Israël
land in West-Azië / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Israël (uitspraak: [ˈɪsraɛl]), officieel de Staat Israël (Hebreeuws: מדינת ישראל - Medinat Jisraël; Arabisch: دولة اسرائيل - Dawlat Israïl), is een land in Azië, het Midden-Oosten en de Levant. Israël grenst aan Libanon, Syrië, Jordanië, Egypte en de Palestijnse gebieden, waarbij Israël sinds 1967 de Westelijke Jordaanoever en de Golanhoogten bezet houdt en deels onder zijn bestuur heeft gebracht. Het land heeft een kust aan de Middellandse Zee en een haven aan de Golf van Akaba, een zee-arm van de Rode Zee.
מדינת ישראל دولة اسرائيل Medinat Yisrael Dawlat Israïl | ||||
---|---|---|---|---|
Basisgegevens | ||||
Officiële landstaal | Hebreeuws (Arabisch heeft een speciale status)[1] | |||
Hoofdstad | Jeruzalem (betwist)[2] | |||
Regeringsvorm | Republiek, parlementaire democratie | |||
Staatsvorm | Republiek en eenheidsstaat | |||
Staatshoofd | President Yitzhak Herzog | |||
Regeringsleider | Premier Benjamin Netanyahu | |||
Religie | 74,7% joods 17,7% moslim 2% christen 1,6% druus (2016) 4% andere[3] | |||
Oppervlakte | 22.072 km²[4] | |||
Inwoners | 9.656.000 (2022)[5] | |||
Bijv. naamwoord | Israëlisch | |||
Inwoneraanduiding | Israëliër/Israëli (m./v.) Israëlische (v.) | |||
Overige | ||||
Volkslied | Hatikwa (De hoop) | |||
Munteenheid | Nieuwe Israëlische sjekel (NIS) (ILS) | |||
UTC | +2 (zomers: +3) | |||
Nationale feestdag | 14 mei 1948, Onafhankelijkheidsdag | |||
Web | Code | Tel. | .il | ISR | 972 | |||
Voorgaande staten | ||||
| ||||
Detailkaart | ||||
| ||||
In het land Kanaän vormden zich al tijdens de ijzertijd de Israëlitische koninkrijken Israël en Juda, maar de moderne Israëlische geschiedenis begint in de twintigste eeuw, waarin de Balfour-verklaring een cruciale rol speelde. Het Brits Mandaat Palestina, dat op zijn beurt is ontstaan na de opsplitsing van het Ottomaanse Rijk in 1920, werd in 1947 door de Verenigde Naties verdeeld in een onafhankelijke Joodse en een onafhankelijke Arabische staat, met een aparte status voor Jeruzalem. Het verdelingsplan, omarmd door joodse leiders maar afgewezen door de Arabieren, leidde tot de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948. De onafhankelijke staat Israël werd ondertussen, in mei 1948, uitgeroepen en een jaar later met Resolutie 273 toegelaten tot het lidmaatschap van de Verenigde Naties.
Sinds zijn oprichting in 1948 is de staat Israël verwikkeld in een Arabisch-Israëlisch conflict over het grondgebied van Palestina. Na de oorlog van 1948/1949 veroverde Israël in 1967 tijdens de Zesdaagse Oorlog het overige gebied van Palestina en vocht in 1973 de Jom Kipoeroorlog waarin Israël meerdere gebieden veroverde. Dit alles leidde tot grote spanning met de Palestijnse bevolking, wat tijdens de Eerste en Tweede Intifada tot uitbarsting kwam. Sinds 1967 worden de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem, de Gazastrook en de Syrische Golanhoogten door Israël bezet.
Israël is een representatieve democratie[6] met een parlementair stelsel, evenredige vertegenwoordiging en algemeen kiesrecht.[7] Het verschil in behandeling van de bevolking in de door Israël bezette gebieden ten opzichte van Joodse inwoners van het land, wordt door de Verenigde Naties echter als apartheid benoemd.[8]
Het land had in 2017 de hoogste levensstandaard in het Midden-Oosten.[9] Het is het meest ontwikkelde land in het Midden-Oosten en een van de meest ontwikkelde ter wereld.[10][11] Het land scoort het hoogst in het Midden-Oosten wat betreft gemiddelde rijkdom per volwassene,[12] innovatie[13] en economisch concurrentievermogen.[14] De levensverwachting behoorde in 2016 tot de hoogste in de wereld.[15] Israël is een hoogontwikkelde economie en lid van de OESO en een groot aantal intergouvernementele organisaties. Het land staat op de 29e plaats in de wereld qua nominaal bbp en op de 13e plaats wat betreft het bbp per hoofd van de bevolking.[16]Het werd vanaf 2022 gerangschikt als het 6e meest geavanceerde en technologische land ter wereld.[17]Het is ook een van de rijkste landen in het Midden-Oosten en Azië, gemeten naar het bbp per hoofd van de bevolking.[18]