Mała kolej automatyczna
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Mała kolej automatyczna (w skrócie „MAK”) – kolej operująca stosunkowo krótkimi pociągami w trybie automatycznym, bez maszynisty. Mała kolej automatyczna może być częścią szerszego pojęcia „People Mover” (dosł.: „środek przewożący ludzi”) – szerokiej i mało ostrej definicji formy środków transportu, obejmującej również windy, chodniki i schody ruchome – o ile spełniają one rolę w transporcie publicznym. Niektóre „MAK” mogą pełnić istotną rolę jako postać szybkiej kolei miejskiej, niekiedy traktowane są jako jedna z linii metra (np. w Tajpej).
Szczególną popularność zdobyła francuska formuła „MAK” – znana pod nazwą „VAL” (Véhicule automatique léger, pol.: „lekki pojazd automatyczny”). Wiele miast, stojących w obliczu konieczności wprowadzenia technologii szynowej do sieci transportowej, wybrało ją zamiast tramwaju (np. Rennes). Budowa takiej kolei jest tańsza w stosunku do „ciężkiego metra” ze względu na mniejszy przekrój tunelu (zwykle dwutorowego) oraz krótsze stacje. Odznacza się jednak także mniejszą przepustowością.
Inne popularne rozwiązanie „MAK”, firmy Mitsubishi, znalazło kilka zastosowań w Japonii i w Azji Południowo-Wschodniej. Są to jednak jak dotąd, w przeciwieństwie do VAL, kolejki wyłącznie nadziemne.
Adhezyjne małe koleje automatyczne zwykle są w technologii ogumionej; wyjątkowo zdarzają się w postaciach konwencjonalnej, np.: Detroit People Mover, albo jednoszynowej, np. Jacksonville Skyway. Na pograniczu „małej” i „dużej” kolei automatycznej znajduje się maglev „Linimo” pod Nagoją.
Nie wszystkie koleje eksploatowane w trybie „Automatic Train Operation” (ATO) mają pociągi bezzałogowe. Obsadę maszynistów stosuje się przede wszystkim w przypadku długich pociągów – ze względów bezpieczeństwa (wówczas kolej trudno nazwać „małą”), a niekiedy z innych względów (Scarborough Rapid Transit pod Toronto ma obsadę maszynistów wskutek nalegania związków zawodowych). Rola maszynistów w normalnym ruchu sprowadza się do kontroli przebiegu jazdy oraz zamykania drzwi na peronach.