Ֆրիդրիխ Էնգելս
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ֆրիդրիխ Էնգելս (գերմ.՝ Friedrich Engels, նոյեմբերի 28, 1820(1820-11-28)[1][2][3][…], Բարմեն, Province of Jülich-Cleves-Berg, Պրուսիայի թագավորություն[4] - օգոստոսի 5, 1895(1895-08-05)[1][2][3][…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4]), գերմանացի փիլիսոփա, մարքսիզմի հիմնադիրներից մեկը։ Կառլ Մարքսի ընկերը, համագործակիցը և համահեղինակիցը։
Ֆրիդրիխ Էնգելս գերմ.՝ Friedrich Engels | |
---|---|
Ծնվել է | նոյեմբերի 28, 1820(1820-11-28)[1][2][3][…] Բարմեն, Province of Jülich-Cleves-Berg, Պրուսիայի թագավորություն[4] |
Մահացել է | օգոստոսի 5, 1895(1895-08-05)[1][2][3][…] (74 տարեկան) Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4] բնական մահով |
Քաղաքացիություն | Պրուսիայի թագավորություն |
Դավանանք | աթեիզմ |
Մասնագիտություն | տնտեսագետ, հասարակական գիտությունների ոլորտում գիտնական, քաղաքական տեսաբան, փիլիսոփա, գրող, հեղափոխական, սոցիոլոգ, կանանց իրավունքների պաշտպան և լրագրող |
Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
Անդամակցություն | Առաջին ինտերնացիոնալ |
Ալմա մատեր | Բեռլինի համալսարան |
Տիրապետում է լեզուներին | գերմաներեն[1][5] և անգլերեն |
Ազդվել է | Հերակլիտ, Լյուդվիգ Ֆոյերբախ, Քրիստոնեության էությունը, Կարլ Մարքս, Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել, Ադամ Սմիթ, Մաքս Շտիրներ և Դավիթ Ռիկարդո |
Կուսակցություն | Կումունիստների միություն |
Հայր | Friedrich Engels?[6] |
Մայր | Elisabeth Franziska Mauritia van Haar?[6] |
Friedrich Engels Վիքիպահեստում |
Էնգելսը Կարլ Մարքսի հետ միասին զարգացրել է այն ուղղությունը, որն այժմ հայտնի է մարքսիզմ անունով։ 1845 թվականին նա հրատարակում է Անգլիայի քաղաքներում անձնական դիտարկումների և հետազոտությունների հիման վրա աշխատող Անգլիայի աշխատավոր դասի վիճակը։ 1848 թվականին Էնգելսը Մարքսի հետ համահեղինակում է «Կոմունիստական մանիֆեստը», ինչպես նաև հեղինակ և համահեղինակ է դառնում (առաջին հերթին Մարքսի հետ) շատ այլ գործերում։ Հետագայում Էնգելսը ֆինանսապես աջակցում է Մարքսին՝ թույլ տալով նրան ուսումնասիրություններ կատարել և գրել Das Kapital-ը։ Մարքսի մահից հետո Էնգելսը խմբագրում է Das Kapital-ի երկրորդ և երրորդ հատորները։ Բացի այդ, Էնգելսը կազմակերպում է Մարքսի գրառումները Ավելորդ արժեքի տեսությունների վերաբերյալ, որոնք հետագայում տպագրվեցին որպես Դաս Կապիտալի «չորրորդ հատոր»[7][8]։ 1884 թվականին նա տպագրում է ընտանիքի, մասնավոր սեփականության և պետության ծագումը՝ հիմնվելով Մարքսի ազգագրական հետազոտության վրա։
1895 թվականի օգոստոսի 5-ին Լոնդոնում 74 տարեկան Էնգելսը մահանում է կոկորդի քաղցկեղից։ Դիակիզումից հետո նրա մոխիրները ցրվում են Իսթբորնի մոտակայքում գտնվող Բիչի Հեդում։