Ռուներ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռուներ, Ռունական այբուբենի տառեր, որոնք օգտագործվում էին Գերմանական լեզուներում մինչև Լատինական այբուբենի ներմուծումը։ Այբուբենի Սկանդինավյան անվանումն է Ֆուտարկ, անգլոսաքսոնական անվանումը՝ Ֆուտորկ։
Ռուներ | |
---|---|
Տեսակ | այբուբեն, alphabetic writing system?, միատառ այբուբեն և script family? |
Կազմված է | rune letter? |
Ժառանգված համակարգ | հին իտալերեն |
ISO 15924 | Runr |
Runic writing Վիքիպահեստում |
Ռունոլոգիան ռունական այբուբենը, ռունական գրերը, ռունական քարերը և դրանց պատմությունն ուսումնասիրող գիտություն է։ Ռունոլոգիան Գերմանական լեզվաբանության մասնագիտացված ճյուղ է։ Ամենահին ռունական գրերը թվագրվում են մ․թ․ 150 թ․։ Ռուները հետագայում փոխարինվել են լատինական տառերով, քանի որ ռունական այբուբենն օգտագործող մշակույթները, Եվրոպայում մինչև 700թ․ , իսկ կենտրոնական Եվրոպայում մինչև 1100 թ․, քրիստոնեություն ընդունեցին։ Այնուամենայնիվ, ռուները շարունակեցին օգտագործվել հատուկ նպատակներով Հյուսիսային Եվրոպայում։ Մինչև 20-րդ դարի սկիզբը ռուները օգտագործվում էին դեկորատիվ նպատակներով Շվեդիայի ծայրամասում, Դալարնայում և ռունական օրացույցներում։
Ամենահայտնի ռունական 3 այբուբեններն են Հին Ֆուտարկը (մ․թ․ 150-800 թթ․), անգլոսաքսոնական Ֆուտորկը(մ․թ․ 400-1100թթ․) և Նոր Ֆուտարկը(մ․թ․800-1100 թթ․)։
Պատմականորեն ռունական այբուբենը ծագել է Հին Իտալական գրերից, որին ավելացվել են նոր տարրեր։ Սակայն դեռ հայտնի չէ, թե Հին Իտալական գրերից որն է ընկած ռուների հիմքում։ Ամենահին գրերը հայտնաբերվել են Դանիայում և Հյուսիսային Գերմանիայում։