ดาวเวกา
From Wikipedia, the free encyclopedia
ดาวเวกา (อังกฤษ: Vega) หรือแอลฟาพิณ (อังกฤษ: Alpha Lyrae) เป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวพิณ ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดเป็นอันดับห้าในท้องฟ้าราตรี และดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดเป็นอันดับสองในซีกฟ้าเหนือ รองจากดาวอาร์คตุรุส ดาวเวกาอยู่ค่อนข้างใกล้โลก ระยะห่างจากโลก 25 ปีแสง และดาวเวกา กับดาวอาร์คตุรุสและดาวซิริอุส เป็นหนึ่งในกลุ่มดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในย่านดวงอาทิตย์
ข้อมูลสังเกตการณ์ ต้นยุคอ้างอิง J2000.0 วิษุวัต J2000.0 | |
---|---|
กลุ่มดาว | พิณ |
Pronunciation | /ˈviːɡə/ หรือ /ˈveɪɡə/ |
ไรต์แอสเซนชัน | 18h 36m 56.33635s[1] |
เดคลิเนชัน | +38° 47′ 01.2802″[1] |
ความส่องสว่างปรากฏ (V) | 0.03[2] |
คุณสมบัติ | |
ชนิดสเปกตรัม | A0V[3] |
ดัชนีสี U-B | −0.01[2] |
ดัชนีสี B-V | +0.00[2] |
ชนิดดาวแปรแสง | Suspected Delta Scuti[4] |
มาตรดาราศาสตร์ | |
ความเร็วแนวเล็ง (Rv) | −13.9 ± 0.9[5] km/s |
การเคลื่อนที่เฉพาะ (μ) | RA: 200.94[1] mas/yr Dec.: 286.23[1] mas/yr |
พารัลแลกซ์ (π) | 130.23 ± 0.36[1] mas |
ระยะทาง | 25.04 ± 0.07 ly (7.68 ± 0.02 pc) |
ความส่องสว่างสัมบูรณ์ (MV) | 0.58 |
รายละเอียด | |
มวล | 2.135 ± 0.074[6] M☉ |
รัศมี | 2.362 × 2.818[6] R☉ |
แรงโน้มถ่วงที่พื้นผิว (log g) | 4.1 & 0.1[7] |
กำลังส่องสว่าง | 40.12 ± 0.45[6] L☉ |
อุณหภูมิ | 9,602 ± 180[8] (8,152–10,060 K)[6] K |
การหมุนตัว | 12.5 h |
ความเร็วในการหมุนตัว (v sin i) | 20.48 ± 0.11[6] km/s |
ชื่ออื่น | |
นักดาราศาสตร์ศึกษาดาวเวกาอย่างละเอียด ทำให้ได้ชื่อว่า "อาจเป็นดาวฤกษ์ที่สำคัญที่สุดในท้องฟ้ารองจากดวงอาทิตย์"[11] ดาวเวกาเคยเป็นดาวเหนือเมื่อราว 12,000 ปีก่อน ค.ศ. และจะกลับมาเป็นดาวเหนืออีกราว ค.ศ. 13727 เมื่อมุมบ่ายเบนเป็น +86°14'[12] ดาวเวกาเป็นดาวฤกษ์ดวงที่สองที่มีการถ่ายภาพ ถัดจากดวงอาทิตย์ และเป็นดาวแรกที่มีการบันทึกสเปคตรัม เป็นหนึ่งในดาวฤกษ์ดวงแรก ๆ ที่มีการประเมินระยะห่างด้วยการวัดพารัลแลกซ์ ดาวเวกาเป็นเส้นฐานสำหรับการปรับมาตรความสว่างของการวัดแสง (photometry) และเคยเป็นดาวฤกษ์ที่ใช้นิยามค่ามัธยฐานสำหรับระบบวัดแสงอัลตราไวโอเล็ตบี
ดาวเวกาอายุได้หนึ่งในสิบของดวงอาทิตย์ แต่ใหญ่กว่า 2.1 เท่า อายุขัยคาดหมายอยู่ที่หนึ่งในสิบของดวงอาทิตย์ ปัจจุบัน ดาวฤกษ์ทั้งสองกำลังย่างเข้าจุดกึ่งกลางอายุคาดหมายของพวกมัน ดาวเวกามีความอุดมของธาตุที่มีเลขอะตอมสูงกว่าฮีเลียมต่ำผิดปกติ[8] และยังต้องสงสัยว่าเป็นดาวแปรแสงซึ่งอาจมีความสว่างผันแปรน้อยมากในลักษณะเป็นคาบ[13] ดาวเวกาหมุนเร็ว โดยมีความเร็ว 274 กิโลเมตรต่อวินาทีที่เส้นศูนย์สูตร ส่งผลให้เส้นศูนย์สูตรโป่งออกเพราะผลหนีศูนย์กลาง และมีความผันแปรของอุณหภูมิทั่วโฟโตสเฟียร์ (photosphere) ของดาวโดยมีอุณหภูมิสูงสุดที่ขั้วทั้งสอง ดาวเวกาสังเกตจากโลกได้โดยทิศทางของขั้วดาว[14]
ดาวเวกาดูเหมือนว่ามีแผ่นจานดาวฤกษ์ฝุ่น สังเกตได้จากการปล่อยรังสีอินฟราเรดที่สังเกต ฝุ่นนี้มีแนวโน้มเป็นผลจากการชนกับวัตถุในแผ่นฝุ่นที่โคจรอยู่ ซึ่งเปรียบได้กับแถบไคเปอร์ในระบบสุริยะ[15] ดาวฤกษ์ที่แสดงอินฟราเรดเกินเพราะการปล่อยฝุ่นเรียก ดาวฤกษ์คล้ายเวกา[16] ความผิดปกติในแผ่นของเวกานี้แนะว่าอาจมีดาวเคราะห์อย่างน้อยหนึ่งดวง ซึ่งน่าจะมีขนาดราวดาวพฤหัสบดี[17] โคจรรอบดาวเวกาอยู่[18]