Ջայնիզմ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ջայնիզմ (սանսկրիտ՝ जैन, jaina IAST от սանսկրիտ՝ जिन, jina IAST, «հաղթող») — դհարմայական հին կրոն, որ ի հայտ է եկել Հնդկաստանում մեր թվականությունից առաջ մոտավորապես 9-6-րդ դարերում[2][3]։ Ինչպես հենց ինքը՝ այդ ուսմունքն է պնդում, ջայնիզմը միշտ է գոյություն ունեցել[4][5][6]։ Ուսմունքի հիմնադիրը, կամ՝ ըստ այլ տարբերակների՝ հնագույն ավանդույթների մասին ամենահայտնի պատմողը[7][8]) համարվում է քշաթրի Վարդհամանան կամ Ջինա Մահավիրան։ Ջայնիզմի փիլիսոփայությունն ու գործնական կիրառումը առաջին հերթին հիմնված են հոգու ինքնակատարելագործման վրա, ինքնակատարելագործում՝ հանուն ամենատեսության, ամենազորության և հավիտենական երանության (նիրվանայի)։ Հին կյանքերից մնացած մարմնական թաղանթը հաղթահարած և նիրվանայի հասած յուրաքանչյուր հոգի կոչվում է ջիվա։ Հնագույն տեքստերում ջայնիզմը հավասարեցված է ջայն դհարմային և շրաման դհարմային։ Արդի աշխարհում ջայնիզմ դավանողները թեև ոչ մեծ, սակայն ազդեցիկ կրոնական համայնք են կազմում։ Նրանց թիվը Հնդկաստանում հասնում է 5-6 միլիոնի[9][10]։ Ջայնիզմ դավանող ներգաղթյալների շարունակաբար աճող ընկերակցություններ կան նաև Հյուսիսային Ամերիկայում, Արևմտյան Եվրոպայում, Հեռավոր Արևելքում, Ավստրալիայում և աշխարհի այլ մասերում[11]։
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Ջայնիզմ | |
---|---|
Տեսակ | կրոն |
Հիմնադիր | Մահավիրա[1] |
Հիմնադրման թվական | մ.թ.ա. 5-րդ դար[1] |
Հատկանիշներ | Ahimsa?[1], Anekantavada?, Aparigraha?, ասկետիզմ[1], mind–body dualism?, բուսակերություն, Մեդիտացիա, Բազմաստվածություն և վանականություն |
Jainism Վիքիպահեստում |
Ջայնիստների գրադարանները հնագույնն են Հնդկաստանում[12]։