցականի տակ էր: Ամենավատն այն էր, որ ճապոնական կինոարտադրությունը, և թերևս մարդը նույնպես, սկսեցին կասկածել, որ նա երբևէ մեկ այլ ֆիլմ կստեղծի[122][123]։
Բարդ տասնամյակ (1969-77)
Իմանալով, որ իր հեղինակությունը վտանգված էր, շատ հրապարակայնորեն ՏՈՐԱ!ՏՈՐԱ!ՏՈՐԱ! -ի տապալումից հետո, Կուրոսավան միանգամից նոր նախագիծ սկսեց, որպեսզի ապացուցի իր արդյունավետ լինելը: Նրան օգնության հասան ընկերները և հայտնի ռեժիսորներ` Կեիսուկե Կինոշիտան, Մասակի Կոբայաշին և Կոն Իչիկավան, որոնք Կուրոսավայի հետ միասին, 1969 թ. հուլիսին, ստեղծել էին մի ակումբ և անվանել այն` չորս ասպետները: (Yonki no kai) Թեև ծրագիրը չորս ռեժիսորների համար յուրաքանչյուրի ֆիլմի ստեղծումն էր, առաջարկվել էր, որ մյուս երեք ռեժիսորների իրական մոտիվացիան այն էր, հեշտացնել աշխատանքը Կուրոսավայի համար որպեսզի վերջինս հաջողությամբ ավարտի կինոնկարը և հետևաբար, հետբվերադառնա բիզնես [124][125]։
Առաջին նախագիծը առաջարկված և աշխատված Դորա Հեիտա կոչվող ժամանակաշրջանի ֆիլմն էր, բայց եուբ այն համարվեց չափազանց թանկ, ուշադրությունը փոխվեց դեպի Դոդեսուկադեն, Շուգորո Յամամոտոյի աշխատանքներից մեկի վերամշակումը, կրկին աղքատների և չքավորների մասին: Ֆիլմը նկարահանվել է արագ` մոտ 9 շաբաթվա ընթացքում (Կուրոսավայի չափանիշներին համապատասխան ), և Կուրոսավան որոշեց ցույց տալ, որ նա դեռևս կարող է արագ և արդյունավետ աշխատել սահմանափակ բյուջեի շրջանակներում: Նրա առաջին գունավոր աշխատանքը , նրա նախկին նկարահանումների դինամիկ խմբավորումը և բարդ կոմպոզիցիաները ավելի վաղ շրջանի նկարահանյմներկ, մի կողմ դրվեցին, արտիստի հետ, որը կենտրոնանում է ստեղծելու համարձակ, գրեթե անրջական ներկապնակ գլխավոր գույներով, որպեսզի հայտնաբերեն թունավոր միջավայրը, որտեղ հերոսները ապրում են: Այն թողարկվել է Ճապոնիայում, 1970 թ. հոկտեմբերին, սակայն չնչին քննադատական հաջողության է հաոնում, հանդիսատեսը անտարբերությամբ է արձագանքում: Նկարահանումը կորցրեց գումար և հանգեցրեց Չորս ասպետների ակումբի լուծարման: Արտերկրում նախնական ընդունումը մի քիչ ավելի բարենպաստ էր, բայց Դոդեսուկադենը մինչև հիմա համարվում է հետաքրքիր փորձ, որը չի կարող համեմատվել ռեժիսորի լավագույն աշխատանքի հետ[126]:
Չկարողանալով ապահովել հետագա աշխատանքի համար ֆինանսավորումը և ենթադրաբար առողջական խնդիրների պատճառով, Կուրոսավան ակնհայտորեն հասել էր կոտրման կետի `1971 թվականի դեկտեմբերի 22-ին, կտրում է իր դաստակը և կոկորդը մի քանի անգամ: Ինքնասպանության փորձը անարդյունք է լինում, և ռեժիսորի առողջությունը վերականգնվում է բավական արագ, երբ Կուրոսավան այժմ ապաստան է գտնում կենցաղային կյանքում, անորոշ է, արդյոք նա երբևէ ստեղծելու է մեկ այլ ֆիլմ[127]:
1973 թ. սկզբին «Մոսֆիլմ» խորհրդային ստուդիան մոտեցավ կինոռեժիսորին, հարցնելու, արդյոք նա շահագրգռված է իրենց հետ աշխատել: Կուրոսավան առաջարկեց ռուսական հետազոտող Վլադիմիր Արսենևի ինքնակենսագրականի վերամշակումը, Դերսու-Ուզալա գիրքը, որը Գոլդիի որսորդի մասին է, ով բնության հետ ներդաշնակության մեջ է ապրում, մինչև ոչնչացրեցին քաղաքակրթության ոտնձգությամբ, այն էր, որի վրա նա ցանկանում էր աշխատել 1930-ական թվականներից: 1973 թ. դեկտեմբերին, 63-ամյա Կուրոսավան Խորհրդային Միության համար մեկնեց իր ամենամտերիմ չորս օգնականների հետ, մնալով երկրում մեկ ու կես տարի: Նկարահանումները սկսեցին 1974 թ. մայիսին Սիբիրում, , չափազանց ծանր, բնական պայմաններում նկարահանելով `շատ դժվար և պահանջկոտ փորձերով: Նկարահանումները ավարտվեցին 1975 թվականի ապրիլին, լիակատար սպառված և հայրենիքին կարոտած Կուրոսավան վերադառնում է Ճապոնիա և հունիսին` իր ընտանիք: Դերսու-Ուզալա -ն 1975 թ. օգոստոսի 2-ին ճապոնիայում իր համաշխարհային պրեմիերան ունեցավ և տոմսարկղում հաջողության հասավ: Չնայած այն փաստին, որ քննադատության ընդունումը Ճապոնիայում լռեցվել էր, ֆիլմը ավելի լավ արձագանք ստացավ արտասահմանում, , Մոսկվայի 9-րդ միջազգային կինոփառատոնի «Ոսկե մրցանակ»,[128] և նաև Ակադեմիական մրցանակ «Լավագույն օտարալեզու կինոնկար» անվանակարգերում: Այսօր քննադատները ֆիլմի մասին կարծիքի հարցում բաժանվում են մի քանի խմբի, ոմանք այն տեսնում են որպես Կուրոսավայի իդեալական գեղարվեստական անկման օրինակ, իսկ մյուսները այն համարում են ռեժիսորի լավագույն ստեղծագործություններից [129][130]։
Չնայած նրան, որ ներկայացվել էին հեռուստատեսային նախագծերի վերաբերյալ առաջարկներ ռեժիսորին, նա հետաքրքրություն չէր ցուցաբերում ֆիլմի աշխարհից դուրս աշխատելու նկատմամբ: Այնուամենայնիվ շատ խմող ռեժիսորը համաձայնվել էր նկարահանվել մի շարք հեռուստատեսային Սունտորի վիսկիի գովազդների համար, որը հեռարձակվել է 1976 թ.-ին: Չնայած վախենալով, որ երբեք չի կարողանա մեկ այլ ֆիլմ նկարել, ռեժիսորը շարունակում է աշխատել տարբեր նախագծերի վրա, գրել սցենարներ և ստեղծել մանրակրկիտ նկարազարդումներ, ցանկանալով թողնել իր պլանների վիզուալ արձանագրությունը, այն դեպքում, եթե նա երբեք չկարողանա նկարել իր պատմությունները[131]:
Երկու դյուցազներգություններ(1978-86)
1977-ին ամերիկացի ռեժիսոր Ջորջ Լուկասը թողարկում է «Աստղային պատերազմները» , ծայրահեղորեն հաջող ֆիլմ գիտաֆանտաստիկա, ոգեշնչված Կուրոսավայի «Թաքնված ամրոց» -ից, մյուս աշխատանքների մեջ: Լուկասը, ինչպես և Նոր Հոլիվուդի այլ շատ այլ ռեժիսորներ, հարգանքի տուրք մատուցեց Կուրոսավային և նրան դերակատարում գտավ, և ցնցվեց, որ ճապոնական կինոռեժիսորը ունակ չէր ոչ մի նոր աշխատանք ֆինանսավորել: 1978 թ. հուլիսին, երկուսը հանդիպեցին Սան Ֆրանցիսկոյում որպեսզի քննարկեին այն նախագիծը, որը Կուրոսավան համարում էր ֆինանսապես ամենագործողը` Կագեմուշա, ծավալուն պատմություն մի գողի մասին վարձված որպես մեծ կլանի միջնադարյան, ճապոնական տոհմի կրկնակի: Լուկասը տպավորվեց սցենարով և Կուրոսավայի պատկերազարդումով, գործադրեց իր 20-րդ դարի ազդեցությունը Ֆոքս ընկերությանը հարկադրելով, որոնք 10 տարի առաջ ազատել էին Կուրոսավային, ներկայացնել Կագեմուշան, բետո ներգրավեց ընկեր երկրպագու Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպպոլային որպես համահեղինակ[132]:
Աշխատանքները սկսվեցին ապրիլից, Կուրոսավայի հետ, բարձր տրամադրությամբ: Նկարահանումները տևել են 1979 թ. հունիից մինչև 1980 թ.մարտ, և բախվել է այնպիսի խնդիրների հետ ինչպիսիք են գլխավոր դերակատարի աշխատանքից հեռացումը, Շինտարո Կածու` շատ հայտնի կերպարի, Զատոիչիի ստեղծողը, մի դեպքի պատճառով, որտեղ դերասանը պահանջել էր ռեժիսորի ցանկությանը հակառակ, տեսագրել իր կատարումը: (Նրա փոխարինեց Թաթսույա Նաքադային` Կուրոսավայի ֆիլմում երկու անգամ գլխավոր դեր կերտած դերասան:) ֆիլմը ավարտվեց ծրագրից ընդամենը մի քանի շաբաթ հետո, և լույս տեսավ Տոկիոյում 1980 թ. ապրիլին: Այն շատ արագ մասսայական հիթ դարձավ Ճապոնիայում: Ֆիլմը նաև արտասահմանում քննադատական և տոմսարկղի հաջողություն ունեցավ, , նվաճելով Coveted Palme d'Or մրցանակը 1980 թ. մայիսին Կաննի ֆիլմի ֆեստիվալում, թեև որոշ քննադատներ, թե´ առաջ, թե´ հիմա, քննադատում են ֆիլմը ենթադրյալ սառնության համար: Կուրոսավան անցկացրեց տարվա մնացած մասը Եվրոպայում և Ամերիկայում, գովազդելով Կագեմուշան, գովեստներ և մրցանակներ հավաքելով, և ցուցադրելով որպես արվեստ, այն նկարները, որոնք նա նկարել էր ֆիլմի նկարագրության համար [133][134]։
Կագեմուշայի միջազգային հաջողությունը թույլ տվեց Կուրոսավային շարունակել իր հերթական նախագիծը, Ռան-ը, որը ևս մեկ էպոսի նմանատիպ ջիղով: Սցենարը, մասամբ հիմնված է Ուիլյամ Շեքսպիրի Կինգ Լեար-ի հիման վրա, որը նկարագրում է դաժան, արյունառուշտ Դաիմո-ին, որի դերը կերտում է Տածույա Նակադաի-ն, որը հիմարորեն վտարելով իր միակ օրինական որդուն, հանձնում է իր թագավորությունը մյուս երկու որդիներին, որոնք հետո դավաճանում են իրեն, այսպիսով ներքաշելով ողջ թագավորությունը պատերազմի: Քանի որ ճապոնական ընկերությունը զգուշանում էր, արտադրել մեկ այլ ֆիլմ, որը կդիտարկվեր ամենաթանկը, երկրում նկարահանված ֆիլմերից, կրկին պետք էր միջազգային օգնություն: Այս անգամ օգնությունը ցուցաբերեց ֆրանսիացի ռեժիսոր Սերգե Սիլբերմանը, որը նկարահանել էր Լուիս Բյունուելի վերջին ֆիլմերը: Նկարահանումները չսկսվեցին մինչև 1983 թ. դեկտեմբեր և շարունակվեցին ավելի քան մեկ տարի[135]:
1985 թ. հունվարին «Ռան»-ի աշխատանքները դադարեցվեցին, քանի որ Կուրոսավայի 64-ամյա կնոջ` Յոկո-ի ինքնազգացողությունը վատացավ: Նա փետրվարի մեկին մահացավ: Կուրոսավան վերադարձավ իր ֆիլմի աշխատանքներին, որ ավարտի այն և «Ռան»-ը ներկայացրեց մայիսի 31-ին Տոկիոյի կինոփառատոնում մայիսի 31-ին, որը լայնորեն եթեր արձակվեց հաջորդ օրվանից: Ֆիլմը չափավոր ֆինանսական հաջողություն ունեցավ Ճապոնիայում, բայց ավելի լավ արդյունքների հասավ արտասահմանում, և քանի որ ռեժիսորը ավարտել էր «Կագեմուշա»-ն, ձեռնամուխ էր եղել Եվրոպայում և Ամերիկայում շրջագայության համար, որտեղ նա սեպտեմբերին և հոկտեմբերին մասնակցեց ֆիլմի պրեմիերաներին[136]:
«Ռան»-ը Ճապոնիայում արժանացել է մի շարք մրցանակների, բայց ֆիլմը այնտեղ այնքան փառքի չարժանացավ, որքան 1950-ականների և 1960-ականների ռեժիսորի լավագույն ֆիլմերը: Ֆիլմի աշխարհը զարմացած էր, երբ Ճապոնիան ուշադրություն չդարձրեց «Ռան» ֆիլմին, և ընտրվեց մեկ այլ ֆիլմ իրենց պաշտոնական մուտքը, Օսկարի «Լավագույն արտասահմանյան ֆիլմ» ամվանակարգում, ներկայացնելու համար, ինչը, ի վերջո, մերժվեց 58-րդ Ակադեմիական մրցանակաբաշխության համար: Թե´ արտադրողը, թե´ Կուրոսավան, այն փաստը որ «Ռան» ֆիլմը նույնիսկ չենթարկվեց մրցության, վերագրում էին թյուրիմացության, Ակադեմիայի գաղտնի օրենքների պատճառով, ոչ ոք համոզված չէր, թե արդյոք «Ռան»-ը որակավորվել է որպես ճապոնական թե ֆրանսիական ֆիլմ, (ֆինանսավորման պատճառով) թե երկուսը միասին, այդ պատճառով էլ այն ընդհանրապես չի ներկայացվել: Ի պատասխան թե որն էր պատճառը իր հայրենակիցների խիստ անարգանքի, արտադուող Սիդնի Լումեթը, հաջողակ քարոզարշավ է կազմակերպում, որպեսզի Կուրոսավան «Լավագույն ռեժիսոր»-ի Օսկարի անվանակարգը ստանար այդ տարի (Սիդնել Պոլլաք-ը վերջապես մրցանակ ստացավ «Աֆրիկայից դուրս» ֆիլմի արտադրության համար): ): «Ռան»-ի կոստյումի դիզայներ Էմի Ուադան ֆիլմի միակ օսկարակիրը ճանաչվեց [137][138]։
«Կագեմուշա»-ն և «Ռան»-ը, հատկապես վերջինը, հաճախ համարվում են Կուրոսավայի լավագույն աշխատանքներից: «Ռան»-ի թողարկվելուց հետո, Կուրոսավան այն համարում էր իր լավագույն ֆիլմը, դա անհատականության բավականին մեծ փոփոխություն էր մի ռեժիսորի համար, որին երբ հարցնում էին, թե իր որ աշխատանքն է լավագույնը, միշտ հետևյալ պատասխանն էր տալիս, « իմ հաջորդ աշխատանքը» [139][140]։
Եզրափակիչ աշխատանքները և վերջին տարիները (1987-98)
Իր հաջորդ ֆիլմի համար Կուրոսավան ընտրեց լրիվ մի թեմա, որը տարբերվում էր նրա նախկինում նկարահանածներից: Մինչդեռ իր նախորդ նկարահանումները (օրինակ` «Հարբած հրեշտակ»-ը կամ «Կագեմուշա»-ն պարունակում էին կարճ երազանքների հաջորդականություն, «Երազանքներ»-ը պետք է ամբողջությամբ հիմնված լինեին ռեժիսորի սեփական երազանքների վրա: Էականորեն, քառասուն տարիների ընթացքում առաջին անգամ, Կուրոսավան այս խորը անձնական նախագծի համար, սցենարը գրեց միայնակ: Թեև դրա գնահատված բյուջեն ավելի ցածր էր, անմիջապես նախորդոդ ֆիլմերից, ճապոնական ստուդիաները դեռևս չցանկացան աջակցել նրա աշխատանքին, , ուստի Կուրոսավան դիմեց մեկ այլ հայտնի ամերիկացի երկրպագու `Սթիվեն Սփիլբերգին, որը համոզեց Ուորներ Բրոսին ձեռք բերել ֆիլմի միջազգային իրավունքները: Սա հեշտացրեց Կուրոսավայի որդու` Հիսաոյի աշխատանքը, որպես համահեղինակ և Կուրոսավա ընկերության ապագա ղեկավար, որպեսզի նա բանակցի Ճապոնիայում վարկ վերցնելու համար, որը կփակեր ֆիլմի արտադրության ծախսերը: Նկարահանումները տևեցին ութ ամսից ավել, և «Երազանքներ»-ի պրեմիերան տեղի ունեցավ Կաննում 1990 թ. մայիսին, քաղաքակիրթ բայց լուռ ընդունելությամբ, նման արձագանքով, նկարահանումը աշխարհում ամեն տեղ կզարգանար:[141] 1990թ. նա ստացավ Ակադեմիական մրցանակ՝ Կյանքի ձեռքբերումների համար[142]:
Կուրոսավան այժմ անցել է ավելի ավանդական պատմությունների Ռապսոդիի հետ Օգոստոսին,ռեժիսորի առաջին ֆիլմը ամբբողջությամբ արտադրվել է Ճապոնիայում, սկսած Դոդեսկադենից մինչև քսան տարի առաջ, որը ուսումնասիրել է միջուկային ռմբակոծության վնասվածքները, որոնք էլ ոչնչացրեցին Նագասակին երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամենավերջում: Այն Կիյոկո Մուրատայի նովելի վերամշակումն էր, բայց ֆիլմի մեջբերումները Նագասակիի ռմբակոծության վերաբերյալ, ավելի շատ ռեժիսորին էին պատկանում քան թե գրքին: Սա նրա միակ ֆիլմն էր, որտեղ ամերիկացի դերասանի համար դեր կար` Ռիչարդ Գերե-ի համար, որը փոքր դեր էր կատարում, որպես տարեց հերոսուհու եղբորորդի: Նկարահանումը տեղի է ունեցել 1991 թվականի սկզբերին, իսկ ֆիլմը մեկնարկեց այդ տարվա մայիսի 25-ին, արժանացավ բացասական լայն քննադատական արձագանքների, հատկապես Միացյան Նահանգներում, որտեղ ռեժիսորը մեղադրվում էր հակա-ամերիկյան վերաբերմունք ցուցաբերելու մեջ[143][144], թեև Կուրոսավան մերժեց այդ մեղադրանքները:
Կուրոսավան ժամանակ չվատնեց հաջորդ նախագծին անցնելու համար, «Մադադայո» կամ «Դեռ ոչ»: Հիմնված ինքնակենսագրական էսսեներից Հյաքեն Ուչիդայի կողմից, ֆիլմը հետևում է ճապոնացի պրոֆեսորի Գերմանիայի կյանքին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում և դրանից դուրս: Իր նախկին ուսանողների հետ ամենամյա ծննդյան տոնակատարություննի ժամանակ պատմական կենտրոնն էր, որի ընթացքում գլխավոր դերը խաղացող դերասանը հայտարարում է, որ դեռ չի ցանկանում մահանալ, այն թեման, որ 81-ամյա ստեղծագործողի ֆիլմերի համար դառնում էր ավելի ու ավելի հարմար: Նկարահանումը սկսվեց 1992 թ. փետրվարին և ավարտվեց սեպտեմբերի վերջին: Այն թողարկվեց 1993 թ. ապրիլի 17-ին, և ընդունվեց անգամ ավելի հիասթափեցնող արձագաբքբերով, քան իր նախորդ երկու աշխատամքների ժամանակ[145]:
Կուրոսավան, այնուամենայնիվ, շարունակում էր աշխատել: Նա օրիգինալ սցենարներ է գրել «Ծովը հետևում է» 1993 թ.-ին և «Անձրևից հետո» 1995 թ.-ին: Վերջին աշխատանքի վերջնական հավոլումներն անելու ժամանակ 1995թ.-ին, Կուրոսավան սայթաքում է և կոտրում է ողնաշարի հիմքը: Պատահարի հետևանքով, նա պետք է իր մնացած կյանքը պետք է անցկացներ, վերջնականապես կորցնելով հույսը, որ երբևէ ինչ-որ ֆիլմի վրա էլի կաշխատի[146]: Նրա վաղեմի ցանկությունը` մահանալ ֆիլմ նկարահանելիս[147][148], երբեք չէր իրականանա:
Պատահարից հետո, Կուրոսավայի առողջությունը սկսում է վատթարանալ:Չնայած նրա միտքը սուր և աշխույժ էր` մարմինը հանձնվում էր, և նրա կյանքի վերջին կես տարում, ռեժիսորը հիմնականում գամված էր անկողնուն, տանը լսելով երաժշտություն և հեռուստացույց դիտելով: 1998 թ. սեպտեմբերի 6-ին Կուրոսավան մահացավ կաթվածից, 88-ամյա հասակում, Տոկիոյի Սեթահայա քաղաքում[149]: Իր մահվան պահին Կուրոսավան երկու երեխա ուներ, իր որդին` Հիսաո Կուրոսավան, որը ամուսնացել էր Հիրոկո Հայաշիի հետ և դուստրը` Կազուկո Կուրոսավան, որը ամուսնացել էր Հարաուկի Կաթոյի հետ , և մի քանի թոռներ[150]: Նրա թոռներից մեկը` դերասան Տակայուկի Կատոն և Կազուկոյի թոռը, դարձան աջակցող դերասաններ Կուրոսավայի սցենարներից հետմահու մշակված երկու ֆիլմերում, որը մնացել էր չհրապարակված իր կյանքի ընթացքում, Տակաշի Կոիզումիի «Անձրևից հետո» (1999), և Քեի Կումաի-ի «Ծովը հետևում է» (2002)[151]:
Ոճը և հիմնական թեմանները
Կուրոսավան հենց սկզբից ցուցադրել է համարձակ և դինամիկ ոճ՝ ոգեշնչված արևմտյան ֆիլմերից, սակայն միևնույն ժամանակ բավականին տարբեր:Կուրոսավան բոլոր առումներով մեծապես ներգրավված էր ֆիլմի արտադրության մեջ[152]: Նա նաև տաղանդավոր սցենարիստ էր և սովորաբար ֆիլմի ստեղծման սկզբից աշխատում էր իր համահեղինակների հետ սերտ համագործակցությամբ՝ բարձրորակ սցենար ապահովելու համար, որը ինչպես նա էր պնդում՝ կինոյի բացարձակ հիմքն էր: Նա հաճախ էր հանդես գալիս որպես սեփական ֆիլմերի խմբագիր և նրա նկարահանման թիմը նրան համարում էր «աշխարհի ամենամեծ խմբագիր»:Չնայած այդ ժամանակաշրջանում ճապոնական կինոարտադրության մեջ տարածված էր այն, որ ռեժիսորները իրենց շուրջ հավաքեին այնպիսի թիմ կամ «գում» ովքեր կունենային ստեղծագործական նույն հմտությունները, ֆիլմից ֆիլմ աշխատող անձնակազմի անդամներ և դերասաններ (օրինակ, ռեժիսոր Հիրոսի Ինագակին, որը նույն ժամանակահատվածում աշխատել է Տոհոյում, ուներ նման թիմ) Կյուրոսավայի թիմը, որը հայտնի է որպես «Կուրոսավա-գում» (Կուրոսավայի խումբ), ներառյալ, կինեմատոգրաֆիստ Ասակազու Նակայը, օգնական Տերուո Նոգամին եւ դերասան Տակաշի Շիմուրան հայտնի է ռեժիսորին նվիրված լինելով եւ աշխատանքի անընդմեջ որակի համար:
Կուրոսավայի ոճը նշանավորվում է մի շարք միջոցներով և հնարներով, որոնք տասնամյակների ընթացքում Կուրոսավան ներկայացրել է իր ֆիլմերում: 1940-ական եւ 1950-ական թթ.-ի ֆիլմերում Կուրոսավան հաճախ էր օգտագործում «առանցքային կտրվածքը», որի ժամանակ տեսախցիկը ավելի մոտ է կամ ավելի հեռու է առարկայից, ոչ թե կրակոցների կամ լուծարման միջոցով այլ համապատասխան հատումներով[153]։ Մեկ այլ ոճական առանձնահատկություն, որը մատնանշում են փորձագետները, Կուրոսավայի «ընթացքից ընդհատելն» է, այսինքն, խմբագրել դերասանի կամ դերասանների շարժումների հաջորդականությունը այնպես, որ ստացվի ոչ թե մեկ այլ երկու դրվագ[154]:
Կուրոսավայի հստակ արտայատված կինեմատիկական մեկ այլ միջոց է ջնջելը: Սա օպտիկական տպիչի միջոցով ստեղծված այնպիսի էֆեկտ է, որում, երբ տեսարանն ավարտվում է, էկրանին մի գիծ է երևում, որը ջնջում է պատկերը, միաժամանակ բացահայտելով հաջորդ տեսարանի առաջին պատկերը: Որպես անցողիկ սարք, այն օգտագործվում է որպես ուղիղ կտրվածքի կամ լուծարման փոխարինող (չնայած Կուրոսավան հաճախ այդ երկու սարքերն էլ օգտագործում էր): Իր ողջ պրակտիկայում Կուրոսավան այնքան հաճախ էր օգտագործում այդ միջոցը, որ այն դարձավ ստորագրության մի տեսակ: Օրինակ, մեկ բլոգեր «Հարբած հրեշտակը» ֆիլմում հաշվել է ջնջման ոչ պակաս, քան 12 դեպք:[155] Կուրասովան միշտ մեծ ուշադրություն է դարձրել ֆիլմերի երաժշտության վրա, հատկապես` ձայնային պատկերների փոխանակման վրա, որտեղ երաժշտությունը կամ ձայնային էֆեկտները ոչ թե հասարակ կերպով այլ հեգնանքով կարտահայտեն պատկերը: (Տերուո Նոգամիի հուշագրում նման մի քանի օրինակներ կան «Հարբած հրեշտակը» և «Անտուն շունը» ֆիլմերից: Նա նաև մոտ էր Ճապոնացի մի շարք հայտնի ժամանակակից կոմպոզիտորների, այդ թվում `Ֆումիո Հայասակիի (մահացել է 1955 թ.) և միջազգայնորեն ճանաչված Տոու Տակեմիցուի հետ[156]:
Կուրոսավան իր ֆիլմերում ներկայացրեց մի շարք կրկնվող հիմնական թեմաներ: Դրանք ներառում են. ա) վարպետ-աշակերտ հարաբերությունները, սովորաբար, ավելի ծեր ուսուցիչի և նորեկների միջև, որոնք հաճախ ներառում է հոգևոր, ինչպես նաեւ տեխնիկական վարպետության և ինքնակազմակերպմում. բ) հերոս - չեմպիոն, բացառիկ անհատ, որն հայտնվում է ժողովրդի միջից, ինչ-որ բան է ստեղծում կամ անարդարություն է վերականգնում. գ) եղանակի ծայրահեղության նկարագրությունը, որպես մարդկային կրքերի երկու դրամատիկ սարքեր և խորհրդանիշներ. և (դ) պատմության մեջ անմարդկային վայրագ բռնության շրջադարձերի կրկնությունը: Ըստ Սթիվեն արքայազնի,վերջինը սկսվեց «Գահն արյունի մեջ» ֆիլմով (1957 թ.) և վերակնգնվեց միայն 1980-ականներին: Արքայազնը այս թեման անվանում է «Կուրոսավայի կինոյի հերոսական, ռեժիմի հակադրություն»[157]:
Ընդհանուր քննադատության ժառանգություն
1950-ական թվականների սկզբից Ֆրանսիայի նոր ալիքի մի շարք քննադատներ հայտնի ճապոնացի վարպետ Քենժի Միզոգուչի ֆիլմերը հովանավորել են Կուրոսավայի ստեղծագործությունների հաշվին: Նոր ալիքի քննադատ-ռեժիսոր Ժակ Ռիվետտը հայտարարել է. «Դուք կարող եք համեմատել միայն այն, ինչ համեմատելի է և ձգտում է բավականին բարձր նպատակների ... [Միզոգուչի], կարծես թե, միակ ճապոնացի ռեժիսորն է, ով լիովին ճապոնացի է և դեռ միակն է, ով հասել է համաշխարհային ճանաչման որպես անհատ»[158]: Ըստ ֆրանսիացի նման մեկնաբանների, Միզոգուչին երկու արվեստագետներից հաստատապես ամենաշատն էր նման ճապոնացու: Սակայն մեկ կինոգիտատոր կասկածի տակ է դնում «ճապոնական» Միզոգուչի «արեւմուտքի» Կուրոսավայի միջև այդ երկհակադրության ճշմարտացիությունը` նշելով, որ «Միզո» -ն արևմտյան կինոյից և արևմտյան մշակույթից ներշնչվել է այնքան որքան Կուրասովան և օտարերկրյա միտումների այս տեղեկացվածությունը արտացոլված է իր աշխատանքում[159]:
Ճապոնիայում եղել են քննադատներ և այլ կինոգործիչներ, ովքեր մեղադրեցին Կուրոսավայի էլիտարության մեջ,/էլիտիզմ/ քանի որ նրա ուշադրությունը կենտրոնացած էր բացառիկ, հերոսական անհատների և տղամարդկանց խմբերի վրա: Յոթ Սամուրայի իր վիդեոսկավառակային մեկնաբանությունում Ջոան Մելենը պնդում է, որ Կամբեի և Կյուուզոյի սամուրայի հերոսների որոշ դրվագներ,
որոնք, որքանով նա մտահոգված է, ցույց է տալիս, որ Կյուրոսավայի այդ սամուրային արտոնություններ տալը համապատասխանում է մի քանի ճապոնացի քննադատների կողմից հնչած Կուրոսավայի էլիթիստ լինելու փաստարկին:...Նրանք պնդում էին, որ Կուրոսավան այդքան էլ առաջադեմ ռեժիսոր չէր, քանի որ իր գյուղացիները չեն կարող հայտնաբերել իրենց շարքերում առաջնորդների,որոնք կարող են փրկել գյուղը ... Կուրոսովան պաշտպանեց իրեն ինձ հետ ունեցած հարցազրույցում. «Ես ուզում եմ ասել, որ ամեն ինչից հետո գյուղացիներն ավելի ուժեղ էին, ավելի երկրին կպած ... Սամուրաներն էին, որոնք թույլ էին, քանի որ դրանք անհետանում էին ժամանակի քամիներից»[160][161]։
1950-ականների սկզբին Կուրոսավան ունենալով եվրոպական և ամերիկյան լսարանների ժողովրդականությունը, չի խուսափում Արեւմուտքին դիտավորյալ բավականություն պատճառելուց, որպեսզի հասնի և պահպանի այդ ժողովրդավարությունը: Ջոան Մելենը նշում է ազատամիտ ռեժիսոր Նագիսա Օսիմայի մեկնաբանությունր (1970-ական թթ.) Կուրովավային և նրա ստեղծագործությանը. «Կուրոսավան ճապոնական ֆիլմ է բերում արևմտյան լսարանին, ինչը նշանակում է որ նա պահպանում է արևմտյան արժեքներն և քաղաքականությունը»[162]:Կուրոսավան միշտ խստորեն հերքում էր արևմտյան արժեքները պահպանելը.« Նա երբեք օտարալեզու լսարան չի ներկայացրել», - գրում է Օդի Բոքը,- և դատապարտում էր նրանց, ովքեր անում են[163]:
Ռեժիսորների շրջանում ունեցած համբավը
Բազմաթիվ հայտնի ռեժիսորներ ներշնչվել են Կուրոսավայից և հիացմունք են հայտնել նրա աշխատանքի վերաբերյալ: Ստորև ներկայացված կինոգործիչները կարող են ներկայացվել չորս կատեգորիաներով. ա) նրանք, ովքեր, ինչպես եւ Կուրովավան, 1950-ական և 1960-ականների սկզբին հաստատեցին միջազգային քննադատական համբավ: բ) այսպես կոչված «նոր հոլիվուդյան» ռեժիսորներ, այսինքն` ամերիկացի կինոգործիչներ, որոնք մեծ մասամբ ստեղծեցին իրենց հեղինակությունները վաղ 1970-ականների կեսերին, գ) այլ ասիական ռեժիսորներ. և (դ) ժամանակակից ռեժիսորներ:
Շվեդ ռեժիսոր Ինգմար Բերգմանն իր «Աղջկական աղբյուր» ֆիլմը անվանեց « Կուրոսավայի գարշելի իմիտացիա», և ավելացրեց. «Այդ ժամանակ ճապոնական կինոյի համար իմ հիացմունքը եղել է իր բարձրության վրա, ես գրեթե սամուրա էի»[164]։ Իտալիայում Ֆեդերիկո Ֆելինին հարցազրույցում ասել է, որ այդ ռեժիսորը «կինոյի հեղինակի բոլոր ստեղծագործությունների ամենամեծ օրինակն է», չնայած ընդունելով, որ տեսել է միայն իր ֆիլմերից մեկը `«Յոթ սամուրայներ»[165]:Ֆրանսիայում Ռոման Պոլանսսկին 1965 թ-ին մեջբերել է Կուրոսավան որպես իր երեք սիրված կինոգործիչների (Ֆելինինի և Օրսոն Ուելսի հետ), առանձնացնելով «Յոթ սամուրայներ» և «Գահն արյան մեջ» ֆիլմերը: Իտալացի ռեժիսոր Բերնարդո Բերտոլուկը քննադատում էր ճապոնական վարպետի ազդեցությունը. «Կուրոսավայի ֆիլմերը եւ Ֆելինիի «Լո Դոլչե վիտան» այն բաներն են, որոնք ինձ հիասթափեցրին կինոռեժիսոր լինելուց»[166]: Գերմանացի ռեժիսոր Վեռներ Հերցոգը մեջբերեց Կուրոսավային որպես իր մեծագույն ներշնչանքներից մեկը. «Այն կինոգործիչները, որոնց հետ ես զգում եմ ինչ-որ նմանություն, Գրիֆթիտն է, ... Բունելը, Կուրոսավան եւ Էյզենշտեյնը[167]։ Երբ ռուս ռեժիսոր Անդրեյ Տարկովսկին խնդրեցին նշել իր սիրած ռեժիսորներին, նա Կուրոսավային հիշատակեց որպես իր ֆավորիտներից մեկը և «Յոթ սամուրայներ»-ը [168], որպես իր 10 ամենասիրած ֆիլմերից մեկը:
Նրա անձնական օգնական Էնթոնի Ֆրուբինի խոսքերով, Սթենլի Կուբրիկը «մտածում էր, որ Կուրոսավան լավագույն ռեժիսորներից մեկն էր և հետևում էր նրան: Ես իրականում չեմ կարող մտածել որևէ այլ ռեժիսորի մասին, որի մասին նա այնքան հետևողական և հիացմունքով էր խոսում: Եթե Կուբրիկին աքսորեին մի անմարդաբնակ կղզի և նա կարողանար վերցնել մի քանի կինոններ, որոնք կլինեին դրանք: Ես կընտրեի «Խաղաղ մենամարտ», «Ռասյոմոն», «Յոթ սամուրայներ» և «Գահն արյան մեջ»[169]:
Կուրոսավայի Նոր հոլիվուդի երկրպագուներից էին՝ Ռոբերտ Ալտմանը, Ֆորդ Կոպպոլան, Սթիվեն Սփիլբերգը[170] , Մարտին Սկորսեզը, Ջորջ Լուկասը[171] և Ջոն Միլիուսը[172] : Կարիերայի վաղ շրջանում, երբ դեռևս հեռուստատեսային ռեժիսոր էր, Ռոբերտ Ալթմանը ասել է, առաջին անգամ «Ռասյոմոն» ֆիլմը նայելուց հետո, այնքան շատ էր տպավորվել տարբեր տեսարաններով, որոնք նկարահանվել էին արևին ուղղված տեսախցիկի շնորհիվ, որ հենց հաջորդ օրը ցանկացել է իր հեռուստատեսային աշխատանքի մեջ ներառել արևի տեսարաններ (ենթադրվում է, որ «Ռասյոմոն» ֆիլմը առաջինն էր, որտեղ դա հաջողվել է)[173]: Ֆորդ Քոպոլանը նրա մասին ասել է << Նա մեկ կամ մի քանի գլուխգործոցներ չէ որ ստեղծել է և հենց այդ հատկանիշով է առանձնանում մյուսներից: Նա ստեղծել է ութ գլուխգործոց>>[174]: Եվ Սփիլբերգը և Սկորսեզը բարձր են գնահատել նրա դերը որպես ուսուցչի և իրենց ուղղորդողի, իսկ Սկորսեզը նրան անվանել է սենսեյ `օգտագործելով հենց ճապոնական տերմինը: [175] Սփիլբերգը փաստել է, որ նրանից ավելի շատ բան է սովորել քան աշխարհի որևէ այլ ռեժիսորից[176], մինչդեռ Սկորսեզը նշել է, որ Ակիրա Կուրոսովան եղել է իր և բազմաթիվ այլ ռեժիսորների վարպետը[177]: Այս ֆիլմարտադրողներից ոմանք մեծ դեր են ունեցել Կուրոսովայի վերջին ֆիլմերի համար ֆինանսավորում գտնելու հարցում` Լուկասն ու Կոպպոլան համահեղինակ պրոդյուսերներ են եղել <<Ռազմիկի ստվեր>>ը ֆիլմի համար, Սփիլբերգի անունը կրող 1990 թվականի արտադրանքը <<Դրիմսը>> իրականացնում է[178]:
Որպես միջազգային հայտնություն ձեռք բերած առաջին ասիացի կինոռեժիսոր` Կուրոսովան բնականաբար եղել է այլ ասիացի սկսնակ ռեժիսորների համար ոգեշնչում: Հնդկաստանի ամենահայտնի ռեժիսոր Սաթյաջիտ Ռայը ասել է` << Ֆիլմի առաջին ազդեցությունն ինձ վրա ցնցող էր>>: Երեք օր անընդմեջ երեք անգամ ֆիլմը դիտելիս զարմանում էի, թե արդյոք գոյություն ունի մեկ այլ ֆիլմ որտեղ ֆիլմի ստեղծման յուրաքանչյուր ոլորտում երևում է ռեժիսորի կայուն ու փայլուն աշխատանքը[179]: Ասիացի այլ երկրպագուների թվում է դերասան և ռեժիսոր Տակեշի Կիտանոն[180], Հոնկոնգի ռեժիսոր Ջոն Վուն [181][182][183], ճապոնացի Հայահո Միյաձակին[184] և Չան Յիմոուն, ով անվանել է Կուրոսովային <<քվինտեսենսային ասիացի ռեժիսոր>>[185]:
Նույնիսկ այսօր, Կուրոսովան շարունակում է ոգենչել և ազդել ժամանակակից ռեժիսորների վրա: Ալեքսանդր Փեյնը իր կարիերայի սկզբնական շրջանում դիտել է Կուրոսովայի ֆիլմերը, նամանավանդ «Յոթ սամուրայներ»-ը և «Ապրել»-ը[186] : Գիլյերմո դել Տորոն Կուրոսովաին անվանել է <<ամենակարևոր վարպետներից>>` առանձնացնելով <<Գահն արյան մեջ>>, <<Բարձր եւ ցածր>> և <<Ռան>> ֆիլմերը[187]: Քեթրին Բիգելովը գովաբանել է Կուրոսովային և անվանել <<ազդեցիկ ռեժիսոր>>, ով կարող է ստեղծել զգացմունքային կերպարներ[188]: Ջեֆրի Ջեյքոբ Աբրամսը ոգեշնչվել է <<Աստղային պատերազմեր: Ուժն արթնանում է>> ֆիլմը ստեղծելիս հենց Կուրոսովաից[189]: Ալեխանդրո Գոնցլեզը համարել է, որ Կուրոսովան փոխել է ֆիլմերի պատմողական կառուցվածքը: Երբ Սփայք Լին հրապարակեց 87 ֆիլմերի ցանկը, որը բարձրունքներին ձգտող յուրաքանչյուր ռեժիսոր պետք է տեսնի, նա ընդգրկել էր նաև Կուրսովայի ֆիլմերի << Ռասյոմո>>-ն, <<Թիկնապահը>>-ը և <<Ռան>>[190]։
Հետմահու սցենարներ
Կուրոսովայի մահից հետո մի շարք աշխատանքներ արտադրվել են հետմահու՝ հիմնված չնկարահանված ֆիլմերի սցենարների վրա: <<Անձրևից հետո>> ֆիլմը նկարահանվել է 1999թ.[191][192] ՝Կոիցիումի կողմից: Քեդ Քոմայի կողմից 2002թ. նկարահանվել է <<Ծովը դիտում է>> ֆիլմը[193]: Յոնքի Քայի կողմից գրված սցենարները վերջապես հրապարակվեցին որպես <<Ես գնայի Դորոր>> 4 աղետների ակումբի միակ կենդանի անդամի կողմից Քոն Իչիկավայի։ [194] Հուսայի եղբայրները և <<CKF>>-ն 2017թ, հայատարարել են, որ ծրագրում են 2020թ. ֆիլմ՝ հիմնված Կուրովսկիյի ֆիլման վրա՝ <<Սև մահի դիմակը>>, ռեժիսորն է Էդգար Ալլան Պոն[195][196]։
Կուրոսավայի ֆիլմարտադրության ընկերությունը
2011թ. սեպտեմբերին հայտարարվեց, որ Կուրոսավայի ֆիլմերը վերարտադրելու և չհրապարակված սցենարների իրավունքները պատկանում են <<Ակիրա Կուրոսովա 100>> նախագծին, որը հովանավորվում է ''Splendent'' կազմակերպության կողմից: ''Splendent''-ի տնօրեն Սակիկո Յամադան հայտարարել է, որ նպատակն է օգնել ժամանակակից ռեժիսորներին՝ նոր սերնդին ներկայացնել այս անմոռանալի պատմությունները[197]:
Կուրսովա ընկերությունը ստեղծվել է 1959թ. և շարունակում է վերահսկել Կուրսովայի ժառամգության բազմաթիվ ոլորտներ: Ղեկավարի որդին՝ Իրսո Կուրսովան, ընկերության ներկայից ղեկավարն է: Կուրսովա ձեռնարկության ամերիկյան մասնաճյուղը գտնվում է Լոս Անջելեսում: Կուրսովայի ստեղծագործությունների հեղինակային իրավունքները, ինչպես նաև այն կինոստուդիաները, որտեղ աշխատել է նա, հատկապես Տոհոն, այդուհանդերձ անցան Կուրսովայի ձեռնարկությանը: Այնուհետև, մինչ ''Splendent'' ընկերությանը վերահանձնելը, այդ իրավունքները հանձնվեցին Ակիրա Կուրսովա 100 նախագծին[198]: Կուրսովա ձեռնարկությունը սերտորեն համագործակցում է 2003թ. դեկտեմբերին ստեղծված Ակիրա Կուրոսովա հիմնադրամի հետ, որը ղեկավարվում է Իրաի Կուրոսովայի կողմից: Հիմնադրամը կազմակերպում է ամենանամյա կարճամետրաժ ֆիմերի մրցույթ և Կուրոսովային առնչվող նախագծեր, այդ թվում տնօրենի հիշատակի թանգարան կառուցելու գաղափարը, որը առաջացել էր վերջերս[199]:
Ֆիլմարտադրություն և պարգևներ
1981թ. Յոկոհոմայում բացվեց Կուրոսովայի կինոստուդիան: /Ճապոնիայում ևս 2 վայր է բացվել[200]։ Ակիրա Կուրոսավայի թվային արխիվի շնորհիվ հասանելի են դարձել արխիվային նյութերի մեծ հավաքածու, ներառյալ ականավորվող սցենարներ, լուսանկարներ, նորություններ, որը ստեղծվել է Ռյուկոկու համալսարանի թվային արխիվացման հետազոտական կենտրոնի շնորհիվ[201]: Անահեյմի համալսարանի Ակիրա Կուրոսավայի անվան դպրոցը բացվել է 2009թ. գարնանը Կուրոսավա արտադրության աջակցությամբ: Այն առաջարկում է առցանց ծրագրերով թվային ֆիլմերի արտադրում Սնհեյմի շտաբերի և Տոկիոյի ուսումնական կնտրոնի կողմից[202]:
Կուրոսավայի պատվին անվանվել է երկու ֆիլմ: Կյանքի ընթացքում նվաճած ռեժիսորական ձեռքբերումների համար Աքիրա Կուրոսավայի անվան մրցանակը շնորհվել է Սան Ֆրանցիսկոյի միջազգային կինոփառատոնի ընթացքում , մինչ դեռ Աքիրա Կուրոսավայի մրցանակը տրվում է Տոկիոյի միջազգային կինոփառատոնի ժամանակ[203][204]։ 1999 թ.-ին «Ասիական» շաբաթաթերթի և CNN- ի կողմից «Արվեստի, գրականության և մշակույթի» անվանակարգում ստացել է «Դարի Ասիացի» մրցանակը, և համարվել է այն 5 մարդկանցից մեկը, որն վերջին 100 տարվա ընթացքում ամենաշատն է նպաստել է Ասիայի բարելավմանը[205]: 2010 թ. Կուրոսավայի ծննդյան 100-ամյակի հիշատակման արարողության ժամանակ, ԱԿ100 անունով մի ծրագիր է իրականացվել, որը սկսվել էր դեռևս 2008 թվականին[206]: ԱԿ100 նախագիծը նպատակ ունի «բացահայտել երիտասարդներին, ովքեր հաջորդ սերնդի ներկայացուցիչներն են, և բոլոր մարդիկ, ամենուրեք,Աքիրա Կուրոսավայի և նրա ստեղծած հրաշալի աշխարհի լույսն են ու հոգին»[207]:
Անահեյմի համալսարանը Կուրոսավայի ընտանիքի հետ համագործակցելով հիմնադրեց Աքիրա Կուրոսավայի կինոյի դպրոցը [208] , Ակիրա Կուրոսավայի և կինոյի ստեղծման վերաբերյալ առցանց և խառը ուսումնառության ծրագրեր առաջարկելու նպատակով: Անիսոն Ուես Անդերսոնի ֆիլմը և ՙՇների կղզի՚ ֆիլմը, մասամբ ոգեշնչված են Կուրոսավայի նկարահանման տեխնիկայով[209]: Սիդնեյի 64-րդ կինոփառատոնի ժամանակ կար Աքիրա Կուրոսավայի հետադարձ հայացք, որտեղ նրա ֆիլմերը ցուցադրվել էին՝ հիշելու նրա ստեղծած մեծ ժառանգությունը[210]:
Վավերագրական ֆիլմեր
Զգալի քանակություն են կազմել Կուրոսավայի կյանքի ընթացքում և նրա մահից հետո իր կյանքին և ֆիլմերին վերաբերող լիամետրաժ և կարժամետրաժ վավերագրական ֆիլմերը: Ա.Կ. նկարահանվել է 1985-ին, այն ֆրանսիական վավերագրական կինոնկար է, որի ռեժիսորն է Քրիս Մարկերը: Չնայած այն նկարահանվել է այն ժամանակ երբ Կուրոսավան աշխատում էր «Ռան» ֆիլմի վրա, սակայն կինոնկարում ավելի շատ ուշադրություն է դարձվում Կուրոսավայի քաղաքակիրթ անձնավորություն լինելու, քան ֆիլմի ստեղծման վրա: Վավերագրական ֆիլմը երբեմն դիտվում է որպես Մարկերի հմայքի արտացոլումը ճապոնական մշակույթի հետ, որը նա նկարահանել է իր ամենահայտնի ֆիլմերից մեկում, ՙSans Soleil՚ ֆիլմում [211], Ֆիլմը ցուցադրվել է 1985 թ. Կաննի կինոփառատոնի ժամանակ [212][213]։ Կուրոսավայի կյանքին և հետմահու ստեղծված աշխատանքներին առնչվող այլ վավերագրական ֆիլմեր ներառում են.
Akira Kurosawa (ճապ.՝ 黒澤 明, ճապ.՝ 黒沢 明 Kurosawa Akira; March 23, 1910 – September 6, 1998) was a Japanese film director and screenwriter, who directed 30 films in a career spanning 57 years. He is regarded as one of the most important and influential filmmakers in the history of cinema.
Kurosawa entered the Japanese film industry in 1936, following a brief stint as a painter. After years of working on numerous films as an assistant director and scriptwriter, he made his debut as a director during World War II with the popular action film Sanshiro Sugata (a.k.a. Judo Saga). After the war, the critically acclaimed Drunken Angel (1948), in which Kurosawa cast then-unknown actor Toshiro Mifune in a starring role, cemented the director's reputation as one of the most important young filmmakers in Japan. The two men would go on to collaborate on another 15 films.
Rashomon, which premiered in Tokyo, became the surprise winner of the Golden Lion at the 1951 Venice Film Festival. The commercial and critical success of that film opened up Western film markets for the first time to the products of the Japanese film industry, which in turn led to international recognition for other Japanese filmmakers. Kurosawa directed approximately one film per year throughout the 1950s and early 1960s, including a number of highly regarded (and often adapted) films, such as Ikiru (1952), Seven Samurai (1954) and Yojimbo (1961). After the 1960s he became much less prolific; even so, his later work—including his final two epics, Kagemusha (1980) and Ran (1985)—continued to win awards, though more often abroad than in Japan.
In 1990, he accepted the Academy Award for Lifetime Achievement. Posthumously, he was named "Asian of the Century" in the "Arts, Literature, and Culture" category by AsianWeek magazine and CNN, cited there as being among the five people who most prominently contributed to the improvement of Asia in the 20th century. His career has been honored by many retrospectives, critical studies and biographies in both print and video, and by releases in many consumer media formats.