Loạn An Sử
nội loạn chống triều Đường do An Lộc Sơn và Sử Tư Minh cầm đầu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Loạn An Sử (chữ Hán: 安史之亂: An Sử chi loạn) là cuộc biến loạn xảy ra giữa thời nhà Đường vào thời Đường Huyền Tông Lý Long Cơ trong lịch sử Trung Quốc, kéo dài từ năm 755 đến năm 763, do An Lộc Sơn và Sử Tư Minh cầm đầu. Cả họ An và họ Sử đều xưng là Yên đế trong thời gian nổi dậy. Do xảy ra vào niên hiệu Thiên Bảo của Đường Huyền Tông, cuộc phản loạn này còn được gọi là Thiên Bảo chi loạn (天寶之乱).
Loạn An Sử | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sơ đồ cuộc nổi dậy | |||||||
| |||||||
Tham chiến | |||||||
Đại Đường Hồi Cốt Đại Thực | Đại Yên | ||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||
Đường Huyền Tông Đường Túc Tông Đường Đại Tông Cao Tiên Chi † Phong Thường Thanh † Quách Tử Nghi Lý Quang Bật Ngư Triều Ân Bộc Cố Hoài Ân Kha Thư Hàn † Trương Tuần † Hứa Viễn † Nhan Cảo Khanh † Nhan Chân Khanh |
An Lộc Sơn † Sử Tư Minh † An Khánh Tự † Sử Triều Nghĩa † Doãn Tử Kỳ Nghiêm Trang † Lệnh Hồ Triều Thôi Càn Hựu Cao Thượng Lý Trư Nhi Đỗ Xuân Đức Sơn | ||||||
Lực lượng | |||||||
600.000–700.000 quân (cao điểm) | 200.000-300.000 quân (cao điểm) | ||||||
Thương vong và tổn thất | |||||||
30.000.000-36.000.000 người chết hoặc ly tán |
Cuộc nổi dậy kéo dài qua ba đời hoàng đế nhà Đường trước khi bị dập tắt, và có sự tham gia của nhiều thế lực địa phương. Bên cạnh phe trung thành với triều Đường, còn có các thế lực chống Đường, đặc biệt là ở khu vực Hà Bắc và vùng ảnh hưởng Sogdiana. Cuộc nổi loạn đem đến sự tàn phá trên quy mô rất lớn, làm suy yếu đáng kể nhà Đường và khiến triều Đường mất đi tầm ảnh hưởng tại Tây Vực. Nhà Đường thuê 3.000 lính đánh thuê từ Abbasid, và Hãn quốc Ngô Duy Nhĩ cũng giúp sức chống lại An Lộc Sơn.
Đây được xem là một trong những binh loạn lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc và đã làm suy yếu gần như hoàn toàn triều đại nhà Đường hơn 100 năm phồn thịnh.