Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
D Europäischa Chàrta vu da Regionàl- oder Mìnderheitasprocha ìsch a europäischer Vertràg, wo àm 5. Novamber 1992 vum Europarot ààgnumma worra ìsch.
| Dialäkt: Mìlhüüserisch |
Es isch e Froog vo der Politik für die viile Forme vo dr Kultur bi de Völker und Gselschafte.
Ziel
S Ziel vu dr Chàrta ìsch, d Regionàl- oder Mìnderheitasprocha z'unterstìtza.
- regionàla Sprocha, oder Dialekta wo zu-n'ra fremda Sprochkültür gheera (zum Beispiel, ìm Frànkrich: Elsassisch, Bretonisch, Bàskisch, Korsisch). Bi dana gìtt's aui Sprocha wo nìt territoriàl gebunda sìn (zum Beispiel: Jiddisch, Romani).
- Mìnderheitasprocha, dàs heißt fremda Sprocha, wo gredt wara vu Litt wo ìn Mìnderheit ìn dam Stààt sìn (zum Beispiel: d ditscha Sproch ìn Dänemàrk).
Do gheera nìt derzüe:
- d Sprocha vu kìrzliga Migrànta (zum Beispiel, ìm Frànkrich: Polnisch, Italianisch, Àràwerisch).
- d Dialekta vu dr offiziella Sproch vum Stààt (zum Beispiel, ìn Ditschlànd: Àlemànnisch, Fränkisch).
- d offiziella Sprocha vu'ma Stààt (zum Beispiel, ìn Irlànd: d irischa Sproch, wo zwàr doch a Mìnderheitsproch ìsch).
Remove ads
Ìnhàlt
D Chàrta enthàltet 5 Hàuptteiler.
Teil I: Àllgemeina Bestìmmunga
S erschta Teil enthàltet a sehr breita Definition vum Thema. Do wìrd erklärt wella Àrt Sprocha fer d Unterstìtzung vorgsah sìn.
Teil II: Ziela un Grundsätza
S zweita Teil formuliart Zielsetzunga. D Stààta wo mìtmàcha, känna, fer a pààr Sprocha, a liichtera Unterstìtzung irìchta, numma mìt da Màßnàhma wo ìn dam zweita Teil vorgsah sìn.
Teil III: Màßnàhma
S drìtta Teil enthàltet a Katalog vu Màßnàhma ìn verschìedena Gebìeta: Bìldung, Racht, Verwàltung, Media, Kültür, Wìrtschàft. Fer àn dàs 3. Teil mìtz'màcha, müeß a Stààt mìndschens 35 vu da 98 Màßnàhma, wo dr Katalog vorschlààt, ìn Üswìrkung màcha.
Teil IV: Ààwandung vu dr Chàrta
S viarta Teil definiart d Berìchtspflìcht, fer d Stààta wo mìtmàcha.
Teil V: Schlussbestìmmunga
S fìmfta Teil enthàltet Regel fer s Unterschriiwa un fer s Ikràfttratta.
Remove ads
Àktiona wo vu dr Chàrta verlàngt wara
D Stààta wo d Chàrta unterschriiwa un ràtifiziara han Pflìchta:
- d Regionàla- oder Mìnderheitasprocha àls Üsdruck vum kültürella Riichtunm z'erkenna;
- s geogràphischa Gebìet vu jedera Regionàla- oder Mìnderheitasproch z'reschpektiara;
- dia Sprocha z'färdra;
- ìm äffentliga un ìm privàt Lawa a mìndliga un schrìftliga Verwandung vu dana Sprocha z'erliichtera un z'färdra;
- geeingneta Bìldungsmìttel zu Verfiagung stella;
- granzìwerschrìttender Hàndel z'färdra;
- ìrgend a Unterschìed, Diskriminiarung, Üsgranzung, Beschrankung oder Bevorzugung, wo ìn da Regionàla- oder Mìnderheitasprocha kännta schàda, z'verbiata;
- gegasittiga Verstandniss zwìscha àlla Sprochgruppa vum Lànd z'färdra.
Züestànd ìn da verschìedena Lander
Dr Fàll vu teil Lander
- S Eeschtrich hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Burgalàndkroatischa Sproch, Ungàrisch, Romani, Slowàkisch, Slowenisch, Tscheckisch un Ditsch.
- S Ditschlànd hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Nìederditsch, Dänisch, Oschtfriesisch (Sàterfriesich), Nordfriesisch, Romani, obersorbischa Sproch un nìedersorbischa Sproch.
- S Frànkrìch hàt d Chàrta unterschrìewa, àm 28. Janner 2014 hàt d Assemblée Nationale ìhra Ràtifiziarung gwählt[3], àwer àm 27. Oktower 2015 hàt dr Sénat schliaßlig doch dergega gwählt[4]. (Noh dr frànzeescha Konstitution ìsch d frànzeescha Sproch d einzigschta wo àls Sproch vu dr Republik gìltet, àlso gìtt's a Konflikt zwìscha dr europäischa Chàrta un dr frànzeescha Konstitution.)
- Itàlia hàt d Chàrta unterschrìewa, àwer nìt ràtifiziart.
- D Schwitz hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Italianisch, Rätoromanisch un Jenisch; und sid 2018 au s Frankoprovenzalisch.
Remove ads
Externa Links
Referanz
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads