Somalilandi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Somaliland (Somalisht: Somaliland; Arabisht: صوماليلاند Ṣūmālīlānd, أرض الصومال Arḍ aṣ-Ṣūmāl), zyrtarisht Republika e Somalilandit (Somalisht: Jamhuuriyadda Soomaaliland, Arabisht: جمهورية صوماليلاند Jumhūrīyat Ṣūmālīlānd) është një shtet sovran i panjohur në Bririn e Afrikës, i konsideruar ndërkombëtarisht si pjesë e Somalisë. Somaliland shtrihet në Bririn e Afrikës, në bregun jugor të Gjirit të Adenit. Kufizohet nga Xhibuti në veriperëndim, Etiopia në jug dhe perëndim dhe Somalia në lindje. Territori i pretenduar i tij ka një sipërfaqe prej 176,120 kilometra katrorë), me afërsisht 5.7 milion banorë në vitin 2021.[1] Kryeqyteti dhe qyteti më i madh është Hargeisa. Qeveria e Somalilandit e konsideron veten si shteti pasardhës i Somalilandit Britanik, i cili, si Shteti i Somalilandit afatshkurtër, u bashkua në vitin 1960 me Territorin e Mirëbesimit të Somalilandit (ish-Somalilandi Italian) për të formuar Republikën Somali.
Himni: Samo ku waar Jetë të gjatë me paqe | |||||
Kryeqyteti | Hargeisa | ||||
Gjuhët zyrtare | Somalisht | ||||
Qeveria | |||||
Lloji i qeverisjes | Republika presidenciale unitare | ||||
Popullsia | |||||
• Përllogaritje | 5.7 milionë | ||||
Të dhëna të tjera | |||||
Zona kohore | UTC+3 (EAT) | ||||
|
Në fund të shekullit të 19-të, Britania e Madhe nënshkroi marrëveshje me shtetet pasardhëse somaleze të Sulltanatit Adal në Somalilandin e sotëm si Sulltanati Isaaq (shteti që paraprin Somalilandin) dhe Sulltanati Habr Yunis si dhe klane të tjera si Warsangeli dhe Gadabuursi. Kolonistët britanikë shkrinë territoret e dy sulltanatëve si dhe territore të tjera fisnore për të formuar Protektoratin e Somalilandit Britanik.[2]
Dervishët e udhëhequr nga Mohammed Abdullah Hassan ishin kundër marrëveshjeve të mbrojtjes të nënshkruara me Britaninë me sulltanët somalezë. Dervishët zhvilluan luftëra të njëpasnjëshme kundër kolonistëve britanikë midis 1900. Dervishët u mundën përfundimisht në Fushatën Somaliland të vitit 1920. Në vitin 1960, rajoni fitoi pavarësinë pesë ditë më vonë dhe u bashkua me Somalia Italiana për të formuar Republikën e pavarur Somali.
Në vitin 1961, jugorët (Somalia) morën kontrollin e institucioneve shtetërore. Ajo u refuzua në ish-shtetin e Somalilandit dhe banorët e Somalilandit nuk votuan për kushtetutën e Somalisë. Në dhjetor 1961, revolucioni në veri filloi nga ushtarët e ish-Shtetit të Somalilandit, të cilët morën kontrollin e qyteteve të mëdha në veri. Një grup oficerësh morën kontrollin e stacionit të radios në Hargeisa, duke shpallur fundin e bashkimit midis Somalisë dhe Somalilandit.
Në vitin 1988, në kulmin e Luftës së Pavarësisë të Somalilandit, qeveria e Siad Barre filloi një goditje kundër Lëvizjes Kombëtare Somaleze me bazë në Hargeisa (SNM) dhe grupeve të tjera militante, të cilat ishin ndër ngjarjet që çuan në Luftën Civile Somaleze. Konflikti la infrastrukturën ekonomike dhe ushtarake të Somalisë të dëmtuar rëndë. Pas rënies së qeverisë së Barre në fillim të vitit 1991, autoritetet lokale, të drejtuara nga SNM, shpallën në mënyrë të njëanshme pavarësinë nga Somalia më 18 maj të të njëjtit vit dhe rivendosën kufijtë e ish-shtetit të pavarur jetëshkurtër të Somalilandit.[3][4]
Që nga viti 1991, territori është qeverisur nga qeveri të zgjedhura në mënyrë demokratike që kërkojnë njohjen ndërkombëtare si qeveria e Republikës së Somaliland. Qeveria qendrore mban lidhje joformale me disa qeveri të huaja, të cilët kanë dërguar delegacione në Hargeisa. Etiopia gjithashtu mban një zyrë tregtare në rajon. Sidoqoftë, pavarësia e vetëshpallur e Somalilandit nuk është njohur zyrtarisht nga asnjë vend apo organizatë ndërkombëtare. Është anëtare e Organizatave të Kombeve dhe Popujve të Papërfaqësuar, një grup avokimi, anëtarët e të cilit përbëhen nga popuj autoktonë, pakica dhe territore të panjohura ose të pushtuara.