Büyük Birleşik Kuram
From Wikipedia, the free encyclopedia
Büyük Birleşik Teori veya Büyük Birleşik Kuram, parçacık fiziğinde; elektromanyetik, zayıf ve kuvvetli etkileşimleri tek bir güç haline getirebilecek bir modeldir. Tanımlanan bu etkileşim daha büyük ölçüdeki bir simetri ve sonuç olarak daha fazla kuvvet taşıyıcıları ile karakterize edilir fakat ortada bir tane birleştirici sabit vardır. Eğer büyük birleşme doğada gerçekleştiyse, bu birleşmenin temel kuvvetlerin var olmadığı genç evrende olma olasılığı vardır.
Bütün etkileşimleri birleştirmeyen modeller ölçü simetrisi olarak basit bir Lie grubu kullanırlar fakat böyle yarı basit grupları kullanmak Büyük Birleşik Teori ile benzer özelikler gösterebilir ve hatta bazen Büyük Birleşik Teori olarak refere edilebilir. Diğer üç etkileşim ile yer çekimini birleştirmek bize her şeyi açıklayan bir teori sunabilir. Yine de, Büyük Birleşik Teori her şeyi açıklayan bir teoriye giden bir ara basamak olarak görülebilir.
Novel parçacıklarının kütleleri Büyük Birleşik Teori skalasında, Planck skalasının sadece birkaç ölçü altında ön görüldüğü için direkt olarak gözlenemeyen Büyük Birleşik Teori modelleri ile tahmin edilir. Bunun yerine, Büyük Birleşmenin etkileri proton bozunumu, basit parçacıkların elektrik dipol momentleri ya da nötrinoların özellikleriyle tespit edilebilir. Bazı Büyük Birleşik Teoriler manyetik monopollerin varlığını tahmin eder. 2012 itibarı ile, standart modelle karşılaştırıldığında bile, tamamen gerçekçi olması hedeflenen bütün Büyük Birleşik Teori modelleri oldukça karışık hale gelmişlerdir çünkü bunlar bazı ek alanlar ve etkileşimleri hem de ek uzay boyutlarını açıklamalıdırlar. Bu karışıklığın temel sebebi gözlenen atom altı parçacıklarının kütleleri ve karıştırıcı açıların oluşturdukları zorluklardır. Bu zorluklar ve Büyük Birleşmenin şu ana kadarki gözlenebilen etkilerinin azlığı yüzünden genel bir Büyük Birleşik Teori modeli yoktur.