Hendrik II van Oostenrijk

Hendrik II Jasomirgott van Oostenrijk, ook Hendrik XI van Beieren genoemd (circa 1112 - Wenen, 13 januari 1177) was van 1140 tot 1141 paltsgraaf van de Rijn, van 1141 tot 1156 markgraaf van Oostenrijk en hertog van Beieren en van 1156 tot 1177 hertog van Oostenrijk.

Hendrik II van Oostenrijk
1112-1177
Hendrik II van Oostenrijk (ca. 1290), Glas in lood in het Brunnenhaus von Stift Heiligenkreuz
Markgraaf van Oostenrijk
Periode	1141-1177
Voorganger	Leopold IV
Opvolger	Leopold V
Hertog van Beieren (Onder de naam Hendrik XI)
Periode	1141-1156
Voorganger	Leopold
Opvolger	Hendrik XII
Familie
Vader	Leopold III van Oostenrijk
Moeder	Agnes van Waiblingen

Levensloop

Als zoon van markgraaf Leopold III van Oostenrijk werd hij in 1140 benoemd tot paltsgraaf van de Rijn. Nadat zijn oudere kinderloze broer Leopold IV in 1141 onverwacht stierf, volgde Hendrik hem op als markgraaf van Oostenrijk en hertog van Beieren.

Zijn oudere broer had in 1138 van Koenraad III van het Heilig Roomse Rijk het hertogdom Beieren gekregen. Dit kwam omdat hertog Hendrik X de Trotse van Beieren uit het huis Welf Koenraad weigerde te erkennen als heerser van het Heilig Roomse Rijk. Vanaf dat jaar was er een conflict tussen het huis Welf en het huis Hohenstaufen, dat het Heilig Roomse Rijk regeerde. Nadat Frederik I Barbarossa in 1152 keizer van het Heilig Roomse Rijk werd, wilde hij tot een overeenkomst komen. In 1156 werd de overeenkomst gesloten: Frederik gaf Beieren terug aan Hendrik de Leeuw, de zoon van Hendrik X de Trotse. Om Hendrik II niet ontevreden te maken, werd het markgraafschap Oostenrijk verheven tot een hertogdom.

In 1145 vestigde Hendrik zich in Wenen en zorgde ervoor dat Wenen de belangrijkste stad van Oostenrijk werd. In 1147 werd in Wenen de Stephansdom afgewerkt, een grote kathedraal waarmee Hendrik zijn prominentie wilde tonen. Ook liet hij in Wenen het Schottenstift-klooster bouwen. In de tuin van dat klooster werd een standbeeld van Hendrik geplaatst, waar het zich nog steeds bevindt.

Het is niet bekend waar zijn bijnaam Jasomirgott vandaan kwam. De ene theorie zegt dat het afgeleid is van de zin "Ja so mir Gott helfe" (Ja, zo helpt God me.), de andere dat het een Arabisch woord is. Dat Arabisch woord zou een connectie zijn met de Tweede Kruistocht waar Hendrik in 1146 aan deelnam. In 1177 stierf hij na een val met zijn paard. Hij werd begraven in het Schottenstift-klooster van Wenen.

Huwelijken en nakomelingen

In 1142 huwde hij met Gertrude van Saksen, de dochter van keizer Lotharius III. Ze kregen een dochter:

• Richardis (1143-1200), gehuwd met landgraaf Hendrik van Stefling.

Gertrude overleed echter aan de gevolgen van de bevalling en in 1148 hertrouwde Hendrik met Theodora Komnena, een nicht van keizer Manuel I Komnenos van het Byzantijnse Rijk. Samen kregen ze drie kinderen:

• Agnes (1154-1182), die in 1167 huwde met koning Stefanus III van Hongarije en in 1173 met hertog Herman van Karinthië.
• Leopold V van Oostenrijk (1157-1194)
• hertog Hendrik van Mödling (1158-1223), huwde met Richeza van Bohemen.

Beiden huwelijken tonen aan hoe belangrijk het huis Babenberg toen was in Centraal-Europa.

Voorouders

Voorouders van Hendrik II van Oostenrijk (1112–1177)
Overgrootouders	Ernst de Strijdbare (1027–1075) ∞ Adelheid van Eilenburg (1030-1071)		Rapoto IV van Passau (–) ∞ Mathilde (-)		Keizer Hendrik III (1017–1056) ∞ 909 Agnes van Poitou (1024–1077)		Otto van Savoye (1021–1059) ∞ Adelheid van Susa (1014/20-1091)
Grootouders	Leopold II van Oostenrijk (1050–1095) ∞ Ida van Cham (1055–1101)				Keizer Hendrik IV (1050–1106) ∞ 909 Bertha van Savoye (1051–1087)
Ouders	Leopold III van Oostenrijk (1073–1136) ∞ Agnes van Waiblingen (1072–1143)

Mediabestanden

Zie de categorie Hendrik II van Oostenrijk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Henry II, Duke of Austria op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.