Доминантен алел
From Wikipedia, the free encyclopedia
Доминантен алел, во генетиката, се дефинира како интеракции помеѓу алели на истиот локус на хомологните хромозоми и поврзаниот фенотип. [1] Во случај на целосна доминација, еден алел во хетерозиготна единка целосно го надминува или маскира фенотипскиот придонес на другиот алел. Надминувачкиот алел се нарекува доминантен, а маскираниот рецесивен. [2] Целосната доминација, позната и како Менделово наследство, ги следи Менделовите закони за сегрегација. Првиот закон вели дека секој алел во пар гени е разделен по случаен избор и има еднаква веројатност да биде пренесен на следната генерација, додека вториот закон вели дека распределбата на варијантите на алели се врши независно една од друга. Сепак, ова не е секогаш случај бидејќи не сите гени се сегрегираат независно и прекршувањата на овој закон често се нарекуваат „неменделово наследство“. [3]
Термините автосомно доминантни или автосомно рецесивни алели се користат за да се опишат генските варијанти на не-половите хромозоми (автозоми) и нивните придружни особини, додека оние на половите хромозоми (алозоми) се нарекуваат X-поврзано доминантно наследување, X-поврзано рецесивно наследување или Y-поврзано наследување; тие имаат модел на наследство и презентација што зависи од полот и на родителот и на детето. Бидејќи има само една копија од Y хромозомот, карактеристиките поврзани со Y не можат да бидат доминантни или рецесивни. [4]
Буквите Пунетовиот квадрат се користат за да се демонстрираат принципите на доминација во наставата, а големите букви се користат за означување на доминантни алели а малите букви се користат за рецесивни алели. Често цитиран пример за доминантен алел е наследувањето на обликот на семето кај грашокот. Грашокот може да биде кружно, поврзано со алел R или збрчкано, поврзан со алел r. Во овој случај, можни се три комбинации на алели (генотипови): RR, Rr и rr. Поединците RR ( хомозиготни) имаат кружен грашок, а рр (хомозиготните) индивидуи имаат збрчкан грашок. Кај Rr (хетерозиготни) индивидуи, R алелот го маскира присуството на r алелот, така што овие индивидуи имаат и кружен грашок. Така, алелот R е доминантен над алелот r, а алелот r е рецесивен на алелот R. [5]
Доминацијата не е својствена за алел или неговите особини (фенотип). Тоа е строго релативен ефект помеѓу два алели на даден ген со која било функција; еден алел може да биде доминантен над вториот алел од истиот ген, рецесивен на трет и ко-доминантен со четвртиот. Дополнително, еден алел може да биде доминантен за една карактеристика, но не и за другите [1] .