Gaon

Gaon (hebr.: גאון, Herligkäit, Plural: Geonim/גאונים) isch ursprünglig dr Titel vo de Läiter vo de jüdische Akademie z Babylonie im sibte bis elfte Joorhundert n. d. Z. gsi, wo als Talmudinterprete bekannt worde si. Aber au spööter brucht mä dr Begriff no für bedütendi Usleeger vo de Schrifte, wie zum Bischbil für e Elijah Ben Salomon Salman im 18. Joorhundert, wo as Gaon vo Wilna bekannt isch. S Amt vom Gaon wird as Gaonat bezäichnet (mittellat. gaonatus). Die babylonische Geonim häi as die religiöse Füerer vom Juudedum im früeje Middelalter gälte, wääred dr Resch Galuta (Exilarch) dr wältlig Füerer vo de Juude in de islamische Länder gsi isch.

D Geonim häi in dr Übermiddlig und dr Leer vo dr Tora und em jüdische Gsetz (Halacha) e wichdigi und entschäidendi Rolle gspiilt. Si häi dr Talmud gleert und über Diskürs entschiide, wo in dr Zit vom Talmud no käni Reegle für sä gmacht worde si.

D Periode vo de Geonim het 589 n. d. Z. aagfange, im Joor 4349 noch em jüdische Kaländer, noch dr Periode vo de Sevora'im, und isch 1038 ume gsi, im Joor 4798 noch em jüdische Kaländer. Dr erst Gaon vo Sura isch noch dr Sherira Gaon dr Mar Rab Mar gsi, wo si Amtszit 609 aagfange het. Dr letscht Gaon vo Sura isch dr Samuel ben Ḥofni gsi, wo 1013 gstorbe isch; dr letscht Gaon vo Pumbedita isch dr Hezekiah Gaon gsi wo 1040 ermordet worde isch. D Periode vo de Geonim isch fast 450 Joor lang gsi.

Litratuur

• Louis Ginzberg: Geonica. 2 Bänd. Jewish Theological Seminary of America, Nöi York NY 1909 (Texts and studies of the Jewish Theological Seminary of America 1–2, ZDB-ID 847022-4), (2nd edition = Noochdruck. Hermon Press, Nöi York NY 1968; au: Noochdruck. Wagšal, Jerusalem 1986).
• Samuel Poznański: Babylonische Geonim im nachgaonäischen Zeitalter nach handschriftlichen und gedruckten Quellen. Mayer & Müller, Berlin 1914 (Schriften der Lehranstalt für die Wissenschaft des Judentums. Bd. 4, H. 1/2, ZDB-ID 513586-2).
• Simha Assaf: תקופת הגאונים וספרותה .הרצאות ושיעורים. (Teḳufat ha-geʼonim ṿe-sifrutah. Hartsaʼot ṿe-shiʻurim.) Mosad ha-rav Ḳuḳ, Jerusalem 1955.

Weblingg

• 1906 Jewish Encyclopedia
• Biographies of the Geonim