Sikloosigenazalar
From Wikipedia, the free encyclopedia
Siklooksigenazalar, SOG (ing. Cyclooxygenase, COX) - prostaglandinlar, prostatsiklinlar va tromboksanlar kabi prostanoidlarni sintez qilishda ishtirok etadigan fermentlar guruhi. Sikloksigenazalarning farmakologik ingibirlanishi yallig'lanish va og'riq belgilarini kamaytiradi, bunday ingibitorlarga aspirin va ibuprofen misol bo'ladi. Ba'zan "prostaglandin sintaza", "prostaglandin sintetaza" atamalari sikloksigenazalarga nisbatan qo'llaniladi.
SOG ni batafsil o'rganishda ushbu fermentlar turli to'qimalarda joylashganligi, aspiringa o'xshash dorilarga turli xil sezgirlik spektrini ko'rsatishi aniqlandi, bu esa ferment izoformalarining mavjudligini taxmin qilishga imkon berdi. Odamlarda SOG ni kodlaydigan ikkita gen tasvirlangan: COX-1 va COX-2. Birinchi gen mahsulotining alternativ qo'shilishi fermentning ikkita shaklini hosil qiladi.
Siklooksigenazalar araxidon kislotasini prostaglandin H2 ga aylanishini katalizlaydi (PGH 2, boshqa prostaglandinlar, prostatsiklin va tromboksan A2 ning o'tmishdoshi).
Ferment ikkita faol markazni o'z ichiga oladi:
- Kislorod molekulalarining qo'shilishi bilan chiziqli araxidon kislotasini siklizatsiya qilish orqali araxidon kislotasini prostaglandin G2 ga aylantiruvchi siklooksigenaza joyi;
- Prostaglandin G2 ni prostaglandin H2 ga aylantiruvchi peroksidaza faolligi bo'lgan gem.
Leykotriyen yo'li bo'ylab araxidon kislotaning sintezini boshqaradigan lipoksigenaza fermenti ham mavjud. Lipoksigenaza sikloksigenaza ingibirlanishi paytida kuzatiladigan noʻjoʻya belgilarning kelib chiqishida katta rol o'ynaydi.