അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത്
From Wikipedia, the free encyclopedia
ഇസ്ലാമിക സാമ്രാജ്യത്തിലെ ഖിലാഫത്തുകളിൽ മൂന്നാമത്തേതായിരുന്നു അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത് (അറബി: العبّاسيّون, al-‘Abbāsīyūn). അബ്ബാസി രാജവംശത്തിലെ ഖലീഫമാരാണ് ഇതിൽ ഭരണം നടത്തിയത്. അന്തലൂസ് (ഇന്നത്തെ സ്പെയിൻ) ഒഴികെയുള്ള ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നെല്ലാം ഉമയ്യ ഭരണാധികാരികളെ തുരത്തിയാണ് ബാഗ്ദാദ് തലസ്ഥാനമാക്കി ഈ രാജവംശം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടത്.
അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത് الخلافة العباسية الإسلامية al-‘Abbāsīyūn | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
750–1258 | |||||||||||
അബ്ബാസി സാമ്രാജ്യം അതിന്റെ വിസ്തൃതിയേറിയ കാലത്ത് (ക്രി.വ. 850) | |||||||||||
പദവി | സാമ്രാജ്യം | ||||||||||
തലസ്ഥാനം | ബാഗ്ദാദ് | ||||||||||
പൊതുവായ ഭാഷകൾ | അറബി (ഔദ്യോഗികം), അറമൈകർമേനിയൻ, ബർബർ, ജോർജ്ജിയൻ, ഗ്രീക്ക്, ഹീബ്രു, Middle Persian, ടർക്കിഷ്, കുർദിഷ്[1] | ||||||||||
മതം | ഇസ്ലാം (സുന്നി) | ||||||||||
ഗവൺമെൻ്റ് | ഖിലാഫത്ത് | ||||||||||
• 721–754 | അസ്സഫ്ഫാഹ് | ||||||||||
• 786–809 | ഹാറൂൻ-അൽ-റഷീദ് | ||||||||||
• 1261–1262 | അൽ-മുസ്തനാസിർ | ||||||||||
• 1242–1258 | അൽ-മുസ്തഅ്സിം | ||||||||||
ചരിത്രം | |||||||||||
• സ്ഥാപിതം | 750 | ||||||||||
• ഇല്ലാതായത് | 1258 | ||||||||||
വിസ്തീർണ്ണം | |||||||||||
10,000,000 km2 (3,900,000 sq mi) | |||||||||||
Population | |||||||||||
• | 50000000 | ||||||||||
നാണയവ്യവസ്ഥ | അബ്ബാസി ദീനാർ | ||||||||||
| |||||||||||
¹ അമീറുൽ മുഅ്മിനീൻ (أمير المؤمنين), ഖലീഫ (خليفة) |
മുഹമ്മദ് നബിയുടെ അമ്മാവനായ അബ്ബാസിബ്നു അബ്ദിൽ മുത്തലിബിന്റെ പിൻമുറക്കാരാണ് അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത് സ്ഥാപിച്ചത്. ഹർറാനിൽ ക്രി.വ. 750-ൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട സാമ്രാജ്യം 762-ൽ തലസ്ഥാനം ബാഗ്ദാദിലേക്കു മാറ്റി. രണ്ടു നൂറ്റാണ്ടോളം ഖിലാഫത്ത് അതിന്റെ ഉന്നതിയിൽ തുടർന്നു. എന്നാൽ ഇതിനുശേഷം തങ്ങൾ തന്നെ സൃഷ്ടിച്ച തുർക്കിഷ് പട്ടാളമായ മംലൂക്കുകൾ ശക്തിയാർജ്ജിച്ചതോടെ സാമ്രാജ്യം ക്ഷയിക്കാൻ തുടങ്ങി. പേർഷ്യയിൽ അധികാരം നേടി ഒന്നര നൂറ്റാണ്ടായപ്പോഴേക്കും തദ്ദേശരാജാക്കന്മാരായ അമീറുമാർക്ക് രാജ്യം ഒഴിഞ്ഞുകൊടുക്കേണ്ടി വന്നു. അന്തലൂസ് രക്ഷപ്പെട്ട ഉമയ്യ ഭരണാധികാരികൾക്കും മഗ്രിബ്, ഇഫ്രിഖിയ എന്നീ ഭാഗങ്ങൾ സ്വതന്ത്ര രാജവംശങ്ങളായ അഗ്ലബികൾക്കും ഫാത്വിമികൾക്കും വിട്ടുകൊടുക്കേണ്ടിയും വന്നു.
1258-ൽ ഹുലാഗു ഖാന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള മംഗോൾ അധിനിവേശം കീഴ്പ്പെടുത്തിയതോടെ അബ്ബാസി ഭരണത്തിന് താത്ക്കാലികമായി അന്ത്യമായി. ഈജിപ്തിലെ മംലൂക്കിൽ 1261-ൽ തുടർന്ന ഭരണം മതപരമായ കാര്യങ്ങളിൽ അധികാരം അവകാശപ്പെട്ടു. 1519-ൽ ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന് കീഴ്പ്പെടുകയും തലസ്ഥാനം ഇസ്താംബുളിലേക്ക് മാറ്റുകയും ചെതതോടെ ഖിലാഫത്തിന് തിരശ്ശീല വീണു.