თავისუფალი ქალაქი კრაკოვი
From Wikipedia, the free encyclopedia
თავისუფალი, დამოუკიდებელი და მთლიანად ნეიტრალური ქალაქი კრაკოვი მხარესთან ერთად (პოლ. Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków z Okręgiem), უფრო ცნობილია როგორც თავისუფალი ქალაქი კრაკოვი ან კრაკოვის რესპუბლიკა (პოლ. Rzeczpospolita Krakowska, გერმ. Republik Krakau) — ქალაქი-სახელმწიფო, რომელიც შეიქმნა ვენის კონგრესის მიერ 1815 წელს, სამი მეზობელი ქვეყნის (რუსეთის იმპერია, პრუსია, და ავსტრიის იმპერია) ზედამხედველობით. არსებობდა 1846 წლამდე, მანამ, სანამ წარუმატებელი კრაკოვის აჯანყების შედეგად მისი ანექსია მოახდინა ავსტრიის იმპერიამ. ის იყო ვარშავის საჰერცოგოს ნარჩენი პოლონეთის გაყოფის დროს 1815 წელს სამ ქვეყანას შორის. ეს სახელმწიფო შეიქმნა 1815 წლის 18 ოქტომბერს ვარშავის სამთავროს სამხრეთში როგორც ნახევრად დემოკრატიული კონსტიტუციური რესპუბლიკა, რომელიც ხელმძღვანელობდა ნაპოლეონის კოდექსით და საკუთარი კონსტიტუციით. თავიდან კრაკოვი სარგებლობდა ზომიერი შიდა ავტონომიით. 1830 წ-მდე. აღმასრულებელ ხელისუფლებას ფორმალურად წარმოადგენდა სენატი რომელიც 12 სენატორისაგან შედგებოდა, რომლის შემადგენლობაში შედიოდა წარმომადგენელთა კრების, იაგელონის უნივერსიტეტის და მეურვე სახელმწიფოთა წარმომადგენლები. საკანონმდებლო ხელისუფლება თეორიულად ეკუთვნოდა ნახევრად-დემოკრატიულ არჩეულ წარმომადგენელთა კრებას, მაგრამ ამ პალატის ყველა გადაწყვეტილებაზე ვეტოს დადების უფლება ჰქონდათ მეურვე სახელმწიფოების წარმომადგენლებს. ზომიერი შიდა ავტონომია დაკარგული იქნა შიდა უთანხმოებების შედეგად, რომელიც გამოიყენეს მეურვე სახელმწიფოებმა. ამ ქვეყნებმა 1828 წელს გადასცეს ფაქტობრივი ხელისუფლება ეპურაციონულ კომიტეტს, სადაც იყვნენ მხოლოდ მორჩილი სენატორები. ნოემბრის ამბოხებისას შიდა ავტონომია დროებით დაბრუნებულ იქნა, ხოლო თავისუფალი ქალაქის ტერიტორია გახდა პოლონეთის სხვა მეამბოხეების მხარდამჭერის ადგილად 1833 წ. მეურვე ქვეყნებმა ქალაქს თავს მოახვიეს ახალი კონსტიტუცია, რომელმაც მინინუნამდე შეზღუდა მოქალაქეების გავლენა ქვეყნის ბედზე. ქალაქს წაართვეს თავისუფალი ვაჭრობის უფლებაც. შიდა ავტონომიას ბოლო მოუღო ავსტრიის ოკუპაციამ, რომელიც გრძელდებოდა 1836-1846 წლებამდე. 1846 წელს დაიწყო ნოემბრის აჯანყება, რომელმაც საბოოლოდ შეწყვიტა ამ ქვეყნის არსებობა. მისი ტერიტორია 1846 წლის 16 ნოემბერს ფორმალურად მიუერთეს ავსტრიას.
ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება ქართული ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, თუ რა არის ვიკიფიცირება, იხ. დახმარების გვერდი. სასურველია ამის შესახებ აცნობოთ იმ მომხმარებლებსაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით სტატიის შექმნაში. გამოიყენეთ: {{subst:ვიკიფიცირება/info|თავისუფალი ქალაქი კრაკოვი}} |
თავისუფალი, დამოუკიდებელი და მთლიანად ნეიტრალური ქალაქი კრაკოვი მხარესთან ერთად[1] Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków z Okręgiem ქალაქი-სახელმწიფო | |||||||||
| |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
დედაქალაქი | კრაკოვი | ||||||||
ენა | პოლონური ენა | ||||||||
ფულის ერთეული | პოლონური ზლოტი | ||||||||
სტატუსი | ავსტრიის იმპერიის პრუსიის და რუსეთის იმპერიის პროტექტორატი | ||||||||
ფართობი | 1815 - 11164 კმ² | ||||||||
მოსახლეობა | 1815 დაახლ.- 95000 1843 დაახლ. - 146000 | ||||||||
მმართველობის ფორმა | რესპუბლიკა | ||||||||
სენატის თავი | |||||||||
საკანონმდებლო ორგანო | წარმომადგენელთა შეკრება (ყრილობა) | ||||||||
ისტორია | |||||||||
- ვენის კონგრესი | 1815 | ||||||||
- პოლონეთის აჯანყება | 1830 წლის 29 ნოემბერი | ||||||||
- კრაკოვის აჯანყება | 1846 წლის 16 ნოემბერი | ||||||||