Loading AI tools
język z gałęzi irańskiej rodziny indoeuropejskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Język tadżycki (тоҷикӣ, забони тоҷикӣ) albo tadżycki farsi (форсии тоҷикӣ) – etnolekt z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, zazwyczaj uważany za wariant języka perskiego. Jest językiem urzędowym Tadżykistanu oraz językiem tadżyckiej mniejszości w Uzbekistanie, która stanowi prawie 5% całości ludności kraju[1].
Obszar |
Tadżykistan, Uzbekistan, Afganistan i inne | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących |
4,5 mln | ||||||
Pismo/alfabet | |||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | Tadżykistan | ||||||
Organ regulujący | Институти забон ва адабиёт ба номи А. Рӯдакӣ / Instituti zabon va adabijoti Rūdakī | ||||||
Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-1 | tg | ||||||
ISO 639-2 | tgk | ||||||
ISO 639-3 | tgk | ||||||
IETF | tg | ||||||
Glottolog | taji1245 | ||||||
Ethnologue | tgk | ||||||
GOST 7.75–97 | тад 640 | ||||||
WALS | taj | ||||||
Występowanie | |||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język tadżycki zachował wiele archaicznych form gramatycznych i leksykalnych, które zanikły we współczesnej perszczyźnie Iranu.
Aż do XX wieku użytkownicy tadżyckiego uważali, że posługują się językiem perskim (farsi), ale od czasów Związku Radzieckiego oficjalnie mówi się o odrębnym od perskiego języku, nazywanym tadżyckim[2].
Język perski ma trzy główne standardowe odmiany: farsi, dari i tadżycki. Według rodzimych użytkowników różnice między nimi nie stanowią zbytniej przeszkody dla wzajemnego porozumiewania się, chociaż odmiany te nie są identyczne. Na przykład w irańskim farsi występuje więcej zapożyczeń z francuskiego (na przykład مرسی, mersi – dziękuję), w dari – z angielskiego, a w tadżyckim – z rosyjskiego[3].
W etnolekcie tadżyckim wyróżnia się cztery (sub)dialekty:
Ponadto za dialekt języka tadżyckiego/perskiego uważa się język bucharski (inaczej judeo-perski lub judeo-tadżycki).
Niekiedy do grona wariantów perskiego też zalicza się język tacki, w którym mówi się na Kaukazie.
Pierwotnie język tadżycki, podobnie jak perski, zapisywany był pismem arabskim.
W składzie ZSRR najpierw w 1923 roku uproszczono pismo arabskie, potem w 1929 roku[4] zastąpiono je alfabetem łacińskim, a od roku 1940[4] używa się cyrylicy, z której usunięto zbędne rosyjskie litery po odzyskaniu niepodległości.
А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з | И и | Ӣ ӣ |
[a] | [b] | [v] | [ɡ] | [ʁ] | [d] | [e], [je] | [jɔ] | [ʒ] | [z] | [i] | [ˈi] |
Й й | К к | Қ қ | Л л | М м | Н н | О о | П п | Р р | С с | Т т | У у |
[j] | [k] | [q] | [l] | [m] | [n] | [ɔ] | [p] | [r] | [s] | [t] | [u] |
Ӯ ӯ | Ф ф | Х х | Ҳ ҳ | Ч ч | Ҷ ҷ | Ш ш | Ъ ъ | Э э | Ю ю | Я я | |
[ɵ] | [f] | [χ] | [h] | [tʃ] | [dʒ] | [ʃ] | [ʔ] | [e-] | [ju] | [ja] |
Po 1989 władze Tadżykistanu opracowały projekt ponownego wprowadzenia pisma arabskiego, jednak wycofano się z niego w połowie lat 90.
Pismem arabskim nadal posługują się użytkownicy języka w Afganistanie, podczas gdy w Tadżykistanie prawie zanikła już jego znajomość.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.