Մասնակից:Narek Hranti Grigoryan/Ավազարկղ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ժողովրդավարություն (հունարեն՝ δημοκρατία dēmokratía, բառացի նշանակում է ժողովրդի իշխանություն), ժամանակակից ընկալմամբ կառավարման ձև է, որն քաղաքացիները իրացնում են իշխանությունը ուղղակի կամ ընտրությունների միջոցով ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով որոնք ձևավորում է կառավարական մարմին ի դեմս խորհրդարանի։ Երբեմն ժողովրդավարությունը իրացնում է մեծամասնության իրավունքները։ Ժողովրդավարությունը դա կոնֆլիկտների գործընթացն է, երբ դրա արդյունքները կախված լինելով մասնակիցների միայն մեկը մասնակցը չի կարող որոշել դրա արդյունքները։
Ժողովրդավարության մեջ արդյունքների անորշակիությունը, ստիպում է բոլոր ուժերին պայքարել իրենց շահերի կենսագործմանա համար, որպես իշխանության կրող անձանց կանոնների համակցություն։ Արևմտյան ժողովրդավարությունը հստակ գործելով դեռևս հետմոդեռնիստական հասարակություններում, հիմնականում ձևավորվեց այնպիսի հասարկություններում ինչպես օրինակ դասական Աթենքը և Հռեմեական Հանրապետությունը ուր տղամարդկանց միակողմանի ներգրավվածությունը չեղակրվեց հատկապես ուշ հնադարում։ Անգլերեն ըստ բառը ըստ միջնադարյան լատինական և ֆրանսիական աղբյուրների հավաստաիացումների կապված է 16-րդ դարի իրողությունների հետ։
Համաձայն քաղաքական վերլուծաբան Լարի Դայմոնդի, ժողովրդավարությունը գոյանում է չորս հիմնական տարրերում՝ ա․ Քաղաքական համակարգը որը ձևավորվում է ընտրությունների միջոցով և փոխում կառավարությունը, բ․ Քաղաքացիական-հասարակական կյանքում ակտիվ ներգրավված քաղաքացիները, գ․ Մարդու և քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանություն, դ․ Օրենքի գերակայությունը որը միշտ հավասար է բոլոր քաղաքացիների համար։
Այն հատկապես կիրառություն գտավ մ․թ․ա․ 5-րդ դարում հունական քաղաք-պետություններում, հատկապես Աթենքում, այն նշանակում է «մարդկանց իշխանություն», իսկ ավելի արիստոկրատական նշանակությամբ այն համարվում է «Էլիտայի իշախնություն»։ Այնուամենայնիվ տեսականորեն այս սահմանումների մեջ կան հակասականություններ և պակտիկայում դրանց տարբերությունները պատմականորեն ստորադասվել են։ Աթենքի դասական քաղաքական համակարգը քաղաքացիություն էր տրամադրում ազատ մարդկանց և ներառյալ ստրուկներին և կանանց ներառում էր քաղաքական գործընթանցերին մասնակցության։ 1906թ․ Ֆինլանդիան հանդիսացավ առաջին կառավարությունը որը հայտարարվեց ավելիներառական ժողովրդավարական երկիր ազգային մակարդակով։ Փաստորեն բոլոր ժողովրդավարություն ունեցող երկրներում սկսած Աթենքից կարևորվում էր այն հանգամանքոը որ ժողովրդավարական քաղաքացիությունը դիտվում էր որպես էլիտայի մակարդակով մինչև որ 19և 20 դարերին պատաիների ներգավվածությամբ շարժումը հաղաթանակեց և տեղի ունեցավ ժողովրդավարության ընդհանրացում և բոլորի կարիքների բավարարում։
Այսպիսով ժողովրդավարությունը ինչպես արդեն նշվեց կառավարման ձև է որտեղ իշխանությունը իրացվում է անհատական մակարդակով, իսկ միապետությունում ուր անհատականությունները փոքր թվաքանակ են կազմում հիմնականում իրացվում է օլիգարխիայի կողմից։ Այնուամենայնիվ, այս հակադրությունները հիմնականում կապված են հին հունական փիլիսոփայակն մտքի հետ, սակայն դրանք երկիմասն են և հարկ է նշել որ ժամանակակից ժողովրդավարությունը իր մոդելներով հանդերձ իր մեջ է ներառում ժողովրդավարական, օլիգարխիկ և միապետական տարրեր։ Եվ ինչպես նշում է Կառլ Պոպերը՝ ժողովրդավարությունը սահմանելով այն հակադրում է դիկտատուրայի կամ տիռանայի հետ և միաժամանկ նշում որ ժողովրդավարության կառավարման ձի առավելություն այն է, որ այստեղ դու կարող ես վերհսկել և պաշտոնանկ անել քո առաջնորին կամ ղեկավորին առանց որևէ հեղափոխական գործողություններ իրականացնելու։