హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రం
From Wikipedia, the free encyclopedia
భూగోళం మీద నిమ్నోన్నతాలను సగటు సముద్ర మట్టం ఆధారంగా సూచించే రేఖా చిత్రాన్ని హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రం/రేఖ (Hypsographic Curve/line) అంటారు. ఈ వక్రం సగటు సముద్ర మట్టం (Mean Sea Level) నుండి ఖండ భాగాలు, సముద్ర భాగాల యొక్క నైసర్గిక స్వరూపాన్ని సూచిస్తుంది. హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రాన్నే హిప్సోమెట్రిక్ వక్రం (Hypsometric Curve) అని కూడా వ్యవహరిస్తారు.[1] ఖండ భూతలం (continental floor), సముద్ర భూతలం (sea floor) ల యొక్క స్థలాకృతి (topography) లను శాస్త్రీయ పద్ధతిలో వివరించడానికి హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రం ఉపయోగపడుతుంది. ఈ వక్రం మీద జరిపిన విశ్లేషణలు సముద్ర పటలం, ఖండ పటలం ల యొక్క సాంద్రతలు విభిన్నంగా ఉన్నాయన్న సిద్ధాంతానికి మద్దతు నిస్తాయి.
హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రాన్ని భూగోళానికే కాక రిజర్వాయర్లు, చెరువులు, సరస్సుల వంటి ఇతర సంవృత వ్యవస్థలకు (closed systems) కూడా అనువర్తించి వాటి స్థలాకృతులను కూడా శాస్త్రీయ పద్ధతిలో విశ్లేషించవచ్చు.
హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రం ఒక గ్రాఫ్ మాదిరిగా సూచించబడుతుంది. ఒకానొక ప్రదేశం ఆక్రమించే విస్తీర్ణాన్ని శాతంలో X-అక్షం మీద, ఆ ప్రదేశం యొక్క ఉన్నతి (Elevation) ని Y-అక్షం మీద సూచిస్తారు. ఈ వక్రం ద్వారా ఖండ లేదా సముద్ర భూతలంపై గల వివిధ నైసర్గిక స్వరూప ప్రాంతాలు (పర్వతాలు, ఖండతీరపు ప్రాంతాలు, అభిసల్ మైదానాలు, ట్రెంచ్లు మొదలైనవి)
a) సగటు సముద్ర మట్టం నుండి ఎంతెంత లోతులలో లేదా ఎత్తులలో ఉన్నాయి.
b) ఆయా లోతులలో/ఎత్తులలో మొత్తం భూగోళపు ఉపరితల విస్తీర్ణంలో ఎంతెంత వాటాలను (శాతాలలో) ఆక్రమించి వున్నాయి అనే విషయం గ్రహించవచ్చు.
ఈ వక్ర రేఖ యొక్క వాలు (slope) లో కనిపించే మార్పు, ఆ ప్రదేశం యొక్క నైసర్గిక స్వరూపంలో కనిపించే మార్పును ప్రతిఫలిస్తుంది.
ఉదాహరణకు భూగోళం యొక్క హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రంలో ఖండతీరపు ప్రాంతాలను (Continental margins) పరిశీలిస్తే ఈ భాగం యొక్క వాలు దాదాపుగా నిట్రంగా (steep slope) వున్నట్లు గమనించవచ్చు. Y- అక్షం మీద చూస్తే ఈ ఖండతీరపు ప్రాంతాలు 0 నుండి 4000 మీటర్ల సముద్ర లోతులో ఉంటాయని తెలుస్తుంది. X- అక్షం మీద చూస్తే భూగోళం మొత్తం ఉపరితల విస్తీర్ణంలో 20 శాతం వరకూ ఖండతీరపు ప్రాంతాలు ఆక్రమించాయని తెలుస్తుంది. ఈ విధంగా సముద్ర భూతలంపై గల వివిధ నైసర్గిక స్వరూప ప్రాంతాలు ఎంతెంత సముద్ర లోతుల్లో వున్నాయి, ఆయా సముద్ర లోతుల్లో ఎంతెంత విస్తీర్ణ శాతాన్ని ఆక్రమించి వున్నాయి అనే విషయం తెలుస్తుంది.
అదే విధంగా ఖండ భూతలంపై గల వివిధ నైసర్గిక స్వరూప ప్రాంతాలు సగటు సముద్ర మట్టం నుండి ఎంతెంత ఎత్తులలో (elevations) వున్నాయి, ఆయా ఎత్తులలో అవి ఎంతెంత వాటాలను (మొత్తం భూగోళపు ఉపరితల విస్తీర్ణంలో శాతం అవి ఆక్రమించే శాతం) ఆక్రమించి వున్నాయి అనే విషయాలు కూడా హిప్సోగ్రాఫిక్ వక్రం నుండి గ్రహించవచ్చు.