A Canal de Berdún

A Canal de Berdún^[1] (en castellano Canal de Berdún) ye un municipio aragonés d'a provincia de Uesca, comarca d'a Chacetania y partiu chudicial de Chaca, que depende d'a diocesi de Chaca. A capital d'o municipio ye en o lugar de Berdún.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A Canal de Berdún Canal de Berdún
Municipio d'Aragón
Berdún
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Chacetania
Capital	Berdún
Partiu chudicial	Chaca
Superficie	133,3 km²
Población  • Total  • Densidat	330 hab. (2013) 2,48 hab/km²
Altaria  • Meyana	688 m.
Distancia  • 28 km  • 80 km	enta Chaca enta Uesca
Alcalde	Francisco Javier Perez Franco
Codigo postal	22770
Chentilicio	berduner/a
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau	Chaca Chaca-Berdún
Coordenadas	42°35’54’’N 0°51’14’’U
A Canal de Berdún A Canal de Berdún en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 330 habitants en una superficie de 133,3 km² y una densidat de población de 2,48 hab/km².

Cheografía

O termin municipal d'a Canal de Berdún ye situato en a zona occidental d'a comarca d'a Chacetania y en a provincia de Uesca, ya en a muga con a comarca de Cinco Villas y con a provincia de Zaragoza. Ye perteneixient a o partiu chudicial de Chaca. A suya capital, Berdún, se troba situata a 688 metros d'altaria sobre o livel d'a mar y a una distancia de 80 km d'a ciudat de Uesca, a capital d'a suya provincia y de 28 km de Chaca, a capital d'a suya comarca y d'o suyo partiu chudicial.

O termin municipal d'a Canal de Berdún ye trescruzato por o río Aragón d'este ta ueste, y de norte a sud por o río Veral, afluent d'o río Aragón, y por o río Maixons, afluent d'o río Veral. Ye un lugar a os historicament ha habiu inundacions como as de Martés en l'anyo 1923 con inundacions en as riberas d'o río Aragón y Galligo que tamién se notoron en Zaragoza.

D'o suyo termin municipal fan parte os lugars de Berdún, Biniés, Huertolo, Maixons, Martés y Villa-reyal d'a Canal.

En primerias d'os anyos 1920, concretament dende l'anyo 1923 dica o 1925 s'escaició un periodo de alta actividat sismica en a Canal de Berdún, conoixito como Periodo sismico d'a Canal de Berdún, seguntes rechistros y diarios d'a epoca o martes 10 de chulio de 1923 se produció un tierratremo de VIII graus d'intensidat en a escala de Mercal·li conoixito como o terratremo de Martés, por ser ista la población mas danyata d'as que se trobaban en o suyo epicentro. Entre as 5:31 y as 13:41 horas bi habió cinco tremolons, y as ondas sismicas plegoron dica Zaragoza. Muitas casas s'esvoldregoron y muitos habitants habioron de vivir en tiendas de campanya de l'exercito en verano. Ixe mesmo anyo Martés estió l'epicentro d'atros 3 seismos, y en Villarreyal d'a Canal en rechistroron atros seis mes entre octubre de 1923 y chulio de 1924.

Mugas

O suyo termin municipal muga a lo norte con Fago y Ansó; a l'este con Puent d'a Reina de Chaca y Bailo; a lo sud con Longars, en a provincia de Zaragoza y comarca de Cinco Villas; y a l'ueste con Bagüés, Mianos, Sigüés y Salvatierra d'Esca.

	Fago y Ansó
Bagüés, Mianos, Sigüés y Salvatierra d'Esca		Puent d'a Reina de Chaca y Bailo
	Longars

Etimolochía

O municipio tien o nombre de canal por a val u canal que forma o río Aragón en trescruzar o municipio, entre as montanyas a lo sud d'a sierra de Santo Domingo y as suyas estribacions septentionals y as montanyas d'as sierras prepirenencas, val dita tamién canal de Berdún.

Berdún ye un toponimo d'orichen celta, relacionato con a tribu celta d'os suessetans, y o suyo significato ye o pueblo en a montanya (de berg, "montanya" y dunum, "lugar" u "pueblo"), nombre que describe perfectament a situación d'o lugar en un pueyo enclavato en bel meyo d'a val d'o río Aragón.

Demografía

Evolución demografica

1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 - - 600 - - 813 811 912 919

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 952 848 1.014 897 773 588 745 550 459

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 - - - - 433 437 434 428 423

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 402 401 414 416 417 412 401 396 382

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 365 385 376 367 361 343 321 314 323

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - 348 346 - - - - - - -

1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals[2]
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Partido de los Socialistas de Aragón	3	4	3	2	3	-	2	2	3	5	5
Partido Popular	-	3	-	1	1	1	0	0	1	2	2
Partido Aragonés	-	-	4	4	3	4	4	4	3	-	-
Chunta Aragonesista	-	-	-	-	-	2	1	1	-	-	-
Unión de Centro Democrático	4	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011	Manuel Torralba Ortiz	Partido Aragonés
2011–2015	Francisco Javier Pérez Franco	Partido de los Socialistas de Aragón
2015–2019	Francisco Javier Pérez Franco	Partido de los Socialistas de Aragón
2019–2023	Francisco Javier Pérez Franco	Partido de los Socialistas de Aragón
2023–2027	Francis Javier Perez Franco [3]	PSOE

Bibliografía

• (es) Rey Pastor, A. El periodo sísmico de La Canal de Berdún (Pirineos). Instituto Cheografico y Catastral, Toledo, 1931.

Veyer tamién

• Lista de municipios de Uesca.

Vinclo externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre a Canal de Berdún.