Niesamowitość
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Niesamowitość (niem. das Unheimliche, ang. uncanny) – czynnik wywołujący uczucia niepokoju i strachu poprzez jednoczesne posiadanie cech obcości i tajemniczości oraz cech zjawiska dobrze znanego. Strach wywoływany przez niesamowite wynika z zaistnienia dysonansu poznawczego w percepcji danego zjawiska. Według współtwórcy pojęcia, psychiatry Sigmunda Freuda, niesamowite jest elementem rzeczywistości znanym wcześniej, lecz wyeliminowanym ze świadomości przez mechanizm wyparcia[1]. Autorem terminu był niemiecki psychiatra Ernst Jentsch[2].
Niesamowitość jest kategorią estetyczną wywodzącą się z psychoanalizy. Koncepcja ta stosowana bywa jako termin krytyki literackiej, służący do opisu motywów literackich przywołujących atmosferę tajemnicy i niepokoju lub postacie duchów i zjaw – motywów szczególnie obecnych m.in. w literaturze epoki romantyzmu[3]. Kategoria niesamowitego obecna jest też w terminologii kulturoznawstwa[4][5], krytyki filmowej, teorii architektury[6], teorii robotyki (hipoteza doliny niesamowitości)[7].